میدان کهنه اصفهان با شکل و شمایلی جدید / اثر احیا شده دوره سلجوقی نمادی از تمدن نصف جهان

 به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان ، در اوایل اسلام، اعراب، یکی از مساجد را در کالبد اولیه شهر یعنی در ضلع جنوب غربی محله یهودیه یا شمال شرقی میدان امام علی(ع) (میدان كهنه ) بنا کردند.

در همان سال حاکم وقت اصفهان در فاصله میدان، دو منطقه شهری جی و یهودیه و در محله ای به نام خوشینان در جنوب میدان امام علی(ع) که در حوالی کنونی مسجد شعیا و امام زاده اسماعیل قرار داشت، برای خود تختگاهی برپا کرد.

پس از آن و با روی کار آمدن دیلمیان (آل بویه) اصفهان نسبت به پیش از خود به رشد و شکوفایی چشمگیری دست یافت و این امر موجب گسترش محلات شهر و تقسیم بندی آن به چهار مرحله جهود باره واقع در شمال شرقی، مسجد جامع و میدان عتیق کنونی، کران در ضلع جنوب شرقی، کوشت در جنوب غربی و دردشت در شمال غربی، شهر شد.

 میدان عتیق هسته اولیه شهر اصفهان

در این زمان هسته اولیه شهر در میدان عتیق کنونی قرار داشت و فضای باز و وسیع میدان کهنه که پیش از آن مکانی مناسب جهت اسب دوانی، چوگان و داد و ستد بود، در این دوران به فضایی مشترک جهت عملکرد حکومتی و مذهبی دست یافت.

از آن زمان در اطراف این میدان هنوز آثاری بر جای مانده است که از جمله آن ها می توان به شبستان های ستون دار ضلع جنوبی مسجد جامع عتیق و سردر جورجیر، واقع درمسجد جامع حکیم اشاره کرد.

در عهد سلاجقه نیز که اصفهان به عنوان مقر حکومتی حکام این خاندان برگزیده شد، ابنیه مختلفی در چهار جهت میدان اصلی شهر یعنی میدان عتیق شکل گرفتند که از میان آن ها عناصر حکومتی، مذهبی، بازرگانی و سیاسی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده اند.

از این دوران نیز آثار بسیاری در اطراف میدان كهنه اصفهان برجای مانده که از میان آن ها می توان گنبد نظام الملک و گنبد تاج الملک در مسجد جامع، مناره مسجد علی، قسمت هایی از بازار غاز، بخش عمده ای از بنای امام زاده اسماعیل و مقبره نظام الملک و ملک شاه سلجوقی واقع در محله دارالبطیخ اشاره کرد.

با سقوط حکام سلجوقی و هجوم ایلخانان و تیموری اکثر محلات و تاسیسات شهری اصفهان رو به ویرانی گذاشت؛ ولی با این وجود گرایش برخی از سرداران مغول به دین مبین اسلام و آشنایی آن ها با دین و فرهنگ غنی ایران اسلامی بخشی از این خرابی ها را جبران کرد.

در میان آثاری که از دوره ایلخانی و تیموری در اطراف میدان عتیق برجای مانده باید از امام زاده جعفر واقع در ابتدای ضلع غربی خیابان هاتف، چهلستون های متعدد و دو محراب بسیار پرکار و زیبا از زمان سلطان الجایتو در شبستان مسجد عتیق نام برد.

اما اوج شکوه و جلال شهر اصفهان زمانی بود که ستاره اقبال سلاطین صفوی درخشان شد و ظهور حکومت مقتدر و یک پارچه آن ها، دیگر بار، اصفهان را در همه ابعاد و زمینه ها شهره خاص و عام کرد.

چند سالي است اين ميدان احيا شده و به شكلي كه مسافران و گردشگران مي توانند همانند ميدان نقش جهان هم از بناهاي اطرف اين م و هم از بازار آن ديدن كنند .

 ميدان امام علی (میدان عتیق) میدان اصلی شهر تا پیش از ساخت میدان نقش جهان

امروزه اگرچه آن را به نام کهنه ميدان يا سبزه ميدان می شناسند، اما روزي اين ميدان با وسعتی قريب به دو برابر آن چه امروز ديده می شود، ميدان اصلي شهر اصفهان بود.

بر اساس اسناد موجود ميدان امام علی(ع) اصفهان پيش از صفويه و در دوران سلجوقيان، ميدان و مرکز اصلی شهر اصفهان محسوب می شده است.

زمانی که شاه عباس صفوی ميدان نقش جهان را می سازد، اين ميدان به مرور آن همه اعتبار خود را از دست می دهد و عمده کاسبی ها به طرف ميدان نقش جهان کشيده می شود.

اين موضوع به مرور زمان باعث می شود ميدان امام علی(ع) از يادها برود و فضاهايی که روزگاری محدوده ميدان محسوب مي شدند دچار ساخت و ساز شود.

ميدان امام علی(ع) يا ميدان عتيق امروزه به علت قرار گرفتن در چهار محور اصلي شهر اصفهان يعني خيابان ولي عصر، هاتف، عبدالرزاق و مسجد جامع هنوز يکي از مناطق مهم و پر رفت و آمد شهر اصفهان محسوب می شود.

گفتنی است ، طرح میدان امام علی یا میدان کهنه و عتیق در دهه اخیر در طرحی سه مرحله ایی شهرداری اصفهان احیا شد و مورد استقبال گردشگران قرار گرفت.

گزارش از سید امیر مهدی ساب چیان

انتهای پیام/س