باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - یکی از مهم‌ترین گروه‌هایی که در دوره دفاع مقدس به میدان آمدند، جوانان بودند. دوران دفاع مقدس یکی از حساس‌ترین و سرنوشت‌سازترین مقاطع تاریخ ایران بود که جوانان، به عنوان پیش‌قراولان جبهه‌های جنگ، نقش حیاتی در دفاع از میهن ایفا کردند. در این زمان، نسل جوان نه‌تنها به میدان نبرد رفتند، بلکه با تمام وجود در خط مقدم اعتقادی، فرهنگی و اجتماعی قرار گرفتند. روحیه‌ای که از یک‌سو در دل‌انگیزترین خاطرات از جبهه‌ها و از سوی دیگر در تلخ‌ترین لحظات از آن دوران باقی ماند، نمایانگر شور و احساس مسئولیتی بی‌بدیل است که تنها در چنین شرایطی شکل می‌گیرد.

شور انقلابی و ایمانی که همه را به میدان آورد

جوانان ایرانی در سال‌های آغازین انقلاب، با یک شور انقلابی و روحیه‌ای پر از ایمان به اصول انقلاب اسلامی، به میدان آمدند. این شور و هیجان به‌ویژه در مواجهه با تهدیدات خارجی و تجاوز عراق به ایران بیشتر شد. بسیاری از جوانان که شاید پیش از آن در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی مشارکت چندانی نداشتند، با آغاز جنگ تحمیلی تصمیم گرفتند به جبهه‌ها بروند. آنها نه‌تنها برای دفاع از مرز‌های کشور، بلکه برای حفظ دستاورد‌های انقلاب ایران اسلامی به جنگ رفتند. این احساس مسئولیت ملی و مذهبی باعث شد تا در کمتر از چند ماه، شمار زیادی از جوانان از شهر‌های مختلف کشور خود را به جبهه‌ها برسانند.

شکل‌گیری هویت جمعی جوانان جبهه‌دار

در دوران جنگ، جبهه‌ها تبدیل به فضایی برای شکل‌گیری هویت جمعی و مشترک میان جوانان شدند. بسیاری از این جوانان که از طبقات مختلف اجتماعی و از نقاط گوناگون کشور آمده بودند، در جبهه‌ها به یکدیگر پیوستند. در میان آنها هیچ تفاوتی از نظر دین، مذهب، قومیت یا موقعیت اجتماعی وجود نداشت. همه آنها تحت لوای ایران و به نیابت از آرمان‌های انقلاب اسلامی گرد هم آمدند. این همبستگی در جبهه‌ها باعث شد تا نوعی هم‌گرایی ملی در میان جوانان شکل گیرد که بعد‌ها تأثیرات عمیقی بر آینده کشور داشت.

تاثیرات اجتماعی و فرهنگی جنگ بر نسل جوان

با پایان جنگ و بازگشت بسیاری از جوانان به خانه‌ها و زندگی‌های معمولی خود، تاثیرات فرهنگی و اجتماعی جنگ بر آنها مشهود بود. بسیاری از آنها پس از بازگشت به خانه، با روحیه‌ای قوی‌تر و مصمم‌تر به دنبال تحقق اهداف و آرمان‌های انقلاب بودند. این نسل از جوانان، که در دوره جنگ به بلوغ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی رسیدند، در سال‌های پس از جنگ، نقشی اساسی در پیش‌برد پروژه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور ایفاء کردند. با این حال، نباید فراموش کرد که بسیاری از جوانان در دوران جنگ با آسیب‌های روحی و روانی زیادی مواجه شدند. جنگ، با تمام سختی‌هایش، برای بسیاری از جوانان فرصتی برای درک ارزش‌های انسانی و ملی بود، اما این درک همراه با هزینه‌های سنگین انسانی و عاطفی بود که تا سال‌ها بعد از پایان جنگ، بر روی زندگی فردی و جمعی آنان اثر گذاشت.

از دفاع مقدس تا جهاد

برای بسیاری از جوانان، جنگ تنها یک درگیری نظامی نبود، بلکه آن را یک «جهاد» می‌دانستند؛ جهاد در معنای مبارزه با ظلم و دفاع از حقیقت. بسیاری از این جوانان که خود را از مشکلات اقتصادی و اجتماعی رهایی‌یافته می‌دیدند، در جبهه‌ها معنای جدیدی از زندگی و فداکاری را تجربه کردند. آنها جنگ را نه‌تنها به عنوان یک نبرد نظامی، بلکه به‌عنوان فرصتی برای تحقق اهداف مذهبی و دینی خود می‌دیدند. در این دوران، ارزش‌های مذهبی مانند شهادت، ایثار و فداکاری به عنوان اصول بنیادین زندگی بسیاری از جوانان تبدیل شد. فرهنگ شهادت که در قالب ادبیات دفاع مقدس و روایت‌های شهدا به نسل‌های آینده منتقل شد، باعث شد تا این جوانان از خودگذشتگی‌هایی بی‌نظیر از خود نشان دهند.

شهادت و ایثار؛ ارزشی که در دل جوانان ریشه دواند

جنگ، برای بسیاری از جوانان به معنای تنها مبارزه برای سرزمین نبود، بلکه آن را جهاد و فداکاری می‌دانستند. شهادت در آن دوران به عنوان یک آرمان معنوی مطرح بود و بسیاری از جوانان به دنبال رسیدن به این آرمان بودند. آنها با ایمان به خدا، باور داشتند که این جنگ تنها یک دفاع نیست بلکه یک امتحان الهی است که باید با جان و دل از آن گذشت.

حضور با اعتقاد: «به عشق اهل بیت (ع) می‌رویم»

مدافعان حرم، همان‌طور که از نام‌شان پیداست، به کسانی اطلاق می‌شود که در دوران بحران‌های منطقه‌ای، به ویژه در سوریه و عراق، برای دفاع از اماکن مقدس شیعه و جلوگیری از گسترش تروریسم به میدان نبرد رفتند. این نسل از جوانان ایران، همچون نسل پیشین در دوران دفاع مقدس، نه‌تنها برای دفاع از مرز‌های جغرافیایی کشور، بلکه برای پاسداری از هویت فرهنگی و مذهبی خود جان فشاندند. مدافعان حرم، همان‌طور که از ویژگی‌های آنان برمی‌آید، ترکیبی از ایمان، فداکاری و مسئولیت‌پذیری را در بهترین وجه ممکن به نمایش گذاشتند. این رزمندگان برخلاف بسیاری از رزمندگان دیگر، با یک هدف خاص وارد میدان نبرد شدند؛ دفاع از حریم اهل بیت (علیهم‌السلام) و جهاد برای آنها مفهومی عمیق‌تر از دفاع از سرزمین بود؛ آنها برای دفاع از شهر‌هایی مانند دمشق و حلب، و حفاظت از حرم حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) و حضرت رقیه (سلام‌الله‌علیها)، به جبهه‌های جنگ پیوستند.

نبرد برای ایمان؛ مدافعان حرم و تکلیف الهی

در دل میدان‌های نبرد، لحظاتی پیش می‌آمد که مدافعان حرم تنها با ایمان خود به پیش می‌رفتند. بسیاری از آنها در خاطرات‌شان از این لحظات سخن گفته‌اند که در میان گلوله‌ها و انفجارها، حضوری معنوی را احساس کرده‌اند.

مدافعان حرم به‌ویژه در روز‌های سخت نبرد، در عین فیزیکی بودن جنگ، هم‌چنان معنویت را در خط مقدم حملات دشمن تجربه می‌کردند. برای بسیاری از آنها، دفاع از حریم اهل بیت (علیهم‌السلام) نه فقط یک وظیفه، بلکه یک تکلیف الهی و معنوی بود که از آن به‌عنوان یک «جهاد مقدس» یاد می‌کردند. بسیاری از این مدافعان در روز‌های نخستین جنگ در سوریه و عراق، نیک می‌دانستند که این نبرد نه فقط برای دفاع از خاک و مرز‌های کشور، بلکه برای جلوگیری از گسترش افکار تکفیری و حفظ اقتدار شیعه و اسلام اصیل است.

در سایه گلوله‌ها: «در آغوش خطر، خدا را دیدیم»

مدافعان حرم، هم‌چون رزمندگان دفاع مقدس، در نبردی قرار گرفتند که نه‌تنها با اسلحه، بلکه با قلب‌های پر از ایمان و اعتقاد می‌جنگیدند. برای این مدافعان، جنگ در خاک سوریه یا عراق، تنها یک نبرد نظامی نبود؛ بلکه یک جهاد معنوی بود که در آن، روح و جسم در کنار هم قرار می‌گرفتند تا از حریم اهل بیت (علیهم‌السلام) دفاع کنند. در این میان، نام‌هایی چون شهید «محسن حججی»، شهید «حسین همدانی» و شهید «محمود صارمی» نه‌تنها در تاریخ دفاع از حرم، بلکه در تاریخ ایران و جهان اسلام ماندگار شد. شهید محسن حججی در یادداشتی از لحظات ویژه در سوریه یاد کرده است: «در شب‌های عملیات در غرب حلب، وقتی دشمن با تمام توان حمله می‌کرد، در دل شب، زمانی که همه چیز در سکوت و تاریکی غرق بود، به یاد حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) افتادم. انگار در کنار حرم ایشان ایستاده‌ام. یاد آن لحظه افتادم که امام حسین (علیه‌السلام) در عاشورا با دلی آرام و مطمئن، به میدان رفتند. من هم به میدان آمدم، اما این میدان، میدانی دیگر بود. خداوند مرا انتخاب کرده بود و در دل این جنگ، در میدان نبرد، خود را در نزدیکی اهل بیت حس می‌کردم.»

شهید حججی همچنین در یکی از مصاحبه‌هایی که بعد‌ها از او منتشر شد، گفته بود: «خدایا، من آمده‌ام تا از حرم اهل بیت (علیهم‌السلام) دفاع کنم، پس این فدای کوچک من را بپذیر.» شهادت محسن حججی در دل میدان نبرد با تکفیری‌ها، به نماد عشق و فداکاری برای اهل بیت (علیهم‌السلام) تبدیل شد.

شهید حسین همدانی، فرمانده عالی‌رتبه سپاه که در دوران دفاع مقدس و سپس در جبهه‌های سوریه حضور داشت، همیشه از جهاد معنوی صحبت می‌کرد. او در یکی از سخنرانی‌هایش گفت: «وقتی به سوریه رفتم، احساس کردم که به کربلا آمده‌ام. هر شب که در کنار رزمندگان می‌نشستم و برای آنها از دلاوری‌های حضرت علی (علیه‌السلام) و امام حسین (علیه‌السلام) صحبت می‌کردم، نگاه‌ها پر از اشتیاق و ایمان بود. اینجا جنگ برای خاک نیست، جنگ برای دفاع از حریم اهل بیت (علیهم‌السلام) است. دشمنان می‌خواهند به اعتقادات ما ضربه بزنند، اما ما آمده‌ایم تا در این مسیر از جان خود بگذریم.» 

شهید همدانی همچنین در یکی از آخرین صحبت‌هایش پیش از شهادتش در سوریه چنین گفت: «اگر شهید شدم، بدانید که در این راه، به کربلا پیوسته‌ام و در کنار حضرت حسین (علیه‌السلام) ایستاده‌ام.»

شهید محمود صارمی، خبرنگار شهید ایران، که برای پوشش اخبار جنگ به سوریه اعزام شده بود، در آخرین روز‌های زندگی خود، در یکی از گزارش‌هایش چنین نوشت: «در این جنگ، ما تنها با اسلحه نمی‌جنگیم. هر عکس و هر کلمه‌ای که از این میدان می‌نویسیم، می‌تواند حقیقت جنگ را به دنیا نشان دهد. من امروز اینجا ایستاده‌ام تا با قلم خود از حریم اهل بیت دفاع کنم. برای من، شهادت در این مسیر مانند رسیدن به حقیقت است.» شهید محمود صارمی نیز در حملات تروریستی در سوریه به شهادت رسید. او همچنان در یاد رزمندگان و مردم ایران به عنوان یک نماد از عشق به اهل بیت (علیهم‌السلام) و دفاع از اسلام در تاریخ باقی مانده است.

مدافعان حرم؛ شهدای معنوی تاریخ

مدافعان حرم، در دل جنگ‌های سخت و پرخطر، با قلب‌هایی پر از ایمان و اعتقاد به خداوند، در برابر دشمنان ایستادند. آنها به خوبی می‌دانستند که در این جهاد، نه‌تنها برای دفاع از حریم اهل بیت (علیهم‌السلام) می‌جنگیدند، بلکه در مسیر تکامل روحانی و کمال انسانی قدم می‌زدند. در دنیای جنگ، در کنار گلوله‌ها و انفجارها، همیشه نوری از ایمان و توکل به خداوند در دل آنها می‌درخشید و این نور بود که آنها را در این مسیر پرخطر هدایت می‌کرد. شهدای مدافع حرم به ما یاد دادند که جهاد همیشه در دل‌های ما و در مسیر ایمان است و شهادت، تنها یک عبور به سوی کمال و وصل به معشوق الهی است.

جهاد برای معنویت و کمال

مدافعان حرم نه تنها در جبهه‌های جنگ، بلکه در دل تاریخ، به عنوان نسل جدیدی از ایثارگران انقلاب اسلامی ثبت خواهند شد. آنها با ایمان به آرمان‌های انقلاب و اهل بیت (علیهم‌السلام)، نه‌تنها از خاک ایران بلکه از تمامی ارزش‌های دینی و مذهبی دفاع کردند. در واقع، این نسل از جوانان با گام‌هایی مشابه شهدای دفاع مقدس، در پی ایجاد یک فرهنگ مقاومت جهانی بودند که در آن، ایثار و فداکاری برای خداوند و اصول اسلامی بالاترین ارزش‌ها به حساب می‌آید. آنها نشان دادند که راه شهیدان هیچ‌گاه پایان نمی‌یابد، و در هر دوره‌ای از تاریخ، این ایمان و فداکاری است که مسیر آینده ملت‌ها را روشن می‌سازد. مدافعان حرم همچنان ادامه‌دهندگان راه شهدای بزرگ ایران هستند و میراث آنان، که نه‌تنها در خون‌شان بلکه در قلب‌های همه مسلمانان جهان زنده است، همواره به نسل‌های بعد منتقل خواهد شد.

مدافعان حرم، همچون رزمندگان دفاع مقدس، در خط مقدم جبهه‌ها ایستادند تا نه‌تنها از خاک کشور خود، بلکه از هویت دینی و فرهنگی جهان اسلام دفاع کنند. آنها با ایمان به خداوند و عشق به اهل بیت، وارد میدان نبرد شدند و بسیاری از آنها در این راه به شهادت رسیدند. این شهدای گران‌قدر، همچنان با خون خود پاسداری از انقلاب اسلامی و ارزش‌های آن را در تاریخ ثبت کردند و الهام‌بخش نسل‌های آینده هستند. دفاع از حرم‌های اهل بیت (علیهم‌السلام)، تنها یک جهاد نظامی نبود؛ بلکه دفاعی بود از تمامی ارزش‌های معنوی، فرهنگی و انسانی که به بقای اسلام و انقلاب اسلامی منجر شد.

پیام مدافعان حرم برای نسل آینده

مدافعان حرم، با رفتن به میدان‌های جنگ، به نسل‌های آینده پیامی پر از فداکاری، ایمان و مسئولیت‌پذیری دادند. آنها به جوانان ایران و جهان اسلام آموختند که برای حفاظت از اصول و ارزش‌های دینی و انقلابی، هیچ‌گاه نباید از فداکاری و ایثار دریغ کرد. پیام آنها روشن است: «دفاع از دین و اعتقادات، همان‌طور که در دفاع مقدس شاهد آن بودیم، امروز نیز ادامه دارد. اگر ما امروز در جبهه‌ها حضور نداریم، نباید فراموش کنیم که ما وارثان همان نسل‌های ایثارگر هستیم که در هر دوره‌ای از انقلاب، در برابر دشمنان ایستادند.»
این پیام مدافعان حرم، که بسیاری از آنها به درجه شهادت نائل شدند، نه‌تنها در دل مردم ایران بلکه در دل مسلمانان سراسر جهان نیز رسوخ کرده است. آنها یادآوری کردند که دفاع از مقدسات، بیش از هر چیز، یک جهاد فرهنگی و مذهبی است که در برابر دشمنان اسلام و وحدت مسلمانان باید ادامه یابد.