آیت‌الله عبدالله جوادی‌آملی، مرجع‌تقلید شیعیان در جلسه درس اخلاق که پیش از ظهر امروز با حضور طلاب و اساتید حوزه‌های علمیه و اقشار مختلف مردم در مسجد اعظم قم برگزار شد اظهار کرد: هیچ عالمی در حوزه و دانشگاه جای کسی را تنگ نمی‌کند و هر گونه اختلافی در جهان و جامعه رخ دهد از حوزه و دانشگاه و مرکز علم نیست، زیرا حقیقت علم آن است که جا برای همه باز می‌کند و حقیقت دل آن است که جا برای دیگران باز می‌کند.

وی افزود: حضرت علی (ع) فرمود: دل هرگز تنگ نمی‌شود و اگر دانش وارد آن شود وسیع خواهد شد و خود دانش جا را توسعه می‌دهد، یا کمیل در تمام دنیا هر مظروفی وارد ظرف شد جای ظرف را تنگ می‌کند ولی علم برعکس است و وقتی وارد ظرف دل شد جا را وسیع می‌کند.

این مرجع‌تقلید گفت: نمونه آن این است که اگر یک طلبه حوزوی و دانشجوی دانشگاهی ظرفیت فراگیری مطلب داشت و وارد کلاس شد و دروس استاد را شنید اینطور نیست که اگر ظرفیت ۵ مطلب را داشت و یاد گرفت جا برای بقیه مطالب تنگ شود، بلکه دل و ذهن او ظرفیت مطالب بیشتری را در خود ایجاد خواهد کرد. 

جوادی‌آملی ادامه داد: بنابراین هرگز اختلاف از مراکز علمی واقعی و تنگ‌نظری از عالم و دانشمند حقیقی سر نمی‌زند؛ محدودنگری، یکجانبه‌گرایی و بسته‌نگری کار حوزه و دانشگاه نیست، و اگر این نوع بیماری در مراکز علمی و حوزه و دانشگاه وجود داشت معلوم می‌شود جهل است که لباس علم به تن کرده است و علم حقیقی نیست، این حرف، حرف تازه است که فقط از ائمه (ع) بر می‌آید و آن هم محصول قرآن کریم است.

وی اضافه کرد: تعبیر «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ» تعبیری عادی است ولی در جای دیگر فرمود: وَعَلَّمَکَ مَا لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ ۚ وَکَانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکَ عَظِیمًا؛ تعبیر ما لم تکن تعلم یعنی جز وحی کسی چنین علمی ندارد که انسان بخواهد بیاموزد. 

مرجع‌تقلید شیعیان گفت: بنابراین ما حرف‌های تازه داریم که این حرف‌ها را ائمه از قرآن دارند، حضرت امیرالمؤمنین (ع) به کمیل فرمود تا او را بالا ببرد؛ بیانات امام‌علی (ع) صرفا در مورد عدالت و ظلم و ... نیست، زیرا این حرف‌ها، فهمیدنی است ولی اینکه حقیقت علم و دل چیست و حقیقت بهشت و جهنم چیست حرف‌های تازه است که همان ما لم تکن تعلم است.

حضرت امیرالمؤمنین (ع) به کمیل فرمود: مردم چند دسته هستند؛ برخی عالم ربانی‌اند؛ برخی متعلم و در سبیل تعلیم هستند تا به آن عالم ربانی نزدیک شوند، شناسنامه عالم ربانی را نهج‌البلاغه در خطبه ۱۴۷ تشریح کرده است و در کلمه قصار ۴۳۲ فرمود: إِنَّ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ هُمُ الَّذِینَ نَظَرُوا إِلَى بَاطِنِ الدُّنْیَا إِذَا نَظَرَ النَّاسُ إِلَى ظَاهِرِهَا، وَ اشْتَغَلُوا بِآجِلِهَا إِذَا اشْتَغَلَ النَّاسُ بِعَاجِلِهَا؛ دوستان خدا کسانى اند که به باطن دنیا نگریستند، در حالى که، دیگران به ظاهر آن مى نگرند. آنان به کار آخرت پرداختند، در حالى که، دیگران به کار دنیا پردازند»

اولیای الهی به فکر آخرت هستند

وی گفت: اولیای الهی به فکر آینده دنیا یعنی آخرت هستند ولی مردم عادی خود را سرگرم دنیای امروز و چند روز آینده خود کرده‌اند و آخرت را انسان در دنیا می‌سازد و بهشت و جهنم را هم دنیا می‌سازد؛ مگر آخرت چیز کمی است؟ این نهایت کوشش و تلاش و وظیفه ماست که بدانیم ابزار بهشت و جهنم چیست؟ آیا در آیات و روایات آمده است که ما از جهنم هیزم می‌آوریم یا فرمود هیزم جهنم قاسطین و دبشی‌ها و اختلاسی‌ها و نجومی‌بگیران و ... هستند؛ اگر فرمود در جهنم هیزم و وقودی هست این هیزم همان اعمال خود انسان‌ها است.

جوادی‌آملی ادامه داد: قرآن‌کریم فرعون را وقود معرفی کرد، زیرا او ریشه ظلم بود و دیگران را که ظالم بودند هیزم جهنم معرفی کرد؛ در هیچ جای قرآن نیامده که هیزم جهنم از بیرون می‌آید، بنابراین اگر اینطور است چرا انسان هیزمی با خود بردارد و به آخرت ببرد که خودش را بسوزاند. 

این استاد درس اخلاق اضافه کرد: طبرسی در مجمع‌البیان در ذیل آیه یفجرون‌ها تفجیرا؛ فرمود اینطور نیست که چشمه‌ای باشد و انسان مؤمن نزد آن چشمه برود، بلکه فرمود بهشتی هر جا برود و اراده کرد چشمه‌ای جوشان می‌شود، چشمه را خود بهشتی می‌جوشاند.

علمای ربانی مردم را تربیت می‌کنند

وی گفت: خداوند متعال در بخش پایانی سوره مبارکه واقعه فرمود: فَأَمَّا إِنْ کَانَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ؛ فَرَوْحٌ وَرَیْحَانٌ وَ جَنَّتُ نَعِیمٍ، یعنی خود مقربین، روح و ریحان هستند نه اینکه برای مقربین روح و ریحان است و دلیلی هم نداریم که اینطور معنا کنیم، برای مکذبین و ضالین هم نزل من حمیم است نه فله نزل من حمیم (وَأَمَّا إِنْ کَانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الضَّالِّینَ)، بیان حضرت امیرالمؤمنین (ع) این است که علمای ربانی که مردم را تربیت می‌کنند این ویژگی را دارند. 

این مرجع‌تقلید در پایان گفت: امام‌علی (ع) فرمود: علمای ربانی به باطن دنیا می‌نگرند، باطن دنیا کجاست؟ باطن دنیا این است، فردی که مال مردم می‌خورد آتش وارد شکم خودش می‌کند، کسی که زیرمیزی می‌گیرد با دست خودش دلوی را داخل چاه سرویس بهداشتی خودش می‌اندازد و بیرون می‌آورد و می‌خورد لذا مال حرام مانند این دلو است، قاضی رشوه‌خوار چاه سرویس بهداشتی است و کسی که قاضی را می‌خرد باید بداند چه می‌کند.