باشگاه خبرنگاران جوان؛ فاطمه سیدی - دیپلماسی عمومی فرایند ارتباط مردم یک کشور با عامه مردم کشورهای دیگر برای شناساندن ایده‌های خود و شناخت ایده‌های آن‌ها و آرمان‌های ملی است. دیپلماسی فرهنگی نوعی دیپلماسی عمومی و قدرت نرم است که شامل تبادل اندیشه‌ها، اطلاعات، هنر، زبان و سایر جنبه‌های فرهنگی و ظرفیت های اقتصادی، تجاری و بازرگانی میان کشورها و مردم آنان به منظور تقویت درک متقابل است.

در جریان طوفان الاقصی و جنگ غزه به خوبی دیدیم که روایت صحیح چه تاثیری بر نگاه ملت‌ها و افکار عمومی کشورهای غربی گذاشت و این تکانه تا عمق دانشگاه‌های آمریکا و اروپا رسوخ کرد بنابراین نظر به تغییر اجتناب ناپذیر جهان، اکنون دولت چهاردهم برای تامین منافع ملی باید بیش از پیش به دنبال توسعه ارتباط با جهان و کشورها و ملت‌ها با تکیه بر سیاست دیپلماسی عمومی باشد.

به نظر می‌رسد که در کشور ما هنوز نگاه جدی به این حوزه وجود ندارد تا جایی که ممکن است حتی مردم برخی از کشورهای دوست و همسایه از ظرفیت‌ها و فرهنگ کشور ما بی‌اطلاع باشند اما کشورهای دیگر سال‌هاست که در حوزه دیپلماسی فرهنگی و عمومی سرمایه‌گذاری کرده اند و از آن به عنوان یک ابزار قدرتمند استفاده می‌کنند.

عید نوروز فرصتی برای ارتباط با مردم ایران / تحریم‌گری که عید را به ما شادباش گفت!

به عنوان مثال نوروز امسال صفحه رسمى بخش فرهنگى سفارت جمهوری کره در ایران، ویدیویی از «کیم جون پیو» سفیر جدید کره‌ جنوبی و همسرش منتشر کرد که در مقابل سفره هفت‌سین  نوروز را ایرانیان شادباش گفت.

 همچنین عید ۱۴۰۲ نیز سفیر انگلیس با انتشار فیلمی در حساب رسمی این سفارتخانه به همراه کارمندان دیپلماتیک این کشور سال نو و نوروز را به زبان فارسی و چیدن سفره هفت سین به ایرانیان  تبریک گفتند.

آنها به فارسی گفتند: «سال نو مبارک! سال سختی را پشت سر گذاشتیم. سالی نیکو و پر از نشاط را برای شما آرزومندیم.»

متیو میلر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اما با ابتکار عمل بیشتری ویدئویی منتشر کرد که در آن خود و همکارانش مشغول بریدن و دان کردن انار هستند؛ همچنین روسای جمهور آمریکا مانند جان کری، جرج بوش، باراک اوباما، دونالد ترامپ و جو بایدن در دوران تصدی خود و در راستای اعمال دیپلماسی عمومی نوروز را به ایرانی‌ها تبریک گفته‌اند.

دوران ریاست جمهوری باراک اوباما را می‌توان دورانی دانست که بیشترین تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شد، او فردی بود که در دوران تصدی خود به تمامی بانک‌های دنیا اعلام کرد که در صورت انجام معامله و تراکنش برای مراکز ایرانی، این بانک‌ها را مشمول تحریم خواهد کرد.

با این حال در زمان عید نوروز او با لبخندی ساختگی روبروی دوربین می‌نشست و نوروز باستانی را به اهالی کشوری که آنان را مورد تحریم قرار داده بود تبریک می‌گفت و همین سیاست‌ها  باعث شده بود عده‌ای تصور کنند که او شخصیتی متعادل و نرم در سیاست آمریکا داشته است در حالی که چنین نیست.

نقش امیدوار کننده رئیس جمهور و وزیر امور خارجه در دیپلماسی عمومی 

با آغاز به کار دولت چهاردهم مسعود پزشکیان رئیس جمهور و زیر امور خارجه او سید عباس عراقچی سعی می‌کنند تا به نوعی دیپلماسی عمومی را پیاده سازی کنند به عنوان مثال سفر عراق یکی از نمونه‌های بارز دیپلماسی عمومی از طریق برخوردهای شخصی رئیس‌جمهور در روابط بود.

روحیه متواضعانه و تسلط وی به زبان کردی در جریان این سفر فضا را تغییر سیصد و شصت درجه ای داد به نحوی که این فضا کار را در حوزه‌های امنیتی و اقتصادی به جلو برد و دیپلماسی عمومی رئیس جمهور باعث شد تا کار آسان‌تر شود.

یا در مثالی دیگر اخیرا وزیر خارجه کشورمان پس از دیدار با مقامات کشور سوریه، در یکی از رستوران‌های شهر دمشق برای تناول شام در کنار شهروندان سوریه حاضر شد. ماه پیش درحاشیه سفری به قاهره از تجربه خود از حضور در یک رستوران در قاهره و امتحان‌کردن یک غذای مصری نوشت:در سفر به مصر به اتفاق همراهان به رستوران مردمی ابوطارق در وسط شهر قاهره رفتیم و غذای مشهور مصری «کشری» خوردیم. جای یک رستوران مصری در تهران خالی است.

جای خالی دیپلماسی فرهنگی در سفارتخانه‌های ایران

حال که درباره قدرت دیپلماسی عمومی یا همان دیپلماسی فرهنگی صحبت به میان آمد سوال این است که چرا این ظرفیت بزرگ توسط سفرای ایران در کشورهای مختلف آنطور که باید جدی گرفته نمی‌شود؟ در حالی که ایران بیش از ۸۰ سفیر و سفارت‌خانه و سرکنسولگری در کشورهای خارجی دارد.به نظر می‌رسد دیپلماسی عمومی در چند جهت می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد به عنوان مثال کشورهای غربی مانند آمریکا از این ابزار برای مقاصد سیاسی استعماری استفاده می‌کنند اما جمهوری اسلامی ایران می‌تواند از این مسئله در راستای گسترش فرهنگ، گفتمان ایرانی- اسلامی استفاده کند.

حال و هوای روزهای عید کریسمس زمان مناسبی‌ است تا سفیران ایران دایره مخاطبان خود را از ایرانیان ساکن کشورهای خارجی به جامعه ملت‌ این کشورها گسترش دهند. صفحات رسمی و غیررسمی سفیران و سفارت‌خانه‌ها در زمین شبکه‌های اجتماعی، تلفیق فرهنگ، سنت و هنر ایرانی با کمی ذوق و خلاقیت و البته چاشنی «دیپلماسی عمومی» نیز فرصتی‌ است برای ترسیم چهره‌ای واقعی از ایرانی‌ها در ذهن جوامع غیر ایرانی؛ همان فرصتی که وزارت خارجه ایالات متحده و سفارت‌های فرانسه، استرالیا، اتریش و آلمان با هدف نزدیک‌ شدن به جامعه ایرانی استفاده می‌کند.