تورج منصوری، مدیر فیلمبرداری فیلم «موسی کلیم‌الله (ع)» که در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر حضور دارد درباره تکنولوژی استفاده‌شده در ساخت این فیلم گفت: در این تکنولوژی ما سر صحنه یک دنیای غیرواقعی داریم و یک دنیای واقعی و این دو دنیا باید در یکدیگر تنیده شوند و هر اتفاقی ازجمله هر حرکت دوربین که در فضای طبیعی رخ می‌دهد، باید در فضای غیرواقعی نیز اتفاق بیفتد.

وی افزود: وقتی این پیچیدگی درک شد شما دیگر نیازی ندارید در دنیای واقعی کارتان را انجام دهید و می‌توانید هر بخشی از جهان را با اطلاعاتی که اکنون وجود دارد و در دسترس همه است، به‌صورت سه‌بعدی فضاسازی کنید و هر دخل و تصرفی در آن انجام دهید.

البته بخشی از آن فضا را هم باید به‌صورت واقعی، اما محدودتر از قبل بسازید. درواقع استفاده از تکنولوژی چرخش بزرگی است، زیرا فیلمسازان قبل از این‌که پروژه را بسازند آن را در ذهن‌شان کامل می‌کنند و سپس این نقشه روی زمین اجرا می‌شود. 

این مدیر فیلمبرداری با اشاره به یک چالش بیان کرد: مشکلی که وجود دارد این است که شما در این تکنولوژی و سیستم فقط یک زاویه‌دید دارید و به اندازه پرده نمایش‌تان می‌توانید کمانی از یک دایره را ببینید. مثلا فقط ۶۰درجه از یک تصویر و دنیا را تماشا می‌کنید.

 در نتیجه اگر قرار باشد ۱۲۰ یا ۱۸۰درجه یا ۳۶۰درجه از دنیا را ببینید، جهت دوربین شما همواره ثابت است و این جهان پشت‌سر است که می‌چرخد. مانند این‌که شما در یک‌جا نشسته‌اید و بازی فوتبال را در تلویزیون انجام می‌دهید.

وی درپاسخ به این‌که آیا تکنولوژی روی کیفیت کار و حس بازیگران تاثیر منفی دارد، گفت: شما وقتی یک چیزی را به‌دست‌می‌آورید از جوانب دیگری محدودتر می‌شوید، یعنی هر تکنولوژی ضمن این‌که با خودش افق تازه‌ای ایجاد می‌کند، محدودیت‌هایی نیز همراه دارد. بازیگر باید بسیار باتجربه و حرفه‌ای باشد و تکنیک‌ها را بداند تا بتواند در مقابل پرده‌سبز بازی کند.

همین بازیگر مقابل پرده دنیای مجازی ما، جهان فیلم را تماشا می‌کند و برایش قابل رویت است؛ در نتیجه بیشتر می‌تواند احساس فضا را درک کند. وی تاکید کرد: زمانی که ما مشغول کار بودیم وقتی کسی به استودیو می‌آمد از دیدن فضا شگفت‌زده می‌شد، زیرا نمی‌توانست تشخیص دهد کدام صحنه واقعی است و کجا واقعی نیست. در نتیجه جلوتر می‌رفت و به ال‌ای‌دی وال ما دست می‌زد. 

تورج منصوری درباره مهندسی معکوس این تکنولوژی گفت: این تکنولوژی کاملا با مهندسی‌معکوس انجام و فراگیری شد. چند نفر در یک ابعاد خیلی کوچک‌تری نسبت به کاری که ما انجام دادیم، قبل از این‌که تولید کار موسی کلیم‌ا... (ع) را به‌صورت جدی شروع کنیم، بخشی از این راه را رفته بودند و تجربیاتی به‌دست آورده بودند. 

این تجربیات ممکن است اکنون به چشم ما خیلی کوچک به نظر بیایند، اما زمانی که کار را شروع کردیم همین تجربیات اندک به ما جرات داد تا پا در این عرصه بگذاریم. متاسفانه ما باوری داریم که فکر می‌کنیم همه‌چیز باید از مکان دیگری وارد شود و تجربیاتی پیش از این وجود داشته باشد. ما معمولا همه پروژه‌ها را زخمی می‌کنیم و پیش‌تر نمی‌رویم. 

ما این جرات را پیدا کردیم که این دنیای تازه‌تاسیس‌شده را تجربه کنیم. سفر‌هایی به چند کشور رفتیم که به نظر می‌آمد دسترسی‌شان به این تکنولوژی نسبت به ما آسان‌تر باشد. برای واردکردن برخی تجهیزات و قطعات مشکلاتی داشتیم. البته یکی از بخش‌های خیلی مهم این کار ال‌ای‌دی وال است. شما تصور کنید که چند تلویزیون ال‌ای‌دی کوچک به هم متصل شوند و همه یک تصویر را نشان دهند. مانند چیزی که ما در برخی برنامه‌های تلویزیونی، اخبار، ورزشگاه‌ها و ... مشاهده می‌کنیم. 

این مدیر فیلمبرداری در پاسخ به این پرسش که موسی کلیم‌ا... (ع) چقدر امکان اکران و پخش در کشور‌های خارجی را دارد، گفت: ما همه این کار‌ها را برای سریال موسی کلیم‌ا... (ع) انجام می‌دهیم و چیزی که در جشنواره حضور دارد، به‌عنوان نمایش سینمایی و پایلوت سریال موسی ارائه شده است. 

تجربیاتی که ما در چند سال گذشته داشتیم باید جایی نمود پیدا می‌کرد و تصمیم‌گیرنده‌های اصلی کار پیشنهاد دادند پایلوتی از این سریال ساخته شود تا اشکالات کار را ببینیم و همچنین از این تکنولوژی جدید رونمایی کنیم. وی درباره امکان ساخت سریال موسی کلیم‌ا... (ع) تاکید کرد: چیزی که شما می‌بینید حاصل کار بیش از ۴۰۰ نفر است.

با تکنولوژی‌ای که ما در ایران داریم قطعا ساخت سریال موسی کلیم‌ا... (ع) امری شدنی است، ولی باید تجهیزات نمایشی یعنی ال‌ای‌دی و پروسس‌ها قوی‌تر شوند، زیرا برای استودیو‌های بزرگ به کار مداوم نیاز داریم. قرار است که تجهیزات لازم برای سریال خریداری شود و امیدوارم خیلی زود این لوازم تهیه شوند. 

منصوری گفت: فیلم سینمایی موسی کلیم‌ا... (ع) برای عرضه به بازار‌های خارجی ساخته نشده، بلکه پایلوت سریال است، اما چیزی کم از یک فیلم سینمایی ندارد و با نگاهی کاملا قصه‌گو و شاعرانه ساخته شده است.

فیلم موسی کلیم‌ا... (ع) به لحاظ بصری مانند شهرزاد قصه‌گو و امیرارسلان نامدار روایت می‌شود و نگاهی کاملا شرقی دارد. 

این مدیر فیلمبرداری بیان کرد: اگر آقای حاتمی‌کیا نبودند اصلا این تجربه شکل‌نمی‌گرفت. به نظر من جرات ابراهیم حاتمی‌کیا مدال طلا دارد که با تجربیات کلاسیکی که در سینما دارد از یک تجربه تکنیکی به‌روز نترسید.

 منصوری درباره پیش‌بینی‌اش از جشنواره فیلم فجر گفت: من پیش‌بینی‌ای نسبت به واکنش داوران و مخاطبان ندارم، به این دلیل که ما یک کار نو کردیم و، اما شنیده‌های من از مدیران سینما حکایت از استقبال بی‌نظیر مخاطبان و رضایت آنها می‌کند.

برای دست‌اندرکاران سینما نیز این تکنولوژی تا حدودی شناخته‌شده است. درواقع، نمی‌دانم که اکنون چقدر می‌توان این فیلم را در مقایسه با آثار دیگر داوری کرد، زیرا دیگر فیلم‌ها در فضایی واقعی ساخته شده‌اند و با این مسائل مواجه نبوده‌اند. 

شاید قضاوت درباره موسی کلیم‌ا... (ع) به این فیلم ظلم کند، یا از سوی دیگر، اگر داوری نشود، ممکن است ارزش هنری آن نادیده گرفته شود. شاید این موضوع به بی‌انصافی نسبت به سایر کار‌ها منجر شود، اما برای من اهمیت دارد که ما در تاریخ سینمای ایران از نظر دستاورد فنی یک قدم جدی به جلو برداشته‌ایم.

فناوری در خدمت قصه

سیدمحمود رضوی، تهیه‌کننده فیلم موسی کلیم‌ا... (ع) نیزدر یادداشتی نوشت: مهم‌ترین اتفاق موسی کلیم‌ا... (ع) ابراهیم حاتمی‌کیاست؛ کارگردانی که در کنار تمام قدرت و قوت‌های هنری و فنی خود، حس عمیق قصه‌گویی را به تمام صحنه‌های فیلم تزریق و به مخاطب منتقل کرده است.

 این توانایی‌ها در کنار ریسک‌پذیری او موجب شد تا اثری تولید شود که بیش از آن‌که متکی به تکنولوژی جدید Virtual Production باشد، به قصه و داستانی دراماتیک و مادرانه اتکا کرده است و باعث شده در یک قصه شنیده‌شده، قلب مخاطب همراه قلب مادر موسی (ع) بتپد و پابه‌پای او تا ثانیه آخر فیلم برود.

 حاتمی‌کیا در این راه سخت تنها نبود و تمام گروه هنری، تولیدی و بازیگران کار با دل و جان او را همراهی کردند و جوانان ایرانی متخصص فناوری جدید تولید مجازی و هوش‌مصنوعی، که در این اثر پا به عرصه سینما گذاشته‌اند، مکمل این راه بودند.

 ابراهیم حاتمی‌کیا این‌بار علاوه بر فیلمسازی برای مخاطب، خط‌شکن راه جدیدی برای سینمای ایران شده است؛ راهی که در سینما ماندگار خواهد بود و تولید را در صنعت تصویر متحول خواهد کرد.