باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی- براساس آخرین آمار سازمان خواربار جهانی فائو، رتبه ایران در تولید ۱۹ محصول کشاورزی تک رقمی است و زعفران از جمله محصولاتی است که ایران با تولید بیش از ۹۰ درصد زعفران دنیا، رتبه نخست در دنیا را داراست، درحالیکه سهم آن از گردش مالی این‌محصول در بازارهای جهانی بدلیل مسائل و مشکلات پیش روی صادرکنندگان ناچیز است.

بنابر آمارهای اعلامی ایران تولیدکننده و تامین کننده ۹۲ تا ۹۳ درصد زعفران دنیاست که رفع محدودیت و موانع پیش روی صادرات می تواند ارزآوری قابل توجهی برای کشور در برداشته باشد و از طرفی با افزایش راندمان در واحد سطح پتانسیل تولید ۲ تا ۳ برابر رقم فعلی وجود دارد که در صورت رفع مشکلات صادراتی و بازاریابی می توان درآمدهای صادراتی را افزایش داد. این درحالی است که در شرایط کنونی قاچاق زعفران به آن سوی مرزها تهدید جدی برای زعفران ایرانی و بزرگترین تولیدکننده این محصول محسوب می شود.

در همین راستا محمدرضا اردیخانی عضو هیئت مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران با بیان اینکه تولید زعفران در ایران پیشینه ۳ هزار ساله دارد و خاستگاه آن کشور ماست، گفت: با توجه به تولید بیش از ۹۰ درصد زعفران در کشور ما، ایران به عنوان نخستین خاستگاه زعفران باید سهم بزرگی در بازار جهانی داشته باشد،درحالیکه مسائل و مشکلات بازگشت ارز منجر به قاچاق محصول و صادرات با کارت های یکبار مصرف شده است که در نهایت سهم مالی ایران از این محصول لوکس که در جهان ۸ میلیارد دلار بوده   تنها ۳۰۰ میلیون دلار است.

اردیخانی با بیان اینکه حجم زیادی از زعفران ایرانی به صورت گسترده و غیرقانونی حتی با تریلی از ایران خارج می شود، گفت: بخشی از صادرات زعفران با کارت های بازرگانی‌ اجاره ای است که در نهایت  ارز آوری برای کشور ندارد، بنابراین رفع چالش های صادرکنندگان تنها راهکار جهش صادرات و ارزآوری از این محصول است.

عضو هیئت مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران با بیان اینکه در ۱۰ ماهه امسال ۱۶۱ تن زعفران به بازارهای هدف صادر شد، گفت: برآوردها حاکی از آن است که تا پایان سال به بیش از ۲۰۰ تن برسد، گفتنی است که زعفران ایران به بیش از ۴۰ کشور صادر می شود، اما عمده آن سه کشور اسپانیا، چین و امارات است که در نهایت مجزا شدن محصولات کشاورزی از جمله زعفران از سامانه ارز و طلا می تواند در کاهش قاچاق و صادرات با کارت های یکبار مصرف و افزایش سهم‌ایران از گردش مالی این محصول در بازارهای دنیا نقش بسزایی داشته باشد.

بنابر آمار گمرک در ۷ ماهه ابتدایی سال ۶۶ تن زعفران به بازارهای هدف صادر شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۲ درصد کاهش یافت، درحالیکه در ۳ ماهه آبان، آذر و دی صادرات به ۹۷ تن رسید که با این افزایش ۴۷ درصدی صادرات تا حدودی کاهش اخیر جبران شد، اما کماکان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۰ درصد کاهش صادرات داریم که انتظار می رود با استمرار روند فعلی جبران شود.

پتانسیل تولید هزارتن زعفران در کشور وجود دارد

علی حسینی عضو شورای ملی زعفران گفت: عزم جدی باید برای رفع معضلات صادرکنندگان بوجود بیاید تا صادرکنندگان در بخش های دیگر سرمایه گذاری نکنند، براین اساس باید حمایت منطقی از آنها صورت بگیرد چرا که با مشکلات متعدد همچون نقل و انتقال ارز روبرو هستند.

به گفته او، با توجه به مزیت نسبی در تولید برخی کالاها همچون زعفران و اثر آن در اقتصاد روستاها، انتظار می رود که نقطه نظرات بخش خصوصی و کشاورزان در حوزه صادرات گرفته شود و یکبار برای همیشه مشکلات را مرتفع کرد و بی انصافی است که اگر صادرکنندگان در آن سوی مرزها در فروش کالایی با مشکل عدم ارتباط بانک ها و و نقل و انتقلات روبروست، در داخل کشور به نوعی دیگر دچار چالش باشد و با رفع این بی انصافی شاهد جهش صادرات خواهیم بود.

حسینی ادامه داد: در حال حاضر خودتحریمی در داخل داریم که بزرگترین ضربه بخش تولید و صادرات می زند، در غیراین صورت با استمرار روند فعلی و معضلات دیگر پیش روی صادرکنندگان پیش بینی می شود که صادرات رشدی نداشته باشد، درحالیکه امیدوار هستیم رشد صادرات اتفاق بیفتد.

عضو شورای ملی زعفران با بیان اینکه خاستگاه تولید زعفران متعلق به ایران است، تصریح کرد: در حال حاضر قدمت، تاریخ و منافع ملی در تولید زعفران نهفته است، صدور بخشنامه های خلق الساعه در صادرات کارایی ندارد چراکه با سطح زیرکشت زعفران قادر به تولید هزارتن زعفران هستیم، اما این رقم کجا بفروشیم. بنابراین برای دستیابی به این میزان تولید باید شرایط فراهم شود چراکه بدلیل نیاز کم آبی امکان توسعه تولید وجود دارد، اما متاسفانه صنعت وابسته به زعفران بعد از ۳ هزار سال قدمت نتوانستیم این را ایجاد کنیم تا وابستگی به خام فروشی نداشته باشیم، اما متاسفانه عزم‌جدی برای آن نیست.

با توجه به آنکه قدمت تولید زعفران در ایران به سه هزار سال پیش باز می‌گردد، اما طی سال های اخیر موانع صادرات ناشی از شرایط تحریم‌ و مشکلات بازگشت ارز به کشور زمینه را برای تجارت چمدانی و قاچاق این محصول  به آن سوی مرزها فراهم کرده است چراکه صادرات از طریق مبادی رسمی و غیرقانونی اختلاف معناداری دارد که همین امر موجب شده تا سالانه بخشی از زعفران تولیدی به آن سوی مرزها قاچاق شود که آمار صادرات سال گذشته با سال ۹۹ گویای این موضوع است.

رفع مشکلات ارزی صادرکنندگان راهی برای رونق صادرات

محمدرضا فرشچیان رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار گفت: در کلیات ابتدای امسال بانک مرکزی انعطاف نشان داد و واردات در مقابل صادرات خود و دیگران را آزاد کرد که این امر موجب شد صادرکنندگان ارز و تعهدات خود را در مقابل واردات دیگران واریز می کردند که این امر افزایش صادرات خشکبار را رقم زد.

به گفته او، از ابتدای بهمن سامانه مبادله ارزی راه انداختند که براین اساس صادرکنندگان محصولات کشاورزی از طریق این سامانه باید ارز خود را در کنار پتروشیمی، میعانات و فولاد بفروشند، درحالیکه امکان این امر برای صادرکنندگان محصولات کشاورزی وجود دارد.

فرشچیان ادامه داد: در سامانه مبادلات ارزی با قیمت تعریف شده خود به واردکننده بدهد و این اتفاق برای بار دوم است. در سال ۹۸ صادرات افزایش معناداری داشت که بازگشت ارز به سامانه نیما مطرح کردند که منجر به کاهش صادرات شد و همین داستان مجدد تکرار می شود. 

رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار گفت: همه صادرات کشاورزی ما یک مشکل کج تدبیری بانک مرکزی دارد چراکه طی ۶ تا ۷ ماه اخیر بسرعت  صادرکنندگان رفع تعهد ارزی داشتند، اما در شرایط کنونی با شرایطی که ایجاد کردند، صادرات منجر به استفاده از کارت های یکبار مصرف می شود، وقتی ارز توافقی به صادرکننده پرداخت می شود، دلار بازار آزاد حساب می شود، اما با نرخ توافقی این طور نیست. از طرفی برای کشاورز جذابیت صادرات ایجاد نشود، ناگریز به مهاجرت به حاشیه شهرهاست.

با وجود آنکه قدمت تولید زعفران در ایران به سه هزار سال پیش باز می‌گردد، اما طی سال های اخیر موانع صادرات ناشی از شرایط تحریم‌ و مشکلات بازگشت ارز به کشور زمینه را برای صادرات چمدانی و قاچاق و استفاده از کارت های یکبار مصرف فراهم کرده است که در این صورت ارزی وارد کشور نمی شود. حال انتظار می رود جایگاه خود در بازارهای صادراتی با رفع موانع صادرات توسعه داد.