باشگاه خبرنگاران جوان ـ در دل کوه‌های سر به فلک کشیده کهگیلویه و بویراحمد، جایی که آب همچون گوهری ارزشمند در دل سنگ‌ها می‌جوشد، روستای سرابننیز با چالشی قدیمی دست‌وپنجه نرم می‌کند.

در فصول بارانی، سیلاب‌های ناگهانی زمین‌های کشاورزی را در خود می‌بلعند و در ماه‌های خشک، کم‌آبی رمق زندگی را از دام‌ها و باغ‌ها می‌گیرد. اما امسال، روستاییان شاهد تغییری بودند که سال‌ها انتظارش را می‌کشیدند: آغاز عملیات ساخت بند‌های رسوب‌گیر سنگ ملاتی که قرار است جریان بی‌ثبات آب را رام کند.

این پروژه تنها بخشی از طرح گسترده‌ای است که همزمان با هفته منابع طبیعی در استان کهگیلویه و بویراحمد کلید خورده است. بهره‌برداری از چهار طرح بند‌های رسوب‌گیر سنگ ملاتی در نقاط مختلف استان آغاز شده و عملیات اجرایی دو پروژه جدید نیز کلید خورده است. این در حالی است که به گفته مسئولان، بیش از ۳۰ پروژه آبخیزداری دیگر نیز در حال اجراست. اما این طرح‌ها چه تأثیری بر کنترل سیلاب‌ها و کاهش فرسایش خاک دارند و تا چه اندازه می‌توانند به بهبود منابع آبی استان کمک کنند؟

آغاز بهره‌برداری از چهار پروژه آبخیزداری

به گفته علی صدری‌پور، معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد، چهار بند رسوب‌گیر سنگ ملاتی در نقاط مختلف استان به بهره‌برداری رسیده‌اند. این بند‌ها در مناطق پشت‌کوه باشت (۵۰۰ متر مکعب)، روستای الگن (۵۹۵ متر مکعب)، چاروسا (۸۰۰ متر مکعب) و دیشموک (۴۷۵ متر مکعب) ساخته شده‌اند و مجموع ظرفیت آنها به ۲۳۷۰ متر مکعب می‌رسد.

به گفته این مقام مسئول، این پروژه‌ها با اعتباری بالغ بر ۶۸ میلیارد ریال احداث شده‌اند و می‌توانند نقش مهمی در مهار سیلاب‌های فصلی، کاهش فرسایش خاک و تقویت منابع آبی ایفا کنند.

دو پروژه جدید در گچساران و کهگیلویه

همزمان با افتتاح این پروژه‌ها، عملیات اجرایی دو طرح آبخیزداری جدید نیز در شهرستان‌های گچساران و کهگیلویه آغاز شده است. یکی از این طرح‌ها در روستای سرابننیز گچساران با حجم ۷۳۲ متر مکعب و دیگری در سوق کهگیلویه با ۷۴۰ متر مکعب در حال احداث است. برای این دو پروژه نیز ۳۱ میلیارد ریال اعتبار از منابع ملی و استانی تخصیص یافته است.

۳۰ پروژه آبخیزداری دیگر در راه است.

اما این پایان ماجرا نیست. مسئولان منابع طبیعی استان می‌گویند که در حال حاضر ۳۰ پروژه دیگر در زمینه آبخیزداری در نقاط مختلف استان در دست اجراست. علی صدری‌پور در این باره می‌گوید: «مجموع اعتباری که برای اجرای این پروژه‌ها در نظر گرفته شده، ۷۵۰ میلیارد ریال است و در نهایت، ۸۳ هزار متر مکعب سازه آبخیزداری در مناطق مختلف احداث خواهد شد.»

این پروژه‌ها شامل سازه‌های سنگ ملاتی و سنگی گابیونی هستند که در مناطقی مانند دیلگون بویراحمد، سراب ننیز، لیشتر، دریلا گچساران، مارگون و کهگیلویه در حال اجرا هستند.

چرا اجرای این پروژه‌ها اهمیت دارد؟

کهگیلویه و بویراحمد به دلیل شرایط جغرافیایی خود، استانی کوهستانی محسوب می‌شود که هم اقلیم سردسیری دارد و هم مناطقی با آب‌وهوای گرمسیری. این تنوع اقلیمی و همچنین میزان بالای بارندگی‌های فصلی، موجب شده تا پدیده‌هایی مانند سیلاب و فرسایش خاک در این استان تهدیدی جدی باشند.

به گفته کارشناسان، احداث بند‌های آبخیزداری مزایای متعددی دارد. از جمله این مزایا می‌توان به کنترل سیلاب‌ها، کاهش خسارت به اراضی کشاورزی، تقویت منابع آبی زیرزمینی و حتی ایجاد اشتغال در مناطق روستایی اشاره کرد. همچنین، این سازه‌ها می‌توانند با ایجاد آبشخور‌های طبیعی، زیستگاه مناسبی برای حیات وحش فراهم کنند.

بررسی تأثیرگذاری پروژه‌های آبخیزداری

اما آیا اجرای این طرح‌ها واقعاً به کاهش سیلاب‌ها و بهبود منابع آبی کمک می‌کند؟ بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که از سال ۱۳۷۰ تاکنون، حدود ۲.۶ میلیون متر مکعب سازه آبخیزداری در کهگیلویه و بویراحمد احداث شده است. این سازه‌ها سالانه بیش از ۴۰ میلیون متر مکعب سیلاب را مهار کرده و مانع از فرسایش ۱.۲ میلیون متر مکعب خاک شده‌اند.

علاوه بر این، میانگین بارندگی سالانه در این استان بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلی‌متر متغیر است. این تفاوت در میزان بارش، ضرورت وجود سازه‌های آبخیزداری را دوچندان می‌کند. در سال‌های پربارش، این بند‌ها می‌توانند حجم قابل توجهی از روان‌آب‌ها را ذخیره کرده و در دوره‌های خشکسالی، این منابع آبی را برای مصارف کشاورزی و دامداری حفظ کنند.

اجرای پروژه‌های آبخیزداری در کهگیلویه و بویراحمد، گامی مهم در جهت کاهش خسارت‌های ناشی از سیلاب و فرسایش خاک محسوب می‌شود. این پروژه‌ها، علاوه بر حفاظت از منابع طبیعی، می‌توانند نقش مهمی در توسعه پایدار مناطق روستایی ایفا کنند. با این حال، کارشناسان تأکید دارند که نظارت مستمر بر اجرای این پروژه‌ها و تأمین اعتبارات لازم، برای اطمینان از تأثیرگذاری آنها ضروری است.

در نهایت، باید دید که آیا این پروژه‌ها می‌توانند در سال‌های آینده، بحران‌های ناشی از تغییرات اقلیمی و خشکسالی را مدیریت کنند یا خیر.

منبع:ایرنا