مصرف خودسرانه دارو چه عوارضی را برای سلامتی انسان به همراه دارد؟

مریم نورخیز معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قزوین گفت: براساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، عارضه ناخواسته دارویی عبارت است از هر نوع واکنش زیان‌آور و ناخواسته که در دُزهای معمول مورد استفاده برای پیشگیری، تشخیص، درمان بیماری و یا تغییر عملکرد فیزیولوژیکی قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به عوارض مصرف خودسرانه دارو افزود: مصرف خودسرانه دارو می‌تواند مشکلاتی مانند عوارض ناخواسته دارویی، تداخلات دارویی، مقاومت آنتی بیوتیک، سمیت دارویی، انتخاب نادرست دارو و پوشاندن علائم را ایجاد کند.

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قزوین با اشاره به تأثیر مصرف خودسرانه دارو برسلامت و سیستم ایمنی انسان بیان کرد: خوددرمانی و مصرف خودسرانه دارو خطر استفاده از دارو‌های غیرقانونی، ایجاد وابستگی به دارو‌ها و پوشاندن شرایط پزشکی زمینه‌ای را افزایش می‌دهد که همگی می‌توانند ایمنی انسان را به خطر انداخته و منجر به مقاومت دارویی و دشوارکردن تشخیص شود.

ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی در اثر مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها

نورخیز کودکان، نوجوانان و سالمندان را به عنوان گروه‌های سنی آسیب‌زا و تهدیدکننده در برابر مصرف خودسرانه دارو عنوان کرد.

وی با اشاره به عارضه مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک به صورت ویژه گفت: ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی به دنبال مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله مهم‌ترین عوارض اجتماعی مصرف خودسرانه است.

این مسئول اذعان کرد: مصرف نابه‌جا و بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها برای بیماری‌های خود محدود شونده مانند سرماخوردگی، علائم شبه آنفولانزا، اسهال و گلودرد به عنوان مهم‌ترین عامل در افزایش مقاومت آنتی‌بیوتیک‌ها شناخته شده است.

نورخیز ابراز کرد: مقاومت آنتی‌بیوتیکی به این معنا نیست که بدن نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم می‌شود بلکه به این معناست که باکتری‌ها در حال افزایش توانایی جهت غلبه بر آنتی‌بیوتیک‌هایی هستند که برای از بین بردن آن‌ها طراحی شده است.

مصرف خودسرانه اقلام دارویی توصیه نمی‌شود

وی ادامه داد: درمان باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک دشوارتر و نیازمند آنتی‌بیوتیک قوی‌تر و دُز بالاتر دارو است؛ این باکتری‌های مقاوم از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند و می‌توانند مجموع جامعه را مبتلا کنند.

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قزوین با اشاره به بیشترین منع خودسرانه مصرف دارویی برای انسان یادآور شد: به طور کلی مصرف خودسرانه اقلام دارویی توصیه نمی‌شود و مصرف بدون نسخه اقلامی که در فهرست رسمی ایران تحت عنوان دارو‌های OTC (بدون نسخه) مشخص شده، با نظارت پزشک داروساز بلامانع است.

نورخیز در پایان با اشاره به نقش طرح نسخه الکترونیک و دارویار در کاهش مصرف بی‌رویه و خودسرانه دارو گفت: با شروع طرح دارویار و تحت پوشش قرار گرفتن برخی از اقلام دارویی در بسته خدمتی ارائه شده توسط سازمان‌های بیمه‌گر، مصرف خودسرانه و اقلام دارویی کاهش یافته و تمایل عموم جامعه به مراجعه به پزشک و دوری از مصرف خودسرانه دارو بیشتر شده است.