در ۱۸ اسفند سال گذشته ناو اقیانوس‌پیما و چند‌منظوره شهید مهدوی به ناوگان نیروی دریایی سپاه (ندسا) ملحق شد. این شناور با تناژ بالا و قابلیت حمل بالگرد و پهپاد، موشک و قایق تندرو به سان یک پایگاه متحرک دریایی عمل می‌کند.

همچنین در کنار این ناو، ۹۵ شناور تندرو با تسلیحات مختلف هم به ندسا اضافه شد که از جمله آن‌ها اولین شناور تندرو مجهز به موشک‌های پدافند هوایی عمودپرتاب در جهان بود.

در این گزارش مروری بر این دستاورد‌ها خواهیم داشت.

دگردیسی ندسا با شهید سلیمانی آغاز شد
پیش از پرداختن به دستاورد‌های ۱۸ اسفند باید اشاره‌ای به الحاق شناور رزمی پیشرفته شهید سلیمانی به نیروی دریایی سپاه داشته باشیم.
این شناور با طراحی بسیار پیشرفته و دارای قابلیت حمل بالگرد و پهپاد و قایق تندرو و مجهز به موشک‌های کروز ضدکشتی و موشک‌های پدافند هوایی برد کوتاه نواب و برد متوسط به بالای صیاد ۳ توسط نیروی دریایی سپاه طراحی شده و سه فروند آن به طور همزمان در دست ساخت قرار گرفت.
اولین آن‌ها به نام شهید سلیمانی در ۱۴ شهریور ۱۴۰۱ به ناوگان ندسا ملحق شد و دومین آن به نام شهید حسن باقری در آینده نزدیک و سومین آن‌ها به نام شهید صیاد شیرازی هم به یگان‌های نیروی دریایی سپاه افزوده خواهند شد.

گزارش معرفی شناور شهید سلیمانی را در شماره ۶۵۷۶ روزنامه جوان در شهریور سال گذشته بخوانید.

نیاز به پشتیبانی در هر نقطه از دنیا
با توجه به گسترده بودن منافع کشورمان از نظر حمل‌و‌نقل تجاری دریاپایه و ناامنی‌های ایجادشونده از سوی دزدان دریایی، ناوگان تجاری کشورمان نیازمند حمایت و ایجاد امنیت توسط نیرو‌های نظامی کشور است.
در سال‌های اخیر به جز پدیده دزدان دریایی در خلیج عدن که با قوت و پایمردی توسط نیروی دریایی ارتش دفع شده و می‌شود، مواردی از تعرض به ناوگان دریایی کشور در دریا‌های دوردست هم گزارش شده است که معروف‌ترین آن‌ها کشتی نفتکش در تنگه جبل‌الطارق است که بعداً با عمل متقابل نیروی دریایی سپاه در توقیف نفتکش انگلیسی مواجه شد.

برای تأمین امنیت در آب‌های دوردست هم نیروی دریایی ارتش و هم نیروی دریایی سپاه نیاز به شناور‌های بزرگی برای ایفای نقش پشتیبانی دارند. امروزه در کنار شناور‌های پشتیبانی مرسوم نظامی، کشتی‌هایی با ماهیت طراحی تجاری طی مدت بسیار کوتاهی به کاربری نظامی تبدیل می‌شوند که در کشور‌های متعددی از اروپا و امریکا هم سابقه دارد.
در ایران نیروی دریایی ارتش یک شناور نفتکش بزرگ را به ناو پشتیبانی مکران تبدیل کرد و ندسا هم یک شناور بزرگ باری را به ناو شهید مهدوی.
با این رویکرد به جای صرف زمان چندین ساله برای ساخت یک شناور جدید که هزینه‌های هنگفت طراحی و ساخت و آزمایش را هم به دنبال دارد، یک شناور آماده تهیه شده و متناسب با کاربرد نظامی به ادوات و تسلیحات مورد نیاز تجهیز می‌شود. این کار در زمان بسیار کوتاه و با هزینه بسیار کمتری در قیاس با ساخت از ابتدا ممکن می‌شود.
به گفته فرمانده نیروی دریایی سپاه، ناو اقیانوس‌پیمای رزمی، اطلاعاتی و پشتیبانی شهید مهدوی به مثابه یک شهر دریایی متحرک است که با تمام تجهیزات و امکانات لازم آماده انجام مأموریت‌های اقیانوسی برای ایجاد امنیت پایدار در خطوط مواصلاتی دریایی، حفاظت و صیانت از منابع و منافع کشور جمهوری اسلامی و ملت قهرمان ایران، امدادرسانی به ناوگان تجاری و صیادی جمهوری اسلامی و کشور‌های منطقه و درخواست‌کننده و حضور در آب‌های دوردست است.

مشخصات ناو شهید مهدوی
ناو شهید مهدوی شناوری با طول ۲۴۰‌متر، عرض ۳۲ و ارتفاع ۲۱‌متر است که در وزن سبک ۱۴ هزار تن و در حالت بارگیری کامل، قابلیت ۴۱ هزار تن وزن جابه‌جایی دارد. این ناو می‌تواند با سرعت ۱۸ گره معادل ۳۳‌کیلومتر بر ساعت دریانوردی کرده و تا ۱۸ هزار مایل دریایی معادل بیش از ۳۳ هزار‌کیلومتر پیمایش مسیر داشته باشد.
این ناو چند‌منظوره مجهز به تجهیزات رزم دریایی و هوایی، دارای رادار آرایه فازی سه‌بعدی، موشک‌های سطح‌به‌سطح، سطح‌به هوا، سامانه‌های مخابراتی یکپارچه بسیار پیشرفته جنگال و موشک کروز دریایی با برد ۷۵۰‌کیلومتر، قابلیت حمل و نشست و برخاست بالگردها، پهپاد‌ها و آبگیری و به‌آب‌اندازی شناور‌های مختلف است.
به گفته فرمانده ندسا، ناو اقیانوس‌پیمای شهید مهدوی می‌تواند سه تا پنج فروند بالگرد را حمل کند. با توجه به اطلاعات موجود از ناوگان هوادریای ندسا و تصاویر روز الحاق این بالگرد‌ها از انواع بل ۴۱۲ و میل ۱۷۱ هستند.
شناور‌های تندرو راکت‌انداز، موشک‌انداز و نیروبر هم روی ناو شهید مهدوی مستقر هستند و برای مأموریت اعزام و توسط همین شناور بازیابی می‌شوند.

قایق تندرو با پدافند عمودپرتاب اولین در جهان
در برنامه الحاق ۱۸ اسفند ۱۴۰۱ علاوه بر ناو شهید مهدوی، یک شناور پشتیبانی و تعداد بیش از ۹۰ فروند قایق تندرو در چند رده (کلاس) مختلف هم به ناوگان ندسا الحاق شد. طی سه سال اخیر بیش از ۶۵۰ فروند شناور جدید با تسلیحات متنوع موشکی و اژدر و با سرعت‌های تا ۹۰ نات معادل ۱۶۷‌کیلومتر بر ساعت به ندسا ملحق شده‌اند. اما در الحاق اخیر یک شناور منحصر‌به‌فرد هم حاضر بود. شناوری مجهز به موشک‌های پدافند هوایی عمودپرتاب نواب. این برای اولین بار است که یک قایق تندرو به موشک پدافند هوایی برد کوتاه آن هم از نوع عمودپرتاب مجهز می‌شود. شاید استفاده از موشک‌های دوش‌پرتاب روی قایق‌های تندرو و شناور‌های گشتی مسبوق به سابقه باشد، اما موشک مورد استفاده در شناور سپاه از نوع نواب با برد ۲۰ الی ۲۵‌کیلومتر است. نمونه زمین‌پایه این موشک پدافند هوایی با نام زوبین قبلاً در روزنامه جوان معرفی شده است. این موشک به تعداد چهار تیر روی قایق پدافندی سپاه مستقر شده که به رادار مستقل هم برای کشف و ردگیری اهداف مجهز است. این موشک با توجه به عمودپرتاب بودن می‌تواند در تمام جهات شلیک شود و در واقع تغییر جهت آن به سمت هدف پس از شلیک رخ می‌دهد. شیوه پرتاب موشک از نوع پرتاب گرم بوده و به واسطه آن گروه شناور‌های تندرو مهاجم سپاه از تهاجم پهپاد‌ها و بالگرد‌های دشمن در امان خواهند بود. به گفته فرمانده نیروی دریایی سپاه همین نوع موشک به صورت عمودپرتاب روی شناور شهید سلیمانی هم مستقر شده است.

برد موشکی ۱۰ تا ۱۸۰‌کیلومتر برای قایق‌های سپاه
قایق‌های تندرو سپاه که در دوران جنگ تحمیلی عمدتاً با مین و راکت‌های ۱۰۷‌میلیمتری عملیات انجام می‌دادند در دهه‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰ به موشک‌های کروز با برد‌های ۱۵ تا ۳۵‌کیلومتر مجهز شدند. در سال‌های آخر دهه ۱۳۹۰ برد موشکی آن‌ها به ۹۰‌کیلومتر با موشک نصیر رسید و امروزه نمونه برد ۱۲۰ و در آینده نمونه برد ۱۴۰‌کیلومتری نصیر هم روی قایق‌هایی با سرعت ۶۰ نات و بالاتر به کار گرفته می‌شود که برخی از قایق‌های الحاق ۱۸ اسفند از همین انواع بودند.
اما روی قایق‌های سبک رده عاشورا هم موشکی هدایت‌شونده با برد ۱۰‌کیلومتر نصب شده است که برخی منابع آن را گونه‌ای از موشک الماس یا قائم ۱۱۴ معرفی کرده‌اند. در هر صورت این نوع موشک‌ها دارای دقت نقطه‌زنی بوده و به صورت دوتایی یا چهارتایی روی این قایق‌های سبک که قبلاً کاربر راکت‌های ۱۰۷‌میلیمتری بودند، نصب شده است، اما اثرگذاری این موشک‌ها با راکت‌های مذکور قابل قیاس نیست.
همچنین یک موشک جدید و ناشناخته با برد ۱۸۰‌کیلومتر هم روی برخی قایق‌های تندرو سپاه نصب شده که به گفته فرمانده ندسا این موشک ساخت خود سپاه است. هنوز تصویری از آن منتشر نشده، اما قابلیت به‌کارگیری آن روی قایق‌های تندرو نشان می‌دهد که در رده وزنی سنگین نبوده و قاعدتاً از طراحی و فناوری‌های جدیدی بهره می‌برد.
همچنین شناور‌های نیروی دریایی سپاه در یک رده بدون سرنشین هم با قابلیت هوش مصنوعی امکان حرکت گروهی با تعداد ۳۰ تا ۵۰ فروند و فرماندهی یک شناور بدون سرنشین دیگر را پیدا کرده‌اند. در صورت منهدم شدن شناور فرمانده، به صورت خودکار یکی دیگر از شناور‌های گروه فرماندهی دسته را بر عهده می‌گیرد. این قابلیت سبب افزایش جهشی توان رزم سپاه با کمترین نیروی انسانی مورد نیاز می‌شود.

ناو شهید بهمن باقری در راه است
یک نمونه دیگر از ناو شهید مهدوی، اما با تفاوت‌هایی در مأموریت در حال تکمیل برای استفاده در نیروی دریایی سپاه است. این ناو به نام شهید بهمن باقری دارای باند پرواز برای نشست و برخاست پهپاد‌ها بوده و به گفته فرماندهان تا ۶۰ فروند پهپاد روی آن قابل استفاده است. در این زمینه هم ایران پس از امریکا دومین کشور با قابلیت استفاده عملیاتی از پهپاد‌ها روی باند پرواز کشتی‌پایه است و البته با تنوع کاربرد رزمی و شناسایی از امریکایی‌ها هم در کاربری جلوتر خواهد بود، زیرا امریکا صرفاً پهپاد سوخت‌رسان را روی عرشه ناو هواپیمابر مستقر کرده است.
از نظر ابعاد و تناژ ناو شهید بهمن باقری مشابه ناو شهید مهدوی است، اما به جای کاربرد در پشتیبانی عملیاتی در نقش یک ناو پهپادبر با انواع پهپاد‌های شناسایی و رزمی و انتحاری عمل خواهد کرد، البته ناو شهید مهدوی هم پهپاد‌های شناسایی با مداومت هشت ساعت و پهپاد‌های انتحاری با برد هزارو ۳۰۰‌کیلومتر را در حال حاضر به تعداد محدود در اختیار دارد، اما در ناو بهمن باقری تمام فضا‌ها برای کاربری پهپادی بازطراحی شده است.
با الحاق شناورها، تجهیزات راداری و جنگالی و موشک‌های متنوع و جدید و اژدر‌ها و شناور‌های بدون سرنشین و زیردریایی‌های دارای هوش مصنوعی، چهره نیروی دریایی سپاه به سرعت در حال تغییر نسبت به حتی یک دهه گذشته است. این نیرو در کنار نیروی دریایی راهبردی ارتش، منافع جمهوری اسلامی ایران و امنیت سواحل و آب‌های دور و نزدیک را با قدرت و قوت تأمین خواهد کرد.

منبع: روزنامه جوان