گوشه‌ای از سیاست‌های اشتباه ترامپ در قبال ایران

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، اکنون که به پایان دوره ترامپیسم در راس حاکمیت ایالات متحده آمریکا نزدیک می‌شویم، لازم است که برخی از سیاست‌های غلط و اشتباهات فاحش «دونالد ترامپ» رئیس جمهور استثنایی در تاریخ سیاسی واشنگتن مورد کالبد شکافی و جریان شناسی دقیق و بی طرفانه قرار بگیرد، چراکه هرچه در تحلیل‌ها مواضع و سیاست‌های ترامپ در قبال جهان پیرامون خود به درستی مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد، به نفع همه جامعه بشریت است.

به باور کارشناسان، از روزی که ترامپ در ایالات متحده آمریکا روی کار آمد با در پیش گرفتن روش‌های کاملا غیر متعارف روند روابط واشنگتن با دنیای پیرامون را وارد چالش‌های اساسی نسبت به گذشته کرد. این سیاست‌های غلط ناشی از چند مسئله بود؛ ترامپ هیچ درکی از ساختار درونی ایالات متحده آمریکا، شیوه‌های حاکم بر روابط خارجی سیستم سیاست خارجی واشنگتن و از همه مهم‌تر جهان اطراف کشورش نداشت.

کیومرث یزدان‌پناه استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره سیاست‌های اشتباه دولت ترامپ در قبال دنیا به ویژه ایران، گفت که ترامپ، تنها رئیس جمهوری بود که بدون کوچک‌ترین سابقه فعالیت‌های سیاسی و اجرایی موثر در آمریکا بنا بر هر دلیلی در این کشور روی کار آمد، البته تفکر ترامپیسم صرفا متعلق به شخص ترامپ نیست، بلکه بخشی از جامعه آمریکا گرفتار چنین توهمی هستند که خود را استثنا در همه امورات بین المللی می‌دانند.

استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران همچنین گفت که ترامپ نسبت به دنیای پیرامون خود با وجود عدم درک درست ورود پیدا کرد که برای واشنگتن هزینه بَر بود، اگرچه در کوتاه مدت دستاورد‌هایی برای این کشور داشت و به نوعی باعث سنجش رقبای اصلی مانند چین، روسیه و اتحادیه اروپا شد، اما در مجموع این سیاست‌های غلط دودش به چشم خود ترامپ و کل سیستم آمریکا رفت و نتیجه این شد که ترامپ دومین رئیس جمهوری باشد که تاریخ مصرف آن یک دوره بیشتر برای واشنگتن نباشد.

سیاست‌های غلط ترامپ در قبال ایران از کجا نشأت می‌گیرد؟

یزدان پناه استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران معتقد است که یکی از راهبرد‌های غلط ترامپ اتخاذ مواضع بسیار افراطی در قبال کشوری مانند ایران بود، به نظر می‌رسد که سیاست‌های عمدتا غلط ترامپ در برابر کشور ما متاثر از سه عامل بود؛ ترامپ هیچ شناختی از ساختار درونی جمهوری اسلامی ایران، خصیصه‌های ذاتی مردم و حاکمیت این کشور و روحیات و ویژگی‌های تاریخی و تمدنی ایران نداشت.

یزدان پناه همچنین ادامه داد: ترامپ صرف اینکه تصور می‌کرد، ایران در محاصره تحریم‌ها قرار گرفته است و تشدید این تحریم‌ها می‌تواند تهران را به زانو در بیاورد، همه انرژی خود را در همین یک بُعد تصویر غلط در خصوص ایران گذاشت، سیاستی که در دوره قبل او اوباما هم تکرار کرده بود، اوباما به هر حال شدیدترین تحریم‌ها را تحت عنوان تحریم‌های فلج کننده در قبال ایران اتخاذ کرد، اما کشورمان با وجود فشار‌ها تسلیم نشد.

استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران اضافه کرد که مسئله دومی که ترامپ را در این دوره ۴ ساله متقاعد کرد که روند غیر متعارف و تاحدودی افراطی و دستوری در قبال ایران از نوع منفی در پیش بگیرد، فقدان راهبرد‌های لازم و متفاوت نسبت به گذشته بود و صرفا تاکتیک‌ها را در لفافه و در ادبیات تغییر داد و این مسئله باعث شد که او هرگز نتواند آن چیزی که در خصوص ایران در نظر دارد حتی در حداقل‌ها به دست بیاورد.

او همچنین تصریح کرد: مسئله سوم که بسیار تاثیر گذار‌تر از دو مسئله قبلی بود، فریب بود؛ ترامپ تصور می‌کرد که آن چیزی که رژیم صهیونیستی و متحدان عربی منطقه به ویژه عربستان درباره ایران بزرگنمایی می‌کنند، می‌تواند با محاصره، تحت فشار گذاشتن سیاسی و روانی ایران و با اعمال فشار از چند جبهه پر فشار ژئوپلیتیکی به ایران توازن تهدید را در منطقه به ضرر کشور ما بر هم بزنند، اگرچه میلیارد‌ها دلار پول فروش سلاح به کشور‌های عربی گیرشان آمد، اما هدف اصلی که به زانو در آوردن ایران بود محقق نشد.

در واقع هنگامی که ترامپ نتوانست از اعمال فشار حداکثری نتیجه دلخواه را بگیرد، تحریم‌های بیشتری علیه ایران اعمال کرد. ایران تاکنون صبر استراتژیک را در پیش گرفته و منتظر نتیجه نهایی انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ ایالات متحده است، اما در عین حال گام‌های کاهش تعهدات خود را در برجام اجرایی کرد و در مرحله پنجم به لغو تمامی تعهدات اقدام کرد.

البته رویکرد‌های دولت «دونالد ترامپ» در قبال ایران، موضوعی است که «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا هم بار‌ها از آن انتقاد کرد.

نانسی پلوسی همچنین در پاسخ به سئوالی درباره ایجاد شکاف بین آمریکا و متحدان این کشور گفت که امیدوارم که اینطور نباشد، امیدوارم با متحدانمان زمینه‌های مشترک کافی داشته باشیم، اما به شدت بر این باورم که مهم بود ترامپ قبل از خروج از سوریه و توافق هسته‌ای با ایران با متحدان ما مشورت می‌کرد و به دیدگاه‌های آن‌ها احترام می‌گذاشت.

اصلی‌ترین اشتباه ترامپ چه بود؟

فواد ایزدی کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، با تاکید بر اینکه ترامپ آمریکا را بی آبرو‌تر کرده است، گفت که دلیل خروج واشنگتن از برجام تنها ترامپ نبوده است، سال گذشته آقای عراقچی اظهار کردند که اگر کلینتون هم رئیس جمهور آمریکا می‌شد، او هم از برجام خارج می‌شد که این حرف درستی است، در حقیقت آمریکا الزام حقوقی برای اجرای کامل برجام نداشت و زمانی که ایران به تعهدات خود عمل کرد، واشنگتن از بابت تعداد سانتریفیوژ‌ها و اورانیوم غنی شده در کشورمان خاطر جمع شد، با بهانه‌ای از برجام خارج شد.

ایزدی همچنین گفت که به زودی دولت بایدن در کاخ سفید بر سر کار می‌آید، اما آن‌ها برای ایران شرط گذاشتند، تفاوت ترامپ با بایدن این است که ترامپ ابتدا از توافق هسته‌ای خارج شد و سپس خواستار مذاکره شد، اما بایدن می‌گوید که برای اینکه به برجام وارد شویم باید مذاکره کنید و مذاکره یعنی در حوزه منطقه و موشکی به ما امتیاز دهید.

کارشناس مسائل آمریکا تصریح کرد: ترامپ اشتباهات زیادی را در چهار سال گذشته مرتکب شد، اصلی‌ترین اشتباه او طمع بود، ترامپ تصور می‌کرد با خارج شدن از برجام و فشار حداکثری، می‌تواند امتیاز بیشتری از ایران بگیرد، علاوه بر این رئیس جمهور استثنایی آمریکا به دلیل نوع نگاهی که به نظام بین المللی داشت، آمریکا را منزوی کرد.

 ترور سردار سلیمانی؛ بزرگترین اشتباه آمریکا

حمید رضا آصفی سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه، درباره اقدام اشتباه دولت ترامپ گفت که ترامپ از اولین روزی که در مسئولیت ریاست جمهوری قرار گرفت، اشتباهات زیادی مرتکب شده است از جمله این اشتباهات، خروج از برجام، خروج از معاهده پاریس و جنگ تجاری با چین، خط و نشان کشیدن با روس‌ها و عقب نشینی، فضاحت در اوکراین و غیره. اگر بخواهیم اشتباهات ترامپ را نام ببریم یک سیاهه طویلی خواهد شد.

حمیدرضا آصفی همچنین گفت که ترامپ با اشتباهی که با ترور ناجوانمردانه شهید سلیمانی انجام داد، بزرگترین اشتباه و احمقانه‌ترین خطا را انجام داد. بعضی از اشتباهات را می‎توان جبران کرد مانند خروج از معاهده پاریس که یک کشور از آن خارج می‌شود و مجددا می‌تواند به آن ملحق شود یا ترامپ یک جنگ تعرفه‌ای با چین راه می‌اندازد و بعد‌ها آن را متوقف می‌کند، یا ترامپ از برجام خارج می‌شود و بعد به غلط کردن می‌افتد، در نتیجه ممکن است به برجام بازگردد. از این رو بعضی از اشتباهات قابل بازگشت است، ولی این اشتباه ترامپ، یعنی ترور سردار سلیمانی، غیرقابل برگشت است؛ لذا به نظرم خطایی که مرتکب شد برایش گران تمام خواهد شد و سنگین خواهد بود و پشیمانی آمریکایی‌ها را بعدها، خواهیم دید.

سیاستی که پارادایم‌های اتحاد‌های منطقه‌ای و جهانی آمریکا را دچار چالش کرد

یزدان پناه استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران با بیان اینکه دولت آمریکا به رهبری ترامپ از ابتدا تا انتهای کار هیچ وقت نتوانست مشکلات و چالش‌هایی که پیش روی این دولت در عرصه سیاست خارجی بود را حل کند، گفت که با وجود ساختار‌های سنتی که در داخل واشنگتن وجود داشت و مشکلات داخلی که خود آمریکایی‌ها با آن دست و پنجه نرم ‌کردند، ترامپ تصور می‌کرد که با در پیش گرفتن اصل انتقال چالش‌ها و بحران‌های داخلی به خارج از کشور بتواند شرایط آمریکا را بهبود ببخشد و واشنگتن را از این چالش‌های عدیده‌ای که گرفتار بود نجات دهد، اما نه تنها این موضوع عملی نشد، بلکه پارادایم‌های اتحاد‌های منطقه‌ای و جهانی ایالات متحده را دچار چالش کرد.

استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران همچنین گفت که روابط آمریکا و چین که بزرگترین شریک تجاری هم هستند در مدت حضور ترامپ در کاخ سفید بسیار به هم خورده است و مسئله توازن قدرت میان این دو کشور تبدیل به توازن تهدید شده است، بنابراین ترامپ توازن قدرت را در دنیای پیرامون خود به هم زد و منجر به بر هم خوردن توازن تهدید شد. به گونه‌ای که چینی‌ها اکنون جدی‌ترین تهدید برای واشنگتن به حساب می‌آیند.

او افزود: در اظهارات جو بایدن هم شاهدیم که او چین را بزرگترین تهدید می‌داند، درحالی که ترامپ از همان ابتدا بزرگترین تهدید کشورش را ایران، ایران و ایران خواند و اظهار کرد که استراتژی من در قبال تهران انزوا از بیرون و انسداد از درون است. این موضوع نشان داد که ترامپ چقدر نسبت به تجزیه و تحلیل سیاست خارجی و دنیای پیرامون خود دچار خطا و اشتباه است.

یزدان پناه همچنین گفت که عدم آگاهی ترامپ از اتفاقات و موضوعات بین المللی باعث شد که تمامی سیاست‌های ترامپ در قبال ایران آمیخته به اشتباه باشد و همین مسئله منجر شد که رقیب هژمونیک آمریکا یعنی چین از این فرصت نهایت استفاده را کند و خود را بازسازی کند و اکنون در برابر واشنگتن تمام قد، قد علم کند، اگرچه جو بایدن سیاست‌های ترامپ را نخواهد داشت، اما او هم مانند ترامپ، جرج بوش، اوباما و خیلی از رهبر‌های آمریکا برای بازسازی روابط خود با ایران تمرکز لازم را نخواهد داشت و متاسفانه همچنان تحت تاثیر القائات غلط متحدان منطقه‌ای قرار خواهد گرفت.

او همچنین تاکید کرد که اگر آمریکا قرار است در خصوص ایران به نتیجه مثبت برسد و این شرایط بحرانی را خاتمه دهد باید مستقل و بدون در نظر گرفتن دیدگاه کشور‌های ضد ایران در منطقه در این موضوع تصمیم بگیرد، وگرنه به نظر می‌رسد که حتی بازگشت جو بایدن به برجام هم به همین راحتی و سادگی میسر نباشد.

گزارش از فاطمه زهرا نصراللهی

انتهای پیام/