محمد درویش عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور و مدیر کل سابق دفتر مشارکت های مردمی سازمان محیط زیست در گفتگو با خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در رابطه با افزایش فرسایش خاک در کشور اظهار کرد: براساس آخرین گزارش انجمن علوم خاک ایران و معاونت آب و خاک وزارت کشاورزی، سالانه 2 میلیارد تن از خاک ایران فرسایش می شود.

وی در خصوص قاچاق خاک در کشور نیز افزود: هیچ مستندی در رابطه با قاچاق خاک از کشور ارائه نشده است و وزارت کشاورزی نیز این موضوع را تکذیب می کند، اما در سال های گذشته برای تامین گلخانه های کشورهای عربی به صورت موردی، از ایران خاک صادر می کردند که از این کار جلوگیری شد و تاکنون دیگر گزارشی از قاچاق این سرمایه ملی به دست ما نرسیده است.

درویش درخصوص فرسایش خاک در جهان گفت: براساس گزارش سازمان ملل در سال 2018 فرسایش خاک در جهان به 24 میلیارد تن در سال افزایش یافته است و خاک حاصلخیز جهان با این روند در حال نابودی است. نکته نگران کننده این گزارش این است که یک دوازدهم از کل فرسایش خاک در جهان یعنی حدود 2 میلیارد تن در کشور ما به تنهایی اتفاق می افتد؛ این در حالی که ایران تنها یک درصد از خشکی جهان را در اختیار دارد. یعنی به نسبت وسعت، میزان فرسایش خاک در ایران 8 برابر متوسط جهانی است .

وی با اشاره به دو برابری زمان تشکیل خاک در کشور ما نسبت به متوسط جهانی تصریح کرد: در شرایط اقلیمی ایران برای تشکیل یک میلیمتر خاک حدود 800 سال زمان نیاز است، در حالی که به طور متوسط ما 400 سال زمان نیاز داریم تا در کره زمین خاک تشکیل شود.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور گفت: ایران برای خاک سازی دو برابر متوسط جهانی زمان نیاز دارد؛ یعنی توجه به حفظ خاک باید دو برابر متوسط جهانی باشد و در حالی است که میزان فرسایش نیز 8 برابر متوسط جهانی است .

وی افزود: کشوری که خاک خود را از دست می دهد، ریشه گاه و امنیت غذای خود را نیز به مخاطره می اندازد .

درویش در ادامه بیان کرد: ممکن است برخی ازکشورها در جهان آب صادر کنند و یا کشور ما با روش هایی مانند شیرین کردن آب و نمک زدایی، آب لازم برای شرب را تامین کند؛ اما هیچ کشوری خاک خود را صادر نمی کند، چرا خاک یک ماده غذایی ارزشمند است و هر تن خاک را به دلیل دارا بودن کانی های فلزی تا 28 دلار قیمت گذاری کرده اند.

وی با بیان اینکه قیمت خاک چند برابر قیمتهای نفت و محصولات کشاورزی است، افزود: 2میلیارد تن خاکی که سالانه از دست می دهیم تنها از نظر کانی خاک 56 میلیارد دلار ارزش دارد. در صورتی کل ارزش صادرات نفت کشور ما 49 میلیارد دلار است و محصولات کشاورزی به 46 میلیارد دلار نیز نمی رسد. پس این رقم بزرگی است که ما سالانه آن را از دست می دهیم .

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور و مدیر کل سابق دفتر مشارکت های مردمی سازمان محیط زیست با تاکید بر اینکه خاک غیر قابل برگشت است، گفت: اگر به سرعت برای کاهش فرسایش که بخشی از این فرسایش آب و بخش دیگری از آن بادی است اقدام نکنیم، به نقطه غیرقابل برگشت می رسیم و این نقطه هزینه های هنگفتی برای کشور مانند مهاجرت های محیط زیستی و ‌به خطر افتادن امنیت اجتماعی را فراهم کند.

وی با اشاره به مهمترین عامل فرسایش خاک در کشور ادامه داد: مهمترین عامل فرسایش خاک در کشور ما تغییر کاربری اراضی است، چرا که ما به بهانه توسعه کشاورزی جنگل ها را نابود کردیم و با هر هکتار از نابودی جنگل ها،  فرسایش خاک را ده ها برابر افزایش داده ایم.

درویش با تاکید بر عوامل فرسایش خاک در کشور خاطر نشان کرد: فرسایش خاک در کشور ما به دلیل زیباسازی و استقرار سایت های صنعتی انجام می شود و با این کار اراضی کشاورزی را نابود کردیم. در واقع بدون توجه به ملاحظات زیست محیطی خطوط آب، برق و نفت را از دل جنگل های زاگرس عبور دادیم. با احداث جاده های غیر اصولی از دل جنگل ها و همچنین به بهانه تولید گوشت قرمز فشار دام را در مراتع افزایش دادیم و با این کار پوشش های طبیعی کوهستان ها را نابود کردیم. همه این عوامل دست به دست هم داد تا با افزایش برهنگی زمین، فرسایش خاک نیز افزایش یابد.

وی تصریح کرد: در پایین دست حوضه های آبخیز با طرح های سد سازی،  تالاب ها را خشک کردیم و با ایجاد طرح های انتقال آب بین حوضه ای بر وسعت چشمه های تولید گرد وخاک افزودیم. خشکی چشمه های آب، یعنی افزایش فرسایش خاک که به نابودی خاک سرزمین ما منجر خواهد شد.

انتهای پیام/

عوامل موثر بر فرسایش خاک در ایران