باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند -  در هفته‌های اخیر، خبر بازداشت مهدیه اسفندیاری، شهروند ایرانی مقیم فرانسه، در رسانه‌های اجتماعی و برخی خبرگزاری‌ها بازتاب گسترده‌ای داشته است. این پرونده، با توجه به سابقه فعالیت‌های اسفندیاری و ابهامات حول دلایل بازداشتش، به موضوعی بحث‌برانگیز تبدیل شده است. 

اسفندیاری کیست؟

مهدیه اسفندیاری یک فعال اجتماعی و سیاسی ایرانی است که سال‌هاست در فرانسه زندگی می‌کند. برخی منابع او را به عنوان یک کنشگر حقوق زنان و دموکراسی معرفی کرده‌اند، درحالی که برخی دیگر از ارتباطات احتمالی او با گروه‌های سیاسی خارج از کشور سخن می‌گویند. آنچه مشخص است، اسفندیاری در سال‌های اخیر در فضای مجازی و برخی گردهمایی‌های اعتراضی حضوری پررنگ داشته است.

سوابق فعالیت‌های اسفندیاری شامل حضور در کمپین‌های حقوق زنان و حقوق بشر، فعالیت در شبکه‌های اجتماعی با محوریت مسائل ایران، شرکت در تجمعات اعتراضی ایرانیان در فرانسه، هنوز مشخص نیست که آیا این فعالیت‌ها ارتباط مستقیمی با بازداشت او داشته‌اند یا خیر.

جزئیات بازداشت و اتهامات

براساس گزارش‌های اولیه، مهدیه اسفندیاری در یک عملیات پلیسی توسط مقامات امنیتی فرانسه بازداشت شده است. دلایل رسمی بازداشت او هنوز به طور کامل اعلام نشده، اما برخی منابع از اتهاماتی مانند همکاری با گروه‌های خارجی تحت تحریم، اخلال در امنیت عمومی فرانسه، و نقض قوانین مهاجرتی سخن می‌گویند. با این حال، خانواده و دوستان اسفندیاری این اتهامات را سیاسی دانسته و معتقدند که او به دلیل فعالیت‌های انتقادی‌اش هدف قرار گرفته است.

واکنش مقامات فرانسوی

مقامات قضایی فرانسه تاکنون جزئیات چندانی درباره این پرونده منتشر نکرده‌اند، اما ادعا کرده‌اند که این بازداشت در چارچوب قانونی انجام شده است. پلیس فرانسه در سال‌های اخیر، به ویژه پس از تشدید تنش‌ها با ایران، بر فعالیت‌های برخی گروه‌های ایرانی نظارت بیشتری داشته است.

واکنش‌ها به بازداشت اسفندیاری

۱. واکنش جامعه ایرانی در خارج از کشور

بازداشت اسفندیاری با واکنش‌های متفاوتی در میان ایرانیان مقیم خارج روبه‌رو شده است. حامیان او معتقدند که این بازداشت یک اقدام خودسرانه و نقض آزادی بیان است. برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی با هشتگ‌هایی مانند #FreeMahdieh خواستار آزادی فوری او شده‌اند. در مقابل، تعدادی از مخالفان دولت ایران، این بازداشت را مرتبط با «نقض قوانین امنیتی فرانسه» دانسته و آن را توجیه می‌کنند.

۲. موضع نهاد‌های حقوق بشری

سازمان‌های مدافع حقوق بشر، از جمله عفو بین‌الملل و دیده بان حقوق بشر، خواستار شفافیت در روند دادرسی اسفندیاری شده‌اند. آنها نگرانند که این پرونده به یک مورد نقض حقوق مهاجران تبدیل شود.

۳. سکوت نسبی مقامات ایرانی

دولت ایران تاکنون موضع رسمی‌ای درباره این بازداشت اتخاذ نکرده است. با این حال، برخی نمایندگان مجلس و رسانه‌های اصولگرا از آن به عنوان «نقض حقوق ایرانیان در غرب» یاد کرده‌اند.
 
در ۲۰ اسفند ۱۴۰۳، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، از ناپدید شدن یک شهروند ایرانی در فرانسه خبر داد و گفت که تا آن زمان اطلاعات دقیقی از مقامات فرانسوی دریافت نشده است. وی تأکید کرد که بخش کنسولی وزارت خارجه در حال پیگیری موضوع است تا خانواده این فرد از نگرانی خارج شوند.

در ۲۷ اسفند ۱۴۰۳، بقایی اعلام کرد که این شهروند (خانم مهدیه اسفندیاری، ۳۵ ساله) در بازداشت پلیس فرانسه است. او اشاره کرد که این خانم از فعالان حامی فلسطین بوده و مطالبی در حمایت از مردم غزه منتشر کرده است، اما دلیل دقیق بازداشت وی مشخص نیست.

این بازداشت در حالی رخ داده که فرانسه دو شهروند خود (سسیل کولر و ژاک پاریس) را در ایران زندانی دارد و پاریس این بازداشت‌ها را غیرقانونی می‌داند. برخی تحلیلگران معتقدند بازداشت اسفندیاری ممکن است واکنشی به مواضع ایران در قبال فلسطین یا حتی ابزاری برای فشار سیاسی باشد. 

تحلیل دلایل احتمالی بازداشت

چرا مهدیه اسفندیاری بازداشت شد؟ آیا این یک پرونده امنیتی است یا یک اقدام سیاسی؟

۱. فرضیه امنیتی

فرانسه در سال‌های اخیر با چند پرونده مرتبط با تروریسم و جاسوسی روبه‌رو بوده است. اگر اسفندیاری به ارتباط با گروه‌های تحت تحریم متهم شده باشد، ممکن است این بازداشت بخشی از یک عملیات گسترده‌تر امنیتی باشد.

۲. فرضیه سیاسی

با توجه به تنش‌های اخیر ایران و فرانسه (از جمله پرونده‌های هسته‌ای و حقوق بشر)، ممکن است این بازداشت جنبه نمادین و سیاسی داشته باشد. برخی تحلیلگران معتقدند که فرانسه با این اقدام می‌خواهد به ایران پیام دهد که فعالیت‌های برخی گروه‌های ایرانی در اروپا را تحمل نخواهد کرد.

۳. فرضیه قضایی ساده

همچنین ممکن است این پرونده صرفاً یک مورد نقض قوانین مهاجرتی یا مالی باشد و ارتباطی به مسائل امنیتی یا سیاسی نداشته باشد.

آینده این پرونده و پیامد‌های احتمالی

بسته به نتیجه این پرونده، چند سناریو محتمل است: اگر اسفندیاری تبرئه شود: این پرونده می‌تواند به نمادی از مبارزه برای آزادی بیان تبدیل شود. اگر محکوم شود: ممکن است تنش‌های دیپلماتیک بین ایران و فرانسه افزایش یابد و دموکراسی در فرانسه زیر سوال رود. اگر پرونده به صورت محرمانه ادامه یابد: ابهامات درباره نقض حقوق شهروندی مهاجران بیشتر خواهد شد.

بازداشت مهدیه اسفندیاری در فرانسه، فارغ از دلایل واقعی آن، پرسش‌های مهمی درباره حقوق مهاجران، آزادی بیان، و روابط ایران و غرب مطرح می‌کند. تا زمانی که جزئیات کامل این پرونده افشا نشود، نمی‌توان به طور قطع درباره آن قضاوت کرد. اما آنچه مسلم است، این است که سرنوشت اسفندیاری می‌تواند تأثیراتی فراتر از یک پرونده فردی داشته باشد و به موضوعی کلیدی در روابط ایران و اروپا تبدیل شود.