به گزارش
حوزه پارلمان باشگاه خبرنگاران به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ، دفتر مطالعات سیاسی این مرکز اعلام داشت: جنبش عدم تعهد یا گروه غیرمتعهدها جنبشی متشکل از 120 کشور است که منافع و اولویت های کشورهای در حال توسعه را نمایندگی می کند.
این جنبش، تلاش از سوی کشورهای در حال توسعه برای رهایی از وابستگی و تعهد به منافع قدرت های سلطه جو در دوره جنگ سرد بود. مع هذا با فروپاشی نظام دو قطبی، تلاش مذکور برای حفظ منافع کشورهای عضو در برابر اهداف توسعه طلبانه قدرت های بزرگ به انگیزه‌ای قوی برای حفظ موجودیت و توسعه فعالیت های این جنبش تبدیل شد. جنبش عدم تعهد در صورت تجمیع ظرفیت های بالقوه و بالفعل خویش از قابلیت بالایی برای افزایش نقش و نفوذ در معادلات جهانی برخوردار خواهد بود. در این میان آغاز ریاست جمهوری اسلامی ایران بر این جنبش می تواند سرآغاز دوره تازه ای از نقش آفرینی غیرمتعهدها در عرصه بین الملل باشد.
ترکیب این جنبش که آن را در مقام دومین نهاد بین المللی دنیا پس از سازمان ملل از حیث تعداد اعضا قرار می دهد. به خوبی از اهمیت و موقعیت چشمگیر این گروه حکایت دارد. از این رو میزبانی اجلاس غیرمتعهدها از یکسو و در اختیار گرفتن ریاست آن از سوی دیگر به منزله فرصت و ظرفیتی مهم برای جمهوری اسلامی ایران به منظور تقویت نقش و نفوذ بین المللی و ارتقای اعتبار خویش در سطح جهان محسوب می شود.
این گزارش می افزاید: با توجه به اهمیت موضوع، تلاش خواهد شد تا ضمن معرفی جنبش عدم تعهد از حیث نحوه شکل گیری و اهداف و ساختار ، الزامات فراروی آن در دوره جدید مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
بر اساس مصوبه پانزدهمین اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها در شرم الشیخ (تیرماه 1388) مقرر شد شانزدهمین اجلاس سران جنبش به میزبانی جمهوری اسلامی ایران در شهریورماه 91 در تهران برگزار شود. مواضع اصولی و مستحکم جمهوری اسلامی ایران طی 30 سال گذشته در حمایت از منافع کشورهای در حال توسعه و طرح دیدگاه های عدالت طلبانه بر اساس آموزه های اسلامی و ملی تاثیر زیادی در دیدگاه مثبت کشورهای عضو جنبش در ارتباط با کشورمان و بالطبع در حمایت از پیشنهاد میزبانی شانزدهمین اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها در تهران داشته است. سیاست فعال ایران در قبال جنبش عدم تعهد همچنین سبب شده بود که اجلاس «حقوق بشر و تنوع فرهنگی» در سطح وزرای جنبش درسال 1386 و پانزدهمین اجلاس وزرای خارجه جنبش عدم تعهد در سال 1387 نیز در تهران برگزار شود.
همچنین جایگاه مهم منطقه ای و بین المللی و سیاست فعال جمهوری اسلامی ایران موجب شده است. تهران برای اولین بار ریاست جنبش عدم تعهد را از شهریور امسال برعهده بگیرد و این موضوع مسلما اعتبار سیاسی و بین المللی کشورمان را در محیط منطقه ای و بین المللی افزایش خواهد داد.
باتوجه به اینکه تعداد بسیاری از اعضای عضو جنبش عدم تعهد را کشورهای مسلمان تشکیل می دهند، جمهوری اسلامی ایران با سکانداری و رهبری این جنبش در آینده می تواند تاثیر و نقش آفرینی مثبتی در تحولات مربوط به جنبش عدم تعهد داشته باشد.
به علاوه، این جنبش می تواند یک سازوکار نهادی بسیار موثر را در عرصه سیاست خارجی برای ایران فراهم کند. همان طور که پیش از این هم درباره موضوعات ایران و مخصوصا مسئله هسته ای ، حمایت های بسیار خوبی از خود نشان داده و در تعدیل رفتار قدرت های بزرگ و کشورهای متخاصم با ایران خصوصا در آژانس بین المللی انرژی اتمی نقش مثبتی بازی کرده است.
از این رو سیاست خارجی ایران در تحولات منطقه باید کنشگری بسیار خوبی از خود نشان دهد. جنبش عدم تعهد می تواند نقش خوبی را در تحقق و عملیاتی کردن اهداف سیاست خارجی داشته باشد و در وضعیتی که بیداری اسلامی در منطقه در حال تقویت و تحولات ساختاری در فرهنگ این منطقه در حال وقوع است. به نظر می رسد ایران می تواند از ظرفیت های جنبش عدم تعهد به خوبی بهره ببرد.
بر اساس این گزارش واقعیت این است که جنبش عدم تعهد با توجه به تعداد بالای کشورهای عضو و نیز جمعیت کثیر تحت پوشش خود بیش از هر نهاد دیگری می تواند از صلاحیت نمایندگی افکار عمومی جهانی برخوردار باشد. این ویژگی سبب می شود که جنبش بیش از نهادهایی چون شورای امنیت که در انحصار چند قدرت انگشت شمار است استحقاق فعالیت به عنوان نماینده جامعه جهانی را داشته باشد. در دوره ریاست ایران بر جنبش عدم تعهد توجه به این ظرفیت ها و بالفعل کردن آن می تواند به طور ویژه در دستور کار قرار گیرد.
از سوی دیگر روندها و واقعیات کنونی نظام بین الملل ضرورت فعال تر شدن جنبش عدم تعهد را برای اثرگذاری بیشتر بر معادلات بین المللی افزون می سازد. برخی از آنها روندهایی بر جای مانده از مناسبات گذشته بین المللی اند که هنوز عامل مسلطی در معادلات جهانی به حساب می آیند. از جمله آنها می توان به رژیم ناعادلانه شورای امنیت اشاره کرد که انحصار تصمیم گیری در موضوعات مهم بین المللی را کماکان در اختیار تعدادی محدود از قدرت های جهانی قرار می دهد.
این روند از سال ها پیش مورد انتقاد جنبش غیرمتعهدها بوده و در چارچوب دستور کار اصلاح ساختار سازمان ملل پیگیری شده است. این دستور کار در دوره جدید که با ریاست جمهوری اسلامی ایران بر جنبش غیرمتعهدها همراه است می تواند با تاکید بر رویکرد خاص تهران در مورد اصلاح نظام تصمیم گیری جهانی و مشارکت کشورهای دیگر در روند مدیریت جهانی با ظرفیت و کیفیت بالاتری از سوی این جنبش دنبال شود.
در پایان گزارش مذکور چنین آمده است: موضوع مقابله با یکجانبه گرایی در نظام بین الملل نیز یکی دیگر از الزاماتی است که همچنان باید در دستور کار جنبش قرار داشته باشد. سیاست حمایت از چند جانبه گرایی از سوی غیرمتعهدها از سیاست های اصلی این جنبش در دوره پساجنگ سرد بوده است. تداوم تمایلات یکجانبه گرایانه در تنظیم قواعد و رویه های بین المللی از سوی برخی قدرت های جهانی ، نیاز به تقویت سیاست حمایت از چند جانبه گرایی را دو چندان می سازد.
در همین راستا، حمایت جنبش از حقوق مسلم اعضای خود در حوزه های مختلف و شکستن انحصار حاکم بر نظام بین الملل در زمینه هایی چون علم و فناوری الزام دیگری است که خود می تواند در هموار ساختن مسیر تحقق عدالت بین المللی به عنوان یک آرمان اساسی غیرمتعهدها مورد توجه قرار گیرد. با در نظر داشتن سیاست تحسین برانگیز غیرمتعهدها در حمایت از برنامه های هسته ای صلح آمیز ایران که در بیانیه های این نهاد بازتاب یافت، بای تاکید کرد سیاست جنبش در این زمینه و سایر حوزه های مرتبط با دفاع از حقوق کشورهای عضو، نیازمند انسجام و یکپارچگی است. بر این اساس کشورهای عضو نباید در سایر مجامع بین المللی در مورد یک موضوع مشخص، موضعگیری متعارضی با موضع رسمی جنبش اتخاذ کنند. این امر نیازمند طراحی و تقویت سازو کارهای یکپارچه کننده مواضع اعضا در هر دو سطح اعلامی و اعمالی است.
انتهاي پيام/س2