نسل Z، نسلی که با سرعت بی‌سابقه‌ای به سمت دنیای دیجیتال پیش می‌رود، بیش از هر زمان دیگری توجه پژوهشگران و روان‌شناسان را به خود جلب کرده است. این نسل در دنیایی به دنیا آمده و رشد کرده که فناوری به جزء لاینفک زندگی تبدیل شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که ۹۸٪ از این نسل دارای یک تلفن هوشمند هستند و به طور متوسط روزانه ۴ ساعت و ۱۵ دقیقه از وقت خود را صرف استفاده از این دستگاه‌ها می‌کنند.
این تغییرات بنیادین در نحوه زندگی و ارتباطات نسل Z باعث شده تا بسیاری از والدین با چالش‌های جدیدی مواجه شوند. برخی از والدین احساس می‌کنند که درک این نسل، با علایق و نیاز‌های متفاوت، دشوارتر از همیشه است.
در گفت‌وگویی که با دکتر سیما فردوسی، روانشناس برجسته کشور، انجام شد، ایشان به بررسی ویژگی‌های نسل Z پرداخت. دکتر فردوسی نسل Z را همان نسل ۸۰ و ۹۰ معرفی کرد که به دلیل ارتباط نزدیک با دنیای دیجیتال و تکنولوژی‌های نوین، تفاوت‌های عمده‌ای با نسل‌های پیشین خود دارند.
وی بیان کرد که این نسل که به عنوان "بومیان دیجیتال" شناخته می‌شوند، از همان دوران کودکی و نوجوانی در محیطی پر از شبکه‌های مجازی و فناوری‌های ارتباطی رشد کرده‌اند. این امر باعث شده است که اکثر فعالیت‌های روزمره آنها از جمله دوستیابی، خرید و ارتباطات اجتماعی به صورت آنلاین انجام شود. به همین دلیل، این نسل طرز تفکر و رفتار‌های متفاوتی نسبت به نسل‌های قبلی خود دارند.
یکی از ویژگی‌های بارز نسل Z، خواست بیشتر برای استقلال است. دکتر فردوسی اشاره کرد که این استقلال طلبی در برخی موارد می‌تواند چالش‌هایی را برای والدین ایجاد کند. به گفته او، والدین معمولاً تمایل دارند که در تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات فرزندانشان نقش داشته باشند و از آنها انتظار دارند که نظرات و تجربیات خود را با والدین به اشتراک بگذارند. اما نسل Z اغلب ترجیح می‌دهد که به تنهایی تصمیم بگیرد و از مشورت‌های خانواده دوری کند. این رفتار می‌تواند باعث نگرانی والدین شود، به ویژه زمانی که فرزندان در ارتباطات اجتماعی و مراوده‌ها کمتر به گذشته و سنت‌ها توجه می‌کنند.
زومرها با گفتمانی متفاوت
عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه به موضوع تفاوت‌های زبانی و ارتباطی نسل Z پرداخت. او توضیح داد که گفتمان و خزانه لغات این نسل، طرز صحبت کردن و حتی شوخی‌هایشان به گونه‌ای است که ممکن است برای والدین و نسل‌های گذشته سنگین و ناآشنا به نظر برسد. این تغییرات زبانی و رفتاری باعث شده است که برخی از والدین احساس کنند فرزندانشان به شکلی متفاوت و غیرقابل فهم با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند.
فردوسی به این نکته اشاره کرد که این مسئله تنها مختص جامعه ما نیست، بلکه یک پدیده جهانی است. در سطح بین‌المللی، این نسل به نام "زومرها" شناخته می‌شود و دارای طرز تفکر و ویژگی‌های خاص خود هستند. این تغییرات در رفتار و زبان، نتیجه تحولات اجتماعی و فناوری است که نسل Z را از سایر نسل‌ها متمایز می‌کند.
برای جلوگیری از ایجاد شکاف و گسستگی بین نسل‌ها، به ویژه در ارتباط با والدین، معلمان و استادان، فردوسی توصیه کرد که نسل‌های گذشته باید تلاش بیشتری برای درک و شناخت ویژگی‌های نسل Z داشته باشند. این روانشناس پیشنهاد کرد که والدین و مربیان با مطالعه کتاب‌ها و مقالات مرتبط، شرکت در سمینار‌ها و گفتگو با متخصصین، به شناخت بهتری از این نسل دست یابند. این آگاهی می‌تواند به تقویت ارتباط و کاهش فاصله بین نسل‌ها کمک کند و به والدین و مربیان امکان دهد تا بهتر با نسل Z تعامل کنند.
نسل Z، حقیقت‌جویان خلاق و پیشرو در تغییرات اجتماعی
فردوسی در بخش دیگری به ویژگی‌های خاص نسل Z اشاره کرد و این نسل را به عنوان "نسل حقیقت‌یاب، نسل گفتگو و نسل تغییر" توصیف کرد. او توضیح داد که این نسل علاقه‌ای به تکرار گذشته ندارد و از تکرار بیزار است. نسل Z به دنبال ایجاد چیز‌های نو و متفاوت است و تغییرات را می‌پسندد، به ویژه تغییراتی که به سوی جلو و به سمت جدید بودن و متفاوت بودن حرکت می‌کنند. این تنوع‌طلبی و خلاقیت، از ویژگی‌های برجسته این نسل به شمار می‌آید.
فردوسی همچنین تأکید کرد که در این نسل افراد باهوش زیادی وجود دارند. با وجود اینکه ممکن است برخی از افراد نسل‌های گذشته رفتار‌های آنها را گستاخانه یا بیش از حد رک بدانند، اما نباید از هوش و خلاقیت بالای این نسل غافل شد. نسل Z از هوش و توانایی‌های خلاقانه‌ای برخوردار است که باعث می‌شود در بسیاری از جنبه‌ها پیشرو باشند. با این حال، فردوسی به نکته‌ای نیز اشاره کرد که این نسل به بسیاری از آداب و رسوم و سنت‌ها توجه چندانی ندارد. آنها ترجیح می‌دهند همه چیز را در قالب جدیدی جستجو کنند و حتی روابطشان را در فضای مجازی و با استفاده از فناوری‌های نوین پیش ببرند. این تغییرات نشان‌دهنده تمایل این نسل به شکستن قالب‌های قدیمی و حرکت به سمت نوآوری و تحول است.
انتقاد ممنوع؛ راهکارهای مؤثر برای ارتباط با نسل Z
فردوسی به نکات مهمی درباره نحوه ارتباط والدین با نسل Z پرداخت و تأکید کردکه والدین نباید به طور مداوم نسل Z را مورد سرزنش قرار دهند. نسل Z یک گروه بزرگ و متفاوت است و نمی‌توان ویژگی‌های آن را به چند فرد خاص محدود کرد. به همین دلیل، والدین باید تلاش کنند تا آگاهی خود را درباره این نسل افزایش دهند.
فردوسی پیشنهاد کردکه والدین باید با مطالعه و تحقیق درباره نحوه تفکر، علاقه‌مندی‌ها، و دیدگاه‌های نسل Z به درک بهتری از آنها دست یابند. این شامل شناخت از نحوه زندگی، نگرش به خطرات، و دیدگاه‌های آنها نسبت به دنیا است.
او افزود که والدین باید سعی کنند به جای انتقاد مستمر، خود را به این نسل نزدیک کنند. انتقادات مکرر می‌تواند باعث شود که نسل Z ارتباطش را با والدین قطع کند و این فاصله می‌تواند به یک بیگانگی عمیق منجر شود. به جای آن، والدین باید به دنبال یافتن نکات مثبت در فرزندان خود باشند و آنها را تایید کنند تا زمینه برای نزدیکی و درک متقابل فراهم شود.
فردوسی همچنین تأکید کرد که قصد والدین ممکن است اصلاح فرزندانشان باشد، اما برخورد‌های انتقادی مداوم تنها باعث دوری و بیگانگی می‌شود. به همین دلیل، والدین باید تلاش کنند تا ارتباطی مثبت و حمایتی برقرار کنند که به تقویت روابط خانوادگی و فهم متقابل کمک کند.
والدین برای درک نسل Z باید رویکرد سنتی خود را تغییر دهند
این کارشناس امور خانواده در پاسخ به این سؤال که "آیا والدین نسل‌های قبل توانایی درک نیازها و مشکلات نسل Z را دارند یا باید رویکرد سنتی خودشان راتغییر بدهند"، پاسخ داد که والدین نمی‌توانند روش‌های قدیمی را در مواجهه با نسل جدید ادامه دهند و باید با درک و شناخت بهتر از نسل Z، به ویژه در نحوه تفکر و تعبیر آنها از وقایع پیرامون، تعامل کنند.
وی افزود که نسل Z نسلی اهل گفتگو و تغییر است و آمادگی دارد تا نظرات خود را بیان کند و به درک حقیقت بپردازد. بنابراین، فردوسی تاکید کرد که هیچ چیزی غیرممکن نیست و والدین باید با این نسل گفتگو کنند تا نیازها و مشکلات آنها را بهتر درک کنند. والدین باید به جای رها کردن نسل جوان و کنار گذاشتن آنها، تلاش کنند تا ارتباطی مثبت و حمایتی برقرار کنند.
فردوسی همچنین به نگرانی‌های والدین درباره خطرات اجتماعی اشاره کرد و گفت که نسل جوان به دلیل کمبود تجربه ممکن است با مشکلات و آسیب‌های اجتماعی مواجه شود. او توصیه کرد که والدین باید تغییراتی در تفکر و رویکرد خود ایجاد کنند تا بتوانند به درستی با فرزندان خود تعامل کنند. این تغییر در رویکرد به معنای داشتن رابطه‌ای دوستانه و محترمانه است و نیاز به آگاهی و مراقبت از جوانان دارد تا آنان با خطرات اجتماعی آشنا شوند و از آنها در امان بمانند. فردوسی بر این نکته تاکید کرد که هدف نهایی ایجاد ارتباطی است که والدین را مطمئن کند که فرزندانشان آگاهی لازم را دارند و به درستی مراقب خود هستند.
والدین به نیاز‌های تفریحی نسل Z توجه کنند
فردوسی بااشاره به اهمیت تعامل والدین با فرزندان نسل Z توصیه کرد که والدین با فرزندان خود بنشینند و با آنها صحبت کنند. این استاد دانشگاه پیشنهاد داد که والدین نظرات فرزندان خود را درباره سرگرمی‌ها و فعالیت‌های گروهی جویا شوند و بپرسند که چه چیز‌هایی برای آنها لذت‌بخش است. به عنوان مثال، اگر خانواده‌ای قصد رفتن به پیک‌نیک را دارد، ممکن است نسل جوان ترجیح دهد که به جای بودن تنها با والدین، چند نفر از دوستان خود را نیز همراه داشته باشد.
فردوسی تأکید کرد که والدین باید این خواسته‌ها را بشناسند و در صورت مناسب بودن، آنها را فراهم کنند. این تعامل و توجه به نظرات نسل Z می‌تواند باعث شود که آنها در فعالیت‌های خانوادگی با علاقه بیشتری شرکت کنند و احساس کنند که نظراتشان محترم شمرده می‌شود. به ویژه اگر این تعاملات در یک محیط خانوادگی و با حضور هم‌سن و سالهای خودشان صورت گیرد، جذاب‌تر خواهد بود و همچنین باعث می‌شود که جوانان از خانواده دور نشوند.
فردوسی همچنین به این نکته اشاره کرد که نسل Z تمایل ندارد تنها با والدین خود در فعالیت‌ها شرکت کند و صرفاً به حرف‌های آنها گوش دهد. این نسل دوست دارد با هم‌سن و سالهای خود به گفتگو بپردازد و تفریح کند. اگر والدین این نیازها را درک کنند و فضا را برای چنین تعاملاتی فراهم آورند، هم جوانان احساس راحتی بیشتری می‌کنند و هم والدین با خیالی آسوده‌تر شاهد حضور فرزندانشان در محیط‌های خانوادگی خواهند بود. این تغییر در رویکرد، می‌تواند به تقویت ارتباطات خانوادگی و جلوگیری از فاصله گرفتن نسل جوان از خانواده کمک کند.
منبع: ایرنا
