خوزستان/
شبكه های آبیاری كرخه شمالی ،فرصتی دوباره برای احیای زمین های كشاورزی
شبكه های آبیاری كرخه شمالی، با توجه به سرمایه گذاری گسترده دولت در ایجاد و تاسیسات و امكانات مناسب، فرصتی دوباره برای احیای زمین های كشاورزی منطقه به شمار می روند.
به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران خوزستان ؛ مدیریت شبكه آبیاری دشت اوان مقارن بهار سال 1385 به شركت بهره برداری از شبكه های آبیاری شمال خوزستان واگذار شد تا با توجه به تجربه مدیریت شبكه كهن آبیاری دز و پتانسیل كارشناسی كاركنان آن، روند بهره برداری از این شبكه جدید بهبود یابد.
چهار سال بعد در سال 1389 مدیریت بهره برداری از سد تنظیمی انحرافی كرخه نیز به این شركت واگذار شد تا دامنه اراضی زیر پوشش شبكه های آبیاری شمال خوزستان علاوه بر حوزه دز، بخش های وسیعی از شمال رودخانه كرخه را هم در بر گیرد.
در این راستا در سال 1390 به اذعان مدیران شركت بهره برداری از شبكه های آبیاری شمال خوزستان، فعالیت های چشمگیری در بخش های بهره برداری و تعمیرات شبكه های كرخه شمالی به انجام رسیده است.
مدیرعامل شركت بهره برداری از شبكه های آبیاری شمال خوزستان در تشریح وضعیت طرح های آبی حوزه شمال كرخه گفت: رودخانه كرخه با سطح حوزه ای افزون بر50 هزار كیلومترمربع و متوسط آبدهی سالانه 177 متر مكعب بر ثانیه، سومین رودخانه پرآب كشور پس از رودخانههای كارون و دز می باشد كه به دنبال پایان جنگ تحمیلی و فراهم آمدن شرایط مناسب بهره برداری از زمین های حاصلخیز این منطقه وسیع، طرح های عمرانی توسعه شبكه های آبیاری در دستور كار سازمان آب و برق خوزستان قرار گرفته است.
مهندس ' غلامرضا صفرنژادی ' تاكید كرد: مطالعات شبكه های دشت پای پل در محدوده سالهای 67 الی 82 انجام شده كه چهار شبكه اوان، دوسالق، ارایض و باغه در مرحله اجرای عملیات ساخت قرار گرفتند كه از این میان عملیات ساختمانی شبكه های اوان و بخشی از دوسالق به پایان رسیده و دو شبكه ارایض و باغه همچنان در دست ساخت هستند.
به گفته ی وی از طریق كانال پای پل 65 هزارهكتار از زمین های دشت های پای پل (غرب رودخانه كرخه)، در قالب چهار شبكه آبیاری اوان، دوسالق، ارایض و باغه آبیاری می شود.
صفرنژادی، كل اراضی ناخالص زیرپوشش شبكه های در دست بهره برداری ناحیه شمال خوزستان را حدود 191 هزار هكتارعنوان كرد و افزود: بخش عمده ای از امكانات و منابع مالی و انسانی شركت به شبكه های كرخه شمالی معطوف شده و از تجربه 50 ساله مدیریت شبكه آبیاری دز در بهبود خدمات رسانی به كشاورزان استفاده شده است.
ذكر این نكته گفتنی است كه از همان ابتدای عملیات ساخت شبكه های آبیاری كرخه شمالی و بویژه شبكه آبیاری دشت اوان، كارشناسان شركت بهره برداری از شبكه های آبیاری شمال خوزستان در بخشی از عملیات ساخت مشاركت داشته و با توجه به امكانات و تجهیزات فنی و اجرائی تجربیات خود را به كار بسته اند.
معاون بهره برداری این شركت كه بهره برداری از سد تنظیمی انحرافی كرخه در حوزه كاری او انجام می شود، در این خصوص نیز اظهار داشت: علاوه بر همكاری های دوران ساخت، در دوسال اخیر بسیاری از كاستی های تجهیزاتی و سیستم های كنترلی سد مرتفع شده است.
مهندس ' بهمن افشار ' مواردی از قبیل نصب سیستم های روشنایی، تابلوهای برق و برقراری ارتباط تلفنی را مورد اشاره قرار داد و افزود: به منظور بهره برداری دقیق از سد، سیستم های كنترلی در دوبخش نرم افزاری و سخت افزاری بهبود یافته و اخیراً دفترچه های محاسباتی بهره برداری از سد توسط كارشناسان شركت تهیه شده اند.
وی گفت: این جداول و نمودارهای تهیه شده حاصل سه ماه اندازه گیری جریان خروجی آب از دریچه ها و انجام محاسبات كامپیوتری می باشد كه بهره بردار می تواند با مراجعه به آنها و استفاده از ارتفاع سنج اتاق فرمان سد، درصد گشودگی دریچه را براساس نیاز آب درخواستی بدست آورده و تغییرات لازم را انجام دهد.
افشار ضرورت ایجاد ویژگی های گردشگری در سد را یادآور شد و از كاشت دو هزار و 100 اصله نهال درخت اكالیپتوس و زیتون در سطح وسیعی از محدوده سد تنظیمی انحرافی كرخه خبر داد.
وی گفت: از این تعداد نهال، یكهزار و 700 اصله مربوط به درخت زیتون بوده و مابقی از گونه درخت اكالیپتوس می باشد كه غرس آنها در سطحی قریب به 5/4 هكتار از محدوده سد تنظیمی انحرافی كرخه صورت گرفته است.
مهندس افشار یكی از مشكلات قدیمی تامین آب زمین های كشاورزی آبخور ایستگاه های پمپاژ دشت اوان را آبدهی الكتروپمپ های دو ایستگاه عنوان كرد و در تشریح اقدامات انجام شده گفت: بدلیل مشكلات ناشی از نوسانات مكرر رودخانه كرخه و عدم آبگیری مناسب الكترو پمپ های ایستگاه پمپاژ، علاوه بر لایروبی بستر ورودی حوضچه پمپ ها، بند خاكی انحراف آب نیز بمنظور هدایت بهتر آب احداث شده است.
وی مشكل مهم دیگر تاسیسات شبكه آبیاری كرخه شمالی را نشت شدید آب از سه دریچه تامین كننده كانال اصلی پای پل در سد تنظیمی انحرافی كرخه دانست وافزود كه با تجهیز امكانات موجود در شركت، لاستیك های آب بند دریچه های سد تعویض و گامی دیگر در افزایش ضریب اطمینان آبیاری برداشته شد.
امروزه نگهداری شبكه های آبیاری و تعمیرات تاسیسات آن یكی از دغدغه های جدی مدیریت آنهاست. سالانه بودجه های كلانی صرف نگهداری كانال ها و تاسیسات شبكه ها می شود تا در حد امكان راندمان آبیاری بهبود یابد و از این رهگذر تولیدات كشاورزی افزایش یابد.
در این میان شبكه های آبیاری كرخه شمالی از یك سو به دلیل نوپا بودن و نیاز به تكمیل برخی از تجهیزات آنها و از سوی دیگر به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و در معرض گرد و غبار بودن نیاز به نگهداری بیشتری دارند به نحوی كه در سال 90 بخش عظیمی از امكانات تعمیراتی در این شبكه متمركز شده است.
بنا به اظهار مسوولان شركت بهره برداری در این راستا در سال 90 قریب به یك میلیارد و 500 میلیون تومان اعتبار در قالب قرارداد منعقد شده با سازمان آب و برق خوزستان برای تعمیرات و نگهداری شبكه های كرخه شمالی هزینه شده است.
مدیرعامل شركت بهره برداری از شبكه های آبیاری شمال خوزستان گفت: به عنوان مثال طرح بازسازی سرریز كانال اصلی شبكه آبیاری كرخه شمالی سال گذشته در این شبكه به اجرا درآمد. این سرریز، كار تخلیه آب های اضافه بر ظرفیت كانال اصلی شبكه آبیاری كرخه شمالی (كانال پای پل) را برعهده دارد كه بازسازی آن با هزینه ای بیش از 460 میلیون ریال در قالب عملیات خاكبرداری، گابیون بندی (تورسنگ) و بتن ریزی، صورت گرفته است.
وی افزود: یكی از مهمترین فعالیت های تعمیرات در سال 90 تعمیرات الكتروپمپ های ایستگاههای پمپاژ دشت اوان بود این در حالی است كه از مشكلات اصلی تامین آب نزدیك به 13 هزار هكتار از اراضی زیر پوشش شبكه آبیاری دشت اوان مشكلات آبدهی و بعضاً از مدار بهره برداری خارج بودن الكتروپمپ های آن بوده است كه با تعمیرات اساسی در این دو ایستگاه، هم اكنون ایستگاه 1 دشت اوان از آمادگی 100 درصد برخوردار و ایستگاه شماره 2 هم با آمادگی بیش از 90 درصد در دست بهره برداری است.
بنا به اظهار صفر نژادی در این راستا در چندین مرحله در ایستگاههای مذكور شش دستگاه الكتروپمپ تعمیر اساسی و 17 دستگاه دیگر نیز تحت تعمیرات جزئی قرار گرفته اند.
وی گفت: در سال گذشته نیز 54 اصله پایه چراغ روشنائی و 25 دستگاه پروژكتور روشنائی در تاج سد و محوطه آن نصب و علاوه بر استفاده بهره برداران و عوامل حراست سد از روشنایی ایجاد شده، چشم انداز ریبایی نیز در ساعات شبانه فراهم شد.
بنا به اظهار كارشناسان شبكه آبیاری دز اگرچه هنوز شبكه های فرعی زیر پوشش كانال اصلی شبكه كرخه شمالی (پای پل) تكمیل نشده اما بر اساس آمار در سال 90 بیش از نه هزار هكتار به زیر كشت گندم و برخی محصولات گلخانه ای رفته و در شبكه آبیاری دشت اوان هم بیش از سه هزار و 800 هكتار از اراضی كشاورزی به كشت انواع محصولات از قبیل گندم، پیاز، سبزی وغیره اختصاص یافته است.
آنها اظهار امیدواری كردند كه با تكمیل عملیات ساخت شبكه های آبیاری دوسالق، ارایض و باغه و تسهیل آبیاری اراضی، اقتصاد كشاورزی این مناطق شكوفا شده و با تجربه مدیران و كارشناسان سازمان آب و برق خوزستان و شركت بهره برداری از شبكه های آبیاری شمال خوزستان كه تجربه بیش از 50 سال مدیریت شبكه های آبیاری را در كارنامه پرافتخار خود دارند؛ شاهد افزایش تولیدات كشاورزی و كاهش رشد نرخ بیكاری در منطقه بود. /س
چهار سال بعد در سال 1389 مدیریت بهره برداری از سد تنظیمی انحرافی كرخه نیز به این شركت واگذار شد تا دامنه اراضی زیر پوشش شبكه های آبیاری شمال خوزستان علاوه بر حوزه دز، بخش های وسیعی از شمال رودخانه كرخه را هم در بر گیرد.
در این راستا در سال 1390 به اذعان مدیران شركت بهره برداری از شبكه های آبیاری شمال خوزستان، فعالیت های چشمگیری در بخش های بهره برداری و تعمیرات شبكه های كرخه شمالی به انجام رسیده است.
مدیرعامل شركت بهره برداری از شبكه های آبیاری شمال خوزستان در تشریح وضعیت طرح های آبی حوزه شمال كرخه گفت: رودخانه كرخه با سطح حوزه ای افزون بر50 هزار كیلومترمربع و متوسط آبدهی سالانه 177 متر مكعب بر ثانیه، سومین رودخانه پرآب كشور پس از رودخانههای كارون و دز می باشد كه به دنبال پایان جنگ تحمیلی و فراهم آمدن شرایط مناسب بهره برداری از زمین های حاصلخیز این منطقه وسیع، طرح های عمرانی توسعه شبكه های آبیاری در دستور كار سازمان آب و برق خوزستان قرار گرفته است.
مهندس ' غلامرضا صفرنژادی ' تاكید كرد: مطالعات شبكه های دشت پای پل در محدوده سالهای 67 الی 82 انجام شده كه چهار شبكه اوان، دوسالق، ارایض و باغه در مرحله اجرای عملیات ساخت قرار گرفتند كه از این میان عملیات ساختمانی شبكه های اوان و بخشی از دوسالق به پایان رسیده و دو شبكه ارایض و باغه همچنان در دست ساخت هستند.
به گفته ی وی از طریق كانال پای پل 65 هزارهكتار از زمین های دشت های پای پل (غرب رودخانه كرخه)، در قالب چهار شبكه آبیاری اوان، دوسالق، ارایض و باغه آبیاری می شود.
صفرنژادی، كل اراضی ناخالص زیرپوشش شبكه های در دست بهره برداری ناحیه شمال خوزستان را حدود 191 هزار هكتارعنوان كرد و افزود: بخش عمده ای از امكانات و منابع مالی و انسانی شركت به شبكه های كرخه شمالی معطوف شده و از تجربه 50 ساله مدیریت شبكه آبیاری دز در بهبود خدمات رسانی به كشاورزان استفاده شده است.
ذكر این نكته گفتنی است كه از همان ابتدای عملیات ساخت شبكه های آبیاری كرخه شمالی و بویژه شبكه آبیاری دشت اوان، كارشناسان شركت بهره برداری از شبكه های آبیاری شمال خوزستان در بخشی از عملیات ساخت مشاركت داشته و با توجه به امكانات و تجهیزات فنی و اجرائی تجربیات خود را به كار بسته اند.
معاون بهره برداری این شركت كه بهره برداری از سد تنظیمی انحرافی كرخه در حوزه كاری او انجام می شود، در این خصوص نیز اظهار داشت: علاوه بر همكاری های دوران ساخت، در دوسال اخیر بسیاری از كاستی های تجهیزاتی و سیستم های كنترلی سد مرتفع شده است.
مهندس ' بهمن افشار ' مواردی از قبیل نصب سیستم های روشنایی، تابلوهای برق و برقراری ارتباط تلفنی را مورد اشاره قرار داد و افزود: به منظور بهره برداری دقیق از سد، سیستم های كنترلی در دوبخش نرم افزاری و سخت افزاری بهبود یافته و اخیراً دفترچه های محاسباتی بهره برداری از سد توسط كارشناسان شركت تهیه شده اند.
وی گفت: این جداول و نمودارهای تهیه شده حاصل سه ماه اندازه گیری جریان خروجی آب از دریچه ها و انجام محاسبات كامپیوتری می باشد كه بهره بردار می تواند با مراجعه به آنها و استفاده از ارتفاع سنج اتاق فرمان سد، درصد گشودگی دریچه را براساس نیاز آب درخواستی بدست آورده و تغییرات لازم را انجام دهد.
افشار ضرورت ایجاد ویژگی های گردشگری در سد را یادآور شد و از كاشت دو هزار و 100 اصله نهال درخت اكالیپتوس و زیتون در سطح وسیعی از محدوده سد تنظیمی انحرافی كرخه خبر داد.
وی گفت: از این تعداد نهال، یكهزار و 700 اصله مربوط به درخت زیتون بوده و مابقی از گونه درخت اكالیپتوس می باشد كه غرس آنها در سطحی قریب به 5/4 هكتار از محدوده سد تنظیمی انحرافی كرخه صورت گرفته است.
مهندس افشار یكی از مشكلات قدیمی تامین آب زمین های كشاورزی آبخور ایستگاه های پمپاژ دشت اوان را آبدهی الكتروپمپ های دو ایستگاه عنوان كرد و در تشریح اقدامات انجام شده گفت: بدلیل مشكلات ناشی از نوسانات مكرر رودخانه كرخه و عدم آبگیری مناسب الكترو پمپ های ایستگاه پمپاژ، علاوه بر لایروبی بستر ورودی حوضچه پمپ ها، بند خاكی انحراف آب نیز بمنظور هدایت بهتر آب احداث شده است.
وی مشكل مهم دیگر تاسیسات شبكه آبیاری كرخه شمالی را نشت شدید آب از سه دریچه تامین كننده كانال اصلی پای پل در سد تنظیمی انحرافی كرخه دانست وافزود كه با تجهیز امكانات موجود در شركت، لاستیك های آب بند دریچه های سد تعویض و گامی دیگر در افزایش ضریب اطمینان آبیاری برداشته شد.
امروزه نگهداری شبكه های آبیاری و تعمیرات تاسیسات آن یكی از دغدغه های جدی مدیریت آنهاست. سالانه بودجه های كلانی صرف نگهداری كانال ها و تاسیسات شبكه ها می شود تا در حد امكان راندمان آبیاری بهبود یابد و از این رهگذر تولیدات كشاورزی افزایش یابد.
در این میان شبكه های آبیاری كرخه شمالی از یك سو به دلیل نوپا بودن و نیاز به تكمیل برخی از تجهیزات آنها و از سوی دیگر به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و در معرض گرد و غبار بودن نیاز به نگهداری بیشتری دارند به نحوی كه در سال 90 بخش عظیمی از امكانات تعمیراتی در این شبكه متمركز شده است.
بنا به اظهار مسوولان شركت بهره برداری در این راستا در سال 90 قریب به یك میلیارد و 500 میلیون تومان اعتبار در قالب قرارداد منعقد شده با سازمان آب و برق خوزستان برای تعمیرات و نگهداری شبكه های كرخه شمالی هزینه شده است.
مدیرعامل شركت بهره برداری از شبكه های آبیاری شمال خوزستان گفت: به عنوان مثال طرح بازسازی سرریز كانال اصلی شبكه آبیاری كرخه شمالی سال گذشته در این شبكه به اجرا درآمد. این سرریز، كار تخلیه آب های اضافه بر ظرفیت كانال اصلی شبكه آبیاری كرخه شمالی (كانال پای پل) را برعهده دارد كه بازسازی آن با هزینه ای بیش از 460 میلیون ریال در قالب عملیات خاكبرداری، گابیون بندی (تورسنگ) و بتن ریزی، صورت گرفته است.
وی افزود: یكی از مهمترین فعالیت های تعمیرات در سال 90 تعمیرات الكتروپمپ های ایستگاههای پمپاژ دشت اوان بود این در حالی است كه از مشكلات اصلی تامین آب نزدیك به 13 هزار هكتار از اراضی زیر پوشش شبكه آبیاری دشت اوان مشكلات آبدهی و بعضاً از مدار بهره برداری خارج بودن الكتروپمپ های آن بوده است كه با تعمیرات اساسی در این دو ایستگاه، هم اكنون ایستگاه 1 دشت اوان از آمادگی 100 درصد برخوردار و ایستگاه شماره 2 هم با آمادگی بیش از 90 درصد در دست بهره برداری است.
بنا به اظهار صفر نژادی در این راستا در چندین مرحله در ایستگاههای مذكور شش دستگاه الكتروپمپ تعمیر اساسی و 17 دستگاه دیگر نیز تحت تعمیرات جزئی قرار گرفته اند.
وی گفت: در سال گذشته نیز 54 اصله پایه چراغ روشنائی و 25 دستگاه پروژكتور روشنائی در تاج سد و محوطه آن نصب و علاوه بر استفاده بهره برداران و عوامل حراست سد از روشنایی ایجاد شده، چشم انداز ریبایی نیز در ساعات شبانه فراهم شد.
بنا به اظهار كارشناسان شبكه آبیاری دز اگرچه هنوز شبكه های فرعی زیر پوشش كانال اصلی شبكه كرخه شمالی (پای پل) تكمیل نشده اما بر اساس آمار در سال 90 بیش از نه هزار هكتار به زیر كشت گندم و برخی محصولات گلخانه ای رفته و در شبكه آبیاری دشت اوان هم بیش از سه هزار و 800 هكتار از اراضی كشاورزی به كشت انواع محصولات از قبیل گندم، پیاز، سبزی وغیره اختصاص یافته است.
آنها اظهار امیدواری كردند كه با تكمیل عملیات ساخت شبكه های آبیاری دوسالق، ارایض و باغه و تسهیل آبیاری اراضی، اقتصاد كشاورزی این مناطق شكوفا شده و با تجربه مدیران و كارشناسان سازمان آب و برق خوزستان و شركت بهره برداری از شبكه های آبیاری شمال خوزستان كه تجربه بیش از 50 سال مدیریت شبكه های آبیاری را در كارنامه پرافتخار خود دارند؛ شاهد افزایش تولیدات كشاورزی و كاهش رشد نرخ بیكاری در منطقه بود. /س
