به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان ؛ با اینکه یازده روز از ماه مبارک رمضان را سپری کرده ایم؛ اما، باز هم فرصت برای روزه داری در این ماه باقی مانده است. برخی بیماران نیز می توانند با رعایت نکات پزشکی از فیض روزه داری در باقیمانده ماه بهره مند شوند.
در این گزارش به بررسی نحوه روزه داری در بیمارانی می پردازیم که درصد قابل توجهی از افراد جامعه را تشکیل می دهند: "مبتلایان به دیابت" . دکتر گذشتی متخصص داخلی و فوق تخصص غدد می گوید: بیماری دیابت اختلالاتی است که در متابولیسم کربوهیدرات های خون به وجود می آید و به دو گروه نوع یک و نوع دو تقسیم می شود و مکانیسم بروز این دو نوع با هم متفاوت است.
نوع یک آن اغلب در سنین پایین و نهایتاً کم تر از 25 سال اتفاق می افتد و بدن به دلایل مختلف تولید انسولین را متوقف می کند و درمان این بیماران در گرو تزریق انسولین است. نوع دو اغلب در سنین بالا به وجود می آید و بدن به دلایل مختلف با کاهش تولید انسولین یا افزایش مقاومت بدن به انسولین مواجه می شود و در هر دو صورت قند موجود در خون نمی تواند در چرخه سوخت و ساز قرار بگیرد و به مصرف سلولی برسد و لذا سطح قند در خون بیمار به تدریج بالا می رود.
درمان عمده این نوع دیابت با مصرف دارو است؛ البته، بدن برخی بیماران بعد از مدتی به درمان دارویی پاسخ نمی دهد و این افراد برای کنترل قند خون خود نیاز به تزریق انسولین دارند.
دکتر گذشتی در پاسخ به سئوال دوم ما یعنی امکان روزه داری در بیماران دیابتی می گوید: روزه داری برای برخی افراد دیابتی کاملاً ممنوع و برای برخی از آن ها با رعایت شرایطی مجاز است و برای برخی بیماران حتی مفید است و می تواند قند خون آن ها راکنترل کند؛ ولی، این افراد باید حساب شده اقدام به روزه داری کنند.
وی در خصوص افراد دیایتی که روزه داری در آن ها منع شده است، می گوید: اغلب افرادی که دیابت نوع یک دارند و باید روزانه چند نوبت انسولین تزریق کنند، افرادی که دچار کمای دیابتی می شوند، افرادی که سابقه افت قند خون مکرر دارند، افرادی که به خاطر دیابت دچار نارسایی کلیه شده اند، افراد مبتلا به سکته ناقص قلبی، خانم های باردار و بیماران تنهایی که اگر دچار افت قند خون شوند، کسی نیست به آن ها کمک کند، نباید روزه بگیرند.
وی افزود:کسانی که قند خون کنترل شده ندارند، یعنی: قند ناشتای آن ها بالای 250 و شاخص ای وان سی در خون آن ها بالای هشت و نیم یا 9 است مناسب روزه داری نیستند؛ چون، احتمال اینکه قند خون آن ها در زمان روزه داری کاهش یا افزایش پیدا کند زیاد است.
اما کدام بیمار دیابتی می تواند روزه بگیرد؟
دکتر گذشتی در پاسخ به این سؤال گفت: افرادی که قندشان تحت کنترل است، به خصوص آن ها که با رعایت رژیم غذایی و ورزش می توانند قندشان را کنترل کنند و دارویی استفاده نمی کنند، هیچ منعی برای روزه گرفتن ندارند.
این فوق تخصص غدد افزود: بیمارانی هم که از داروهایی مثل قرص متفورمین یا قرص سیتاگلیپتین یا قرص پیتوگلیتازون استفاده می کنند که افت قند خون ایجاد نمی کند؛ اگر، قندشان تحت کنترل باشد، به راحتی می توانند روزه بگیرند.
دکتر گذشتی افزود: اما افرادی که از داروهایی استفاده می کنند که یک مقدار ترشح انسولین را زیاد می کند و احتمال افت قند خون در زمان روزه داری دارند، باید قبل از اقدام به روزه داری با پزشک مشورت کنند که گاهی با کنترل قند و تغییر دوز داروها می توانند روزه بگیرند و مشکلی نداشته باشند.
به گفته دکتر گذشتی؛ اما، بیمارانی که به علت مصرف داروهای خاص، امکان افت ناگهانی قند خون در آ ن ها زیاد است و یا باید حتما در طول روز دارو مصرف کنند و امکان تغییر دوز و الگوی مصرف داروها وجود ندارد، نباید روزه بگیرند؛ البته، این شرایط را پزشک تشخیص می دهد .
سئوال بعدی اینکه بیماران دیابتی که امکان روزه داری برای آن ها فراهم است برای بهتر بهره مند شدن از فیض روزه داری باید در وعده های غذایی خود به چه نکاتی توجه کنند؟
مژگان خطیبی کارشناس تغذیه در پاسخ به این سئوال گفت: بیمار دیابتی که بخواهد روزه بگیرد، باید برای سه وعده غذایی سحر، افطار و شام در ماه رمضان برنامه ریزی کند. برنامه سحر این افراد چون بقیه ی روزه داران باید یک برنامه کامل باشد. یعنی: حتماً باید غلات به خصوص غلات کامل در وعده سحری آن ها باشد؛ ولی، نان و برنج به میزان کمتر مصرف شود و اگر می خواهند در وعده سحر برنج مصرف کنند، باید مخلوط با حبوبات و سبزیجات باشد.
وی افزود: این دسته از روزه داران بهتر است در وعده سحر بیشتر از گوشت های سفید به جای گوشت قرمز استفاده کنند؛ حتماً سبزیجات را در وعده سحر مصرف کنند. سالمندانی که دیابت دارند و ممکن است سبزیجات خام و یا سالاد آن ها را دچار سوء هاضمه کند، می توانند از سبزیجات پخته در برنامه سحری استفاده کنند.
دکتر گذشتی نیز درباره وعده غذایی سحر گفت: بهتر است در سحر از مصرف موادی که قندهای ساده دارند یا مایعاتی که خیلی شیرین هستند، خودداری شود؛ چون، دچار افزایش قند خون می شوند و به علت افزایش ترشح انسولین، بعد از چند ساعت گرسنگی زودرس به سراغ آن ها خواهد آمد. این استاد دانشگاه علوم پزشکی کرمان همچنین به بیماران دیابتی توصیه کرد: از غذاهایی که کربوهیدرات های کامپولکس داشته باشند، استفاده کنند و همچنین در رژیم غداییشان پروتئین و چربی به میزان مناسب باشد.
وی افزود: غذاهای سرخ شدنی؛ چون، احساس تشنگی بعدی برای فرد به وجود می آورند اصلاً غذای خوبی برای ماه مبارک رمضان، به خصوص در سحرها نیستند.
وی توصیه کرد: در زمان سحری به میزان لازم مایعات مثل آب مصرف شود؛ اما، از مصرف چای و قهوه در سحر اجتناب شود؛ چون، این نوشیدنی ها حاوی مقداری مواد مدر هستند و ممکن است فرد بعداً احساس تشنگی بیشتری داشته باشد.
اما در افطار چه باید خورد؟
خطیبی معتقد است بیماران دیابتی که به تشخیص پزشکان می توانند روزه بگیرند بهتر است، افطار را با غذاها و نوشیدنی های کاملاً سبک آغاز کنند. مثلاً: یک استکان آب جوش با دو عدد خرما مصرف کنند و هرگز به سراغ قند، نبات و شکر نروند؛ مگر، اینکه افت قند در آن ها بروز کرده باشد.
وی افزود: اگر بیمار دیابتی در زمان افطار با علائم افت قند مثل: سرگیچه، ضعف شدید، عرق شدید و تاری دید مواجه شد و یا کنترل قند خون نشان از پایین بودن قند خون داد، آن موقع باید آب جوش با نبات بخورد.
دکتر گذشتی نیز توصیه می کند، وعده افطار ساده باشد و بعد از افطار سعی کنند با فاصله مطلوب شام بخورند؛ زیرا، اگر حجم مصرف غذا زیاد شود، قند خون بعد از غذا، به میزان زیادی افزایش پیدا می کند.
خطیبی درباره سومین وعده غذایی دیابتی های روزه دار، یعنی: شام گفت: شام را باید با رعایت فاصله مناسب از افطار و سبک بخورند. مثل نان با لبنیات کم چرب، مغزها و سبزی ها. از مصرف چربی ها پرهیز کنند؛ زیرا، هرچه مصرف چربی در بیمار دیابتی بیشتر باشد مقاومت بدن در برابر انسولین افزایش پیدا می کند؛ بنابراین، بیمار نتیجه عکس می گیرد.
وی درباره مصرف میوه در وعده های سحر و افطار گفت: میوه را می توان هم در وعده شام و هم در وعده سحر استفاده کرد؛ اما، میوه هایی که دفع آب بدن را زیاد می کنند. یعنی: مدر هستند مثل هندوانه یا خربزه که سبب افزایش تشنگی می شود، بهتر است در وعده سحر استفاده نشوند؛ اما، در وعده شام می توانند به میزان کم استفاده کنند؛ ولی، ترجیحاً میوه هایی استفاده کنند که تأثیرشان روی قند خون کمتر باشد و قند خون را بالا نبرد.
گذشتی هم توصیه می کند بیماران دیابتی که روزه می گیرند از کنترل منظم قند خون در این ایام غافل نباشند. وی درباره زمان اندازه گیری قند خون این افراد گفت: این افراد باید قبل و بعد از زمان افطار قندشان را اندازه بگیرند تا اینکه بدانند قندشان چه قدر افزایش پیدا می کند. همین طور قبل و بعد از سحری برای اینکه ببینند غذایی که می خورند چه قدر باعث می شود، افزایش قند خون داشته باشند.
دکتر گذشتی می افزاید: افراد دیابتی و اطرافیانشان باید علائم افت قند خون را بشناسند که شامل احساس گرسنگی شدید، تعریق، لرزش دست، تپش قلب و احساس عصبی شدن است.
وی افزود: درصورت مشاهده این حالات بیمار باید قند خون را کنترل کند و اگر قند خون پایین به خصوص کمتر از 70 دارند، باید همان موقع افطار کند و از مایعات شیرین مانند: آب قند و یا قرص های گلو کز استفاده کند و بعد از آن حتماً غذا بخورد؛ چون، ممکن است بعد از ساعتی مجدداً دچار افت قند خون شوند.
خلاصه کلام اینکه ماه مبارک رمضان، خوان گسترده ای است که همه ما؛ حتی، آنان که بیماری مانعی برای روزه داریشان شده است، می توانند با عبادت های مختلف از آن توشه بردارند؛ اما، چه خوب است در حد توان برای گرفتن روزه تلاش کنیم.
گزارش از معصومه یحیی زاده
انتهای پیام/س