باشگاه خبرنگاران جوان؛ـ سومین نایب خاص امام زمان (عج) در دوره غیبت صغری، جناب حسین بن روح نوبختی ره بود. وفات ایشان در ۱۸ شعبان سال ۳۲۶ هجری قمری بوده است. 

اصطلاح نیابت خاصه به‌معنای جانشینی شخصی از سوی امام (ع) برای برقراری ارتباط مردم با اوست، در مواردی که ارتباط مستقیم ممکن نیست..

در دوره غیبت کبری، ارتباط مستقیم شیعیان با امام زمان (عج) قطع شد و آنها موظف شدند تا با مراجعه به فقها و علمای دین، مسائل شرعی خود را حل کنند.

در دوره غیبت صغری، چهار نفر به عنوان نایب خاص امام زمان (عج) بودند که به آنها نواب اربعه گفته می‌شود. این چهار نفر به ترتیب عبارتند از:

عثمان بن سعید عمری: او اولین نایب خاص امام زمان (عج) بود و به مدت حدود ۹ سال این منصب را بر عهده داشت. عثمان بن سعید از اصحاب خاص امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) بود و مورد اعتماد کامل آنها بود.

محمد بن عثمان بن سعید عمری: او فرزند عثمان بن سعید بود و پس از فوت پدرش به عنوان نایب خاص امام زمان (عج) منصوب شد. محمد بن عثمان نیز از بزرگان و علمای شیعه بود و به مدت حدود ۲۰ سال این منصب را بر عهده داشت.

حسین بن روح نوبختی: او سومین نایب خاص امام زمان (عج) بود و به مدت حدود ۲۱ سال این منصب را بر عهده داشت. حسین بن روح نوبختی از بزرگان و علمای شیعه در قرن چهارم هجری بود.

علی بن محمد سمری: او چهارمین و آخرین نایب خاص امام زمان (عج) بود. علی بن محمد سمری نیز از بزرگان و علمای شیعه بود و به مدت حدود ۳ سال این منصب را بر عهده داشت.

با فوت علی بن محمد سمری در سال ۳۲۹ هجری قمری، دوره غیبت صغری به پایان رسید و غیبت کبری آغاز شد. در دوره غیبت کبری، ارتباط مستقیم شیعیان با امام زمان (عج) قطع شد و آنها موظف شدند تا با مراجعه به فقها و علمای دین، مسائل شرعی خود را حل کنند.

 دوره نیابت  ۶۹ ساله

دوره نیابت خاص امام زمان (عج) توسط چهار نائب، حدوداً ۶۹ سال به طول انجامید. این دوره از سال ۲۶۰ هجری قمری، با آغاز نیابت عثمان بن سعید عمری، آغاز شد و تا سال ۳۲۹ هجری قمری، با وفات علی بن محمد سمری، آخرین نایب خاص، ادامه داشت.

در طول این ۶۹ سال، چهار نفر به ترتیب به عنوان نایب خاص امام زمان (عج) به انجام وظایف خود پرداختند و ارتباط بین امام و شیعیان را در دوره غیبت صغری برقرار کردند.

سومین نایب خاص امام زمان (عج) در دوره غیبت کبری، حسین بن روح نوبختی بود. او از بزرگان و علمای شیعه در قرن چهارم هجری بود و به مدت حدود ۲۱ سال، از سال ۳۰۵ تا ۳۲۶ هجری قمری، منصب نیابت خاصه امام زمان (عج) را بر عهده داشت.
حسین بن روح نوبختی، شخصیتی بسیار مورد اعتماد و مورد احترام در بین شیعیان بود. او از جانب امام زمان (عج) توقیعات و دستورات را به شیعیان منتقل می‌کرد و به سؤالات و مشکلات آنها پاسخ می‌داد.

رویدادهای مهم دوران نیابت حسین بن روح نوبختی

تثبیت موقعیت نواب اربعه: در این دوره، موقعیت و جایگاه نواب اربعه به عنوان نمایندگان امام زمان (عج) در بین شیعیان تثبیت شد و آنها توانستند با قدرت و اقتدار بیشتری به انجام وظایف خود بپردازند.

مقابله با مدعیان دروغین: در این دوره، برخی افراد سودجو و فرصت‌طلب، ادعای نیابت از امام زمان (عج) را داشتند که حسین بن روح نوبختی با قاطعیت در برابر آنها ایستاد و توطئه‌های آنها را خنثی کرد.

حفظ و گسترش تشیع: حسین بن روح نوبختی با تلاش‌های خود، نقش مهمی در حفظ و گسترش تشیع در بین مردم داشت و توانست بسیاری از افراد را به مذهب حق تشیع هدایت کند

فلسفه نیابت خاص امام زمان (عج) در دوره غیبت صغری،

حفظ ارتباط با امام: غیبت صغری دوره‌ای بود که هنوز آمادگی لازم برای غیبت کبری و ارتباط مستقیم با امام زمان (عج) برای عموم شیعیان وجود نداشت. به همین دلیل، وجود نواب خاص به عنوان واسطه‌ای بین امام و مردم، ارتباط شیعیان با امام زمان (عج) را حفظ می‌کرد و از قطع ارتباط کامل جلوگیری می‌کرد.

رهبری و هدایت جامعه: در غیبت صغری، جامعه شیعه با مسائل و چالش‌های مختلفی رو‌به‌رو بود. نواب خاص به عنوان نمایندگان امام زمان (عج)، وظیفه رهبری و هدایت جامعه را بر عهده داشتند و به سؤالات و مشکلات مردم پاسخ می‌دادند.

آماده‌سازی برای غیبت کبری: دوره غیبت صغری، به نوعی دوره آماده‌سازی برای غیبت کبری بود. در این دوره، شیعیان با مفهوم نیابت و ارتباط با امام از طریق نواب خاص آشنا شدند و تدریجاً برای شرایط غیبت کبری آماده شدند.

حفظ و گسترش تشیع: نواب خاص با تلاش‌های خود، نقش مهمی در حفظ و گسترش تشیع در بین مردم داشتند و توانستند بسیاری از افراد را به مذهب حق تشیع هدایت کنند.

مقابله با مدعیان دروغین: در دوره غیبت صغری، برخی افراد سودجو و فرصت‌طلب، ادعای نیابت از امام زمان (عج) را داشتند. نواب خاص با قاطعیت در برابر آنها ایستادند و توطئه‌های آنها را خنثی کردند.ود.

حدیث امام عصر(عج) درباره وظایف شیعیان در دوران غیبت کبری

این حدیث به «توقیع اسحاق بن یعقوب» نیز شهرت دارد، از امام زمان (عج) در مورد وظایف شیعیان در دوران غیبت کبری است:
«وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَى رُوَاةِ أَحَادِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ»؛ «و، اما در رخدادهایى که پیش مى‌آید، به راویان حدیث ما رجوع کنید، زیرا آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدا بر آنان هستم.»

بنابراین، طبق این حدیث، در زمان غیبت کبری، شیعیان برای حل مسائل و مشکلات خود باید به فقها و علمای دینی که راویان و متخصصان حدیث هستند، مراجعه کنند. این فقها، به عنوان نمایندگان امام زمان (عج)، حجت و راهنمای مردم در امور دینی و دنیوی خواهند بود.

این حدیث یکی از احادیثی که مبنای نظام زعامت و مرجعت شیعه توسط مراجع عظام تقلید و همچنین نظام اسلامی ولایت فقیه است: 

این حدیث بسیار مهم، یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مستندات برای اثبات مشروعیت و جایگاه فقها و مراجع تقلید در دوره غیبت کبری است.

این حدیث به صراحت بیان می‌کند که در زمان غیبت امام معصوم (عج)، شیعیان باید برای حل مسائل و مشکلات دینی و شرعی خود، به راویان حدیث اهل بیت (ع) یعنی فقها و علمای دینی متخصص و آگاه مراجعه کنند. این فقها، به عنوان جانشینان عام امام زمان (عج) در زمان غیبت، وظیفه تبیین و اجرای احکام الهی را بر عهده دارند و اطاعت از آنها بر همه شیعیان واجب است.

بنابراین، حدیث مذکور، مبنای اصلی و استدلالی نظام مرجعیت و فقاهت در فقه شیعه است و به طور خاص، یکی از مهم‌ترین ادله برای اثبات ولایت فقیه در نظام اسلامی به شمار می‌رود. به این معنا که، فقهای جامع الشرایط، به عنوان نائبان عام امام زمان (عج) در زمان غیبت، و مرجع تقلید در مسائل شرعی هستند.

 بلکه یکی از آنها می‌تواند عهده‌دار رهبری و ولایت جامعه اسلامی نیز باشد که در عصر امام خمینی رضوان الله تعالی علیه و امام خامنه‌ای حفظه الله به عنوان ولی فقیه و نائب امام زمان عج عهده داری زعامت و رهبری شیعه و ایران اسلامی برعهده گرفته است که ان شاء الله این پرچم نورانی انقلاب اسلامی به دست اصلی اش حضرت ولیعصر ارواحنا فداه برسد و ماشاهد ظهور آن امام بزرگوار و منجی موعود بشریت باشیم تا بساط ظلم و ستم را از جمله استکبار جهانی و رژیم صهیونی را از روی زمین برکند؛ بنابراین در واقع، امام زمان (عج) در این حدیث شریف، فقها را به عنوان حجت خود بر مردم معرفی کرده و اطاعت از آنان را واجب دانسته است. این امر، نشان از جایگاه رفیع و مسئولیت خطیر فقها در جامعه اسلامی دارد و بر لزوم پیروی و اطاعت از آنان در همه امور تاکید می‌کند.

آثار بزرگداشت نواب اربعه امام زمان (عج)

بزرگداشت نواب اربعه امام زمان عج از جمله جناب نوبختی در این عصر حاضر ما باتوجه نظام ولایت فقیه و دوره نیابت عام و غیبت کبری چه پیام و آثار مثبتی دارد .

بزرگداشت نواب اربعه امام زمان (عج) از جمله جناب نوبختی در عصر حاضر و با توجه به نظام ولایت فقیه و دوره نیابت عام و غیبت کبری، پیام‌ها و آثار مثبت متعددی دارد:

تقویت ارتباط با امام زمان (عج): بزرگداشت نواب اربعه، به عنوان نمایندگان خاص امام زمان (عج) در دوره غیبت صغری، می‌تواند به تقویت ارتباط شیعیان با امام زمان (عج) در دوره غیبت کبری کمک کند. یادآوری نقش و جایگاه این بزرگواران، می‌تواند یاد و نام امام عصر (عج) را در دل‌ها زنده نگه دارد و امید به ظهور ایشان را افزایش دهد.

الگوبرداری از نواب اربعه: نواب اربعه، به عنوان الگو‌های کامل از اطاعت، ولایتمداری و انجام وظایف دینی، می‌توانند برای شیعیان در عصر حاضر، به ویژه در دوره نیابت عام فقیه جامع الشرایط، سرمشقی نیکو باشند. مطالعه زندگی و سیره این بزرگواران، می‌تواند به تقویت ایمان، عمل به وظایف و پیروی از ولی فقیه کمک کند.

آشنایی با تاریخ غیبت: بزرگداشت نواب اربعه، فرصتی است برای آشنایی بیشتر با تاریخ غیبت امام زمان (عج) و چگونگی ارتباط شیعیان با امام خود در آن دوران. این آشنایی، می‌تواند به درک بهتر شرایط کنونی و وظایف شیعیان در عصر غیبت کبری کمک کند.

تأکید بر تداوم ولایت: بزرگداشت نواب اربعه، تأکیدی است بر تداوم ولایت و امامت در هر زمان و شرایطی. همانگونه که در دوره غیبت صغری، نواب اربعه، وظایف خطیر خود را در ارتباط با امام زمان (عج) و هدایت شیعیان انجام می‌دادند، در عصر غیبت کبری نیز، فقیهان جامع الشرایط، به عنوان نائبان عام امام زمان (عج)، این وظیفه را بر عهده دارند.

مقابله با توطئه‌های دشمنان: بزرگداشت نواب اربعه، می‌تواند به تقویت وحدت و انسجام شیعیان در برابر توطئه‌های دشمنان که قصد تضعیف اعتقادات و ایجاد تفرقه بین مسلمانان را دارند، کمک کند. یادآوری تاریخ و سیره نواب اربعه، می‌تواند به تقویت بصیرت و هوشیاری شیعیان در برابر فتنه‌ها و توطئه‌ها بیفزاید.

بنابراین، بزرگداشت نواب اربعه امام زمان (عج) از جمله جناب نوبختی در عصر حاضر، با توجه به نظام ولایت فقیه و دوره نیابت عام و غیبت کبری، می‌تواند پیام‌ها و آثار مثبت متعددی در جهت تقویت ارتباط با امام زمان (عج)، الگوبرداری از نواب اربعه، آشنایی با تاریخ غیبت، تأکید بر تداوم ولایت و مقابله با توطئه‌های دشمنان داشته باشد

محل دفن جناب حسین بن روح نوبختی ره، سومین نائب خاص امام زمان (عج) در بغداد است.

محل دقیق مدفن جناب حسین بن روح نوبختی در بغداد، در محله نوبختیه در غرب این شهر قرار دارد و زیارتگاه عام و خاص است. این مکان در بازار عطاران، در انتهای کوچه‌ای واقع شده که در آنجا بقعه و صحن مختصری برای وی بنا شده است. این مکان زیارتی برای شیعیان است و مورد احترام آنها می‌باشد.

برخی زائران ایرانی نیز به زیارت آرامگاه حسین بن روح نوبختی در بغداد می‌روند. این مکان زیارتی برای شیعیان از جمله ایرانیان، بسیار مورد احترام است و آنها برای زیارت و طلب حاجت به آنجا می‌روند.

 زیارت و توسل به اولیاء الهی و نائبان خاص آن حضرت، از جمله اعمالی است که موجب تقرب به خداوند و اهل بیت (علیهم السلام) می‌شود. شایان ذکر است که حسین بن روح نوبختی، به عنوان یکی از نواب خاص امام زمان (عج)، از جایگاه ویژه‌ای در بین شیعیان برخوردار است و زیارت او نه تنها موجب خشنودی امام زمان (عج) می‌شود، بلکه می‌تواند موجب رفع گرفتاری‌ها و برآورده شدن حاجات زائران شود.