فرش دستباف خراسان جنوبی، نسخه ای شفابخش می خواهد
فرش دستباف خراسان جنوبی همواره به عنوان یکی از صنایع دستی مشهور ایرانی مطرح بوده ولی شرایط بازار و تحریم این هنر صنعت را دچار چالش کرده است.
باشگاه خبرنگاران جوان بیرجند - فرش دستباف خراسان جنوبی از مشهورترین فرش‌های ایران به شمار می‌رود که تاریخچه آن به دوران حکومت شاهرخ میرزا در هرات بر می‌گردد و حدود ۷۰۰ سال پیش در این منطقه بافته می‌شد.
قالی این دیار در دهه ۷۰ تا ۸۰ آوازه جهانی داشت و در این برهه زمانی سالانه بیش از ۲۵۰ هزار متر مربع فرش دستباف فقط در منطقه بیرجند تولید و ۹۶ درصد آن به کشور‌های اروپایی صادر شد.
اما ۲ سال است که در پی شیوع کرونا و صادرات کم، روزگار فروش و صادرات فرش دستباف خوب نیست و بافندگان از نبود بازار مناسب رنج می‌برند؛ در عین حال می‌بافند به این امید که آینده بهتری در انتظارشان باشد.
آمار‌ها نشان می‌دهد در ۹ ماه نخست امسال ۱۴۵ هزار متر مربع فرش در خراسان جنوبی تولید شده که حجم کمی از آن صادر و مقدار کمی هم در بازار داخل فروخته شده است؛ بنابراین حجم زیاد آن روی دست بافندگان و تجار باقی مانده است.
هرچند به دلیل شرایط خشکسالی حاکم بر استان و کرونا که درآمد برخی خانوار‌ها را کاهش داده است، تولید فرش نسبت به ۲ سال گذشته کاهش چشمگیری نداشته، اما برخی بافندگان از روی ناچاری برای تأمین معیشت خود در این عرصه فعالیت و به حمایت جدی دولت نیاز دارند.
به گفته یکی از کسبه قدیمی بازار بیرجند رونق بازار فرش دستباف در گذشته نه چندان دور در خراسان جنوبی به حدی بود که سال ۱۳۴۲ یکی از تجار و بازرگانان خراسان جنوبی یک راسته از بازار قدیم بیرجند را با ۴۴ دهنه مغازه به خرید و فروش و مشاغل مرتبط با فرش دستباف اختصاص داد و الان از رونق گذشته در این راسته بازار که به سرای گلشنی معروف است، خبری نیست و در کل بازار بیرجند چهار یا پنج مغازه فرش فروشی روز را به شب می‌رسانند.
چه باید کرد؟
حذف یا تغییر سیاست تعهد ارزی، استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای فروش فرش، به‌روز رسانی نقشه‌های قدیمی، استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها برای به‌روز رسانی نقشه‌ها و افزایش کیفیت فرش تولیدی، راه‌اندازی نمایشگاه دائمی فرش دستباف و مرکز فروش مواد اولیه باکیفیت و با قیمت تمام‌شده، بافت فرش متناسب با سلیقه داخل در دوران تحریم، خرید تضمینی فرش و حمایت از بافندگان با افزایش ضریب پوشش بیمه از جمله راهکار‌هایی است که از سوی کارشناسان این حوزه ارائه می‌شود.
کامیابی‌مسک رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی گفت: فرش دستباف ایران جزو نخستین کالا‌هایی بود که توسط آمریکا تحریم شد و دلیل اصلی این کار از سوی دشمنان این بود که بیشترین فشار بر اقشار کم‌درآمد جامعه وارد شود.
او گفت: اگرچه در این ۲ سال تحریم‌ها و کرونا مزید بر علت صادرات ناچیز فرش شده، اما پیمان‌سپاری ارزی و مشکلات ناشی از تعهد ارزی مهمترین موضوعی است که سبب شده صادرات این کالا برای صادرکننده عایدی چندانی نداشته باشد به همین علت صادرات در این مدت خیلی کم شده است.
کامیابی مسک گفت: صادرات فرش ایران در ۲ سال اخیر به پایین‌ترین سطح خود رسیده و صادرات فرش از ۲ میلیارد دلار در گذشته، پارسال به ۶۰ میلیون دلار کاهش یافت.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی گفت: در مجموع قانون کشور است که صادرکنندگان باید در قبال صادرات کالا تعهد بازگشت ارز را به دولت بدهند و این قانون درخصوص سایر کالا‌ها اقدام کارشناسی و درست است و گرنه در این تغییرات نرخ ارز سوء‌استفاده می‌شود.
او گفت: اما این قانون در مورد فرش دستباف به دلیل اینکه فرش به‌صورت امانی صادر می‌شود و گاهی تا ۲ سال طول می‌کشد تا به فروش برسد و ارز برگشت داده شود، این تعهد ارزی در مدت کوتاه مشکلاتی را برای تجار ایجاد کرده و انگیزه‌ای برای صادرات ندارند.
واردات کالا در قبال صادرات فرش
کامیابی مسک گفت: دولت اجازه دهد تجار واردات در قبال صادرات فرش انجام دهند و بعضی از کالا‌های لوکس و خاص را در قبال فرش صادراتی وارد کشور کنند تا از این طریق مشکل صادرات فرش رفع شود و صادرکننده مایل به صادرات باشد.
او گفت: لازم است مجلس و دولت هرچه زودتر این مشکل تعهد ارزی را حل کنند تا با رونق صادرات، مشکل رکود بر بازار فرش و مشکلات معیشتی بافندگان رفع شود.
بیشتر بخوانید
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی گفت: از گذشته هم روال همین بوده است که یک سوم فرش دستباف ایران در داخل بازار فروش دارد و بقیه به کشور‌های اروپایی صادر شده البته این درصد در مناطق مختلف کشور متفاوت بوده به‌گونه‌ای که در گذشته ۹۶ درصد فرش تولیدی خراسان جنوبی صادراتی بوده و همین پنج درصد باقی مانده هم شاید به دلیل معیوب بودن و کیفیت پایین صادر نشده است.
او گفت: در حال حاضر فرش‌هایی که با نقشه‌های هراتی در موزه‌های دنیا به نمایش گذاشته شده مربوط به منطقه قاینات و قهستان خراسان جنوبی است.
افزایش قیمت مواد اولیه و قیمت تمام‌شده فرش
کامیابی مسک رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی گفت: قیمت مواد اولیه نیز در حال افزایش است به‌گونه‌ای که قیمت تمام‌شده فرش در مقایسه با پارسال ۴۰ درصد افزایش یافته است.
او از افزایش ۳۰ درصدی قیمت فرش دستباف امسال نسبت به پارسال خبر داد و گفت: با همین افزایش قیمت باز هم بافنده حداقل دستمزد قانون کار را ندارد چرا که این افزایش قیمت نیز به دلیل تورم حاکم بر اقتصاد جامعه بوده است.
کامیابی‌مسک گفت: با توجه به شرایط جامعه و زحمت زیاد، بافت فرش برای بافنده صرفه اقتصادی ندارد و بافندگان به دلیل نبود شغل چاره‌ای جز بافت فرش ندارند.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی گفت: همچنان شاهد رکود بر بازار فرش دستباف خراسان جنوبی هستیم و حجم زیادی از فرش‌های تولیدی روی دست بافنده و تجار باقی می‌ماند و گاهی دلالان دسترنج بافندگان را به جیب می‌زنند.
تولید فرش متناسب با ذائقه بازار داخل
با توجه به وضعیت صادرات فرش دستباف، پیشنهاد دیگر رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی این است که بافندگان تولیدات خود را به سمت سلیقه بازار داخل سوق دهند و فرش‌های ۶ متر، ۱۲ متر و ۹ متر به‌صورت جفتی بیشترین فروش را در بازار داخل دارد.
او گفت: در حال حاضر خرید فرش دستباف در داخل کشور کم است و مشکل رکود بر بازار فرش و رونق آن باید از طریق افزایش صادرات حل شود.
به گفته کامیابی مسک در حال حاضر ۶۵ درصد بافندگان فرش دستباف در مناطق روستایی ساکن هستند و باید برای حفظ اشتغال این افراد چاره‌اندیشی شود.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی نبود بیمه قالی‌بافان را از دیگر مشکلات ذکر کرد و گفت: بیش از ۵۰ هزار بافنده تمام‌وقت، نیمه‌وقت و پاره‌وقت در خراسان جنوبی فعالیت دارند که اکنون کمتر از چهار هزار نفر زیر پوشش بیمه تأمین اجتماعی هستند و طرح بیمه قالی‌بافان از چند سال گذشته در استان همچنان متوقف است.
طرح‌هایی که پا نخورد
ایجاد مرکز تهیه و توزیع مواد اولیه مرغوب به قیمت تمام‌شده، برپایی نمایشگاه دائمی فرش دستباف، ایجاد مجتمع تولید سفارش‌ذیر فرش دستباف و راه‌اندازی آموزشگاه جامع فرش دستباف در این استان از جمله طرح‌هایی است که ۱۴ سال قبل برای رونق این صنعت مصوب شد و به گفته رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی هنوز اجرایی نشده است.
او گفت: در گذشته هیچ قدمی برای اجرایی شدن طرح‌های مذکور برداشته نشده و همچنان طرح‌های فرش دستباف استان پا نخورده باقی مانده است.
کامیابی‌مسک گفت: این اقدام مورد نیاز و اساسی این است که دست دلالان و واسطه‌ها از بازار فرش کوتاه شود و بافنده از دسترنج خود به سود واقعی برسد.
منبع: ایرنا
انتهای پیام/ ر
