شهر سوسنگرد، در مرکز جبهه میانی خوزستان، از نخستین روز‌های جنگ تحمیلی در برابر ارتش بعثی عراق قرار گرفت. موقعیت استراتژیک این شهر به‌عنوان پلی برای نفوذ به اهواز و مناطق مرکزی خوزستان، آن را به هدفی کلیدی برای نیرو‌های عراقی تبدیل کرد. سه حمله متوالی در دو ماه نخست جنگ، هرچند با مقاومت مردمی ناکام ماند، اما در نهایت به محاصره کامل شهر انجامید. مأموریت اشغال سوسنگرد به لشکر ۹ زرهی عراق سپرده شد که با حمایت گسترده تانک‌ها و نیرو‌های زمینی، فشار بی‌سابقه‌ای را بر این منطقه وارد کرد.

محاصره سوسنگرد نه‌تن‌ها تهدیدی برای مردم شهر، بلکه خطر بزرگی برای کل خوزستان محسوب می‌شد. به‌ویژه که این محاصره، حملات به شهر را افزایش داد و دشمن از تخریب و ایجاد رعب و وحشت فروگذار نکرد. مدافعان شهر، اما با وجود کمبود تجهیزات و امکانات، مقاومتی شجاعانه از خود نشان دادند. علی از مدافعان محلی می‌گوید: "ما هرگز تسلیم نشدیم. برای ما دفاع از خانه‌هایمان مهم‌تر از جانمان بود. "

هماهنگی بی‌سابقه برای عملیات آزادسازی
عملیات آزادسازی سوسنگرد در ۲۶ آبان ۱۳۵۹ با فرماندهی مشترک ارتش، سپاه پاسداران و ستاد جنگ‌های نامنظم به رهبری آیت‌الله خامنه‌ای و شهید مصطفی چمران آغاز شد. چمران که نقشی کلیدی در این عملیات داشت، در خط مقدم حضور یافت و حتی پس از مجروحیت شدید، فرماندهی خود را ادامه داد.

در این عملیات، ایران با ۶ گردان پیاده و زرهی به مصاف ۸ گردان دشمن رفت. نتیجه این نبرد، آزادسازی شهر، انهدام بیش از ۴۰ تانک و خودرو دشمن، و اسارت ۴۵ سرباز عراقی بود. این پیروزی نشان داد که اتحاد میان نیرو‌های نظامی و مقاومت مردمی می‌تواند معادلات جنگ را تغییر دهد.

نقش کلیدی شهید چمران و تدابیر فرماندهان

شهید مصطفی چمران در این عملیات به‌عنوان نماد مقاومت و تدبیر شناخته شد. مجروحیت او در خط مقدم، تأثیر عمیقی بر روحیه نیرو‌ها گذاشت. به گفته یکی از همراهانش: "چمران، حتی در سخت‌ترین لحظات، امید را به دل ما تزریق می‌کرد. "

آزادسازی سوسنگرد، اولین شکست جدی ارتش عراق از زمان آغاز جنگ بود. این عملیات نه‌تن‌ها برنامه‌های عراق برای پیشروی به عمق ایران را مختل کرد، بلکه روحیه نیرو‌های بعثی را به شدت تضعیف کرد. کارشناسان نظامی معتقدند که این عملیات، توان دفاعی ایران را تقویت و ارتش عراق را به مواضع پدافندی عقب راند.

این پیروزی، نه‌تن‌ها زمینه‌ساز مقاومت مؤثر در مناطق دیگر شد، بلکه الگویی برای همکاری سازمان‌یافته میان ارتش و سپاه پاسداران به‌وجود آورد. به گفته یکی از کارشناسان نظامی: "آزادسازی سوسنگرد، نقطه عطفی در انسجام نیرو‌های نظامی ایران بود. "

نقش مردم در پیروزی
مردم سوسنگرد، به‌رغم رنج‌ها و سختی‌های ناشی از محاصره، پشتیبان اصلی نیرو‌های مدافع بودند. علی، یکی از ساکنان شهر، با یادآوری آن روز‌ها می‌گوید: "ما با دست خالی از شهر دفاع کردیم، اما ایمانمان قوی‌تر از تانک‌های دشمن بود. "

آزادسازی سوسنگرد، جریانات سیاسی داخلی را نیز تحت‌تأثیر قرار داد. این عملیات، مخالفت‌های بنی‌صدر با تصمیمات نظامی را تضعیف کرد و حمایت از فرماندهان میدانی جنگ را افزایش داد. همچنین بسیج نیرو‌های مردمی به سپاه و ارتش سرعت گرفت.

این عملیات، اهمیت اتحاد و هماهنگی میان نیرو‌های مختلف را به‌خوبی نشان داد. تجربه سوسنگرد، الگویی شد برای عملیات‌های بعدی که منجر به پیروزی‌های بزرگ‌تری، چون آزادسازی خرمشهر گردید.

امروز، سوسنگرد نماد مقاومت و پایداری در تاریخ دفاع مقدس است. مردم این شهر، همچنان با افتخار از نقش خود در دفاع از کشور یاد می‌کنند و این واقعه را سرمایه‌ای برای نسل‌های آینده می‌دانند.

منبع: فارس