اصولا نگاه ورزش‌دوستان به رقابت‌های ورزشی فراتر از یک مسابقه معمولی بر سر بردن و باختن است. آنها چیز‌هایی در ورزش می‌بینند که شاید به چشم هرکسی نیاید. این موضوع در نگاه ما ایرانی‌ها، اما جلوه بیشتری دارد. به صورتی که با هر اختلاف سلیقه‌ای دل‌مان فقط پیروزشدن فرزندان کشور را می‌خواهد. بر این اساس بازی‌های ملی همیشه فرصتی بوده تا در کنار نمایش ظرفیت‌ها و استعداد‌های حرفه‌ای، غرور ملی و همبستگی اجتماعی نیز بازتعریف و تقویت شود.

با این وجود در سال‌های اخیر و با دخالت گروه‌ها و جریانات ضدایرانی این موضوع تا حدی دچار تزلزل شد. در ابتدا موضوع تحریم ورزش از سوی این جریانات مطرح شد و سپس پروژه‌های متعددی در سطح بین‌المللی در دستور کار قرار گرفت تا ورزشکاران و فدراسیون‌های متعلق به ایران تحت فشار قرار گیرند. امروز، اما با اینکه پاریس میزبان خوبی برای ورزشکاران نبوده، اما ما توانسته‌ایم استفاده خوبی از حضورمان در المپیک ۲۰۲۴ فرانسه ببریم و با نتایج قابل قبولی که در این رقابت‌ها گرفته ایم بار دیگر امر ترمیم شکاف‌های اجتماعی را مورد توجه قرار دهیم. 

تلاش برای حذف ایران

تحریم ورزش ایران پروژه‌ای بود که توسط مسیح علی‌نژاد و اطرافیانش در سال‌های گذشته کلید خورد. کمپین ضدایرانی آنها با این هدف دنبال می‌شد که ورزش ایران را به‌عنوان مولفه‌ای که به لحاظ اجتماعی برای کشور مهم است، به چاله تحریم‌ها بیندازد. دقیقا مانند کاری که با فدراسیون جودو انجام شد. 

در سال ۲۰۱۹ و طی رقابت‌های قهرمانی جهان، فدراسیون جهانی جودو اعلام کرد بعد از اتفاقاتی که در این رقابت‌ها رخ داده و سعید ملایی از طرف مقامات ایرانی مجبور به کناره‌گیری از رقابت شد (بنا به ادعای فدراسیون جهانی)، این فدراسیون اقدام به تعلیق جودو ایران از حضور در تمامی رقابت‌های بین‌المللی کرد. در آن مسابقات، سعید ملایی جودوکار وزن ۸۱ کیلوگرم ایران در مرحله نیمه‌نهایی مغلوب جودوکار بلژیکی شد و در ادامه به حریف گرجستانی هم باخت تا دستش به مدال نرسد و روی سکویی نایستد که ورزشکار رژیم‌صهیونیستی هم حضور داشت. 

در این شرایط، فدراسیون جهانی این شکست‌ها را عمدی و به‌خاطر رودررو نشدن با ورزشکار رژیم‌صهیونیستی دانست. 

ورزشکاران ما پیش از این هم به دلیل به‌رسمیت‌نشناختن رژیم‌صهیونیستی، از رویارویی با نمایندگان این رژیم خودداری کرده بودند، اما چه‌شد که این‌بار در اقدامی عجیب، یک فدراسیون ورزشی ما آن‌هم نه به دلیل مسابقه ندادن، که به اتهام «باخت عمدی برای مسابقه‌ندادن با جودوکار صهیونیست» تعلیق شد؟ محمدحسن سالاری، کاپیتان تیم ملی جودو و داور بین‌المللی این رشته ورزشی در گفت‌وگویی به نقش مسیح علی‌نژاد در اعمال فشار به ورزشکاران ایرانی اشاره کرد و گفت: «مسیح علی‌نژاد یکی از عوامل اصلی ایجاد تحریم‌ها و اعمال فشار بر زندگی مردم ایران است.

حالا علاوه‌بر تحریم‌های اقتصادی به دنبال تحریم ورزش ایران است؛ چراکه این افراد نمی‌توانند خوشحالی مردم را از برد تیم‌های ایرانی ببینند.» جایگاه مهم ورزش میان بدنه اجتماعی کشور ما و تبدیل شدن قهرمانان ورزشی به قهرمانان ملی برای مردم ایران یکی از مسائلی بود که فعالان ضدایرانی مانند مسیح‌علی‌نژاد و مهدی رستم‌پور دست روی آن گذاشتند تا به این نشاط جمعی که همواره به غرور ایرانیان بابت ایرانی بودن قوت بخشیده حمله کنند.

به دنبال اعدام نوید افکاری در سال ۹۹ کمپینی به نام «اتحاد برای نوید» توسط مسیح علی‌نژاد به‌منظور فشار بر نهاد‌های بین‌المللی و البته تحت تاثیر قراردادن هم‌رشته‌ای‌های او در رشته کشتی انجام شد. اعضای این کمپین در نامه‌ای به توماس باخ، رئیس کمیته بین‌المللی المپیک خواستار حذف ایران از بازی‌های المپیک ۲۰۲۰ و تعلیق فدراسیون‌های ورزشی‌مان شده بودند که با شکست مواجه شد. با این‌حال، اما برخی از ورزشکاران ما در آن روز‌ها تحت تاثیر این جو روانی قرار گرفته بودند که بخشی از تبعات آن ناشی از فشار‌های خارجی و بخش دیگر متاثر از ناکارآمدی‌های داخلی در رسیدگی به ورزشکاران بود. 

رسیدگی به مشکلات ورزشکاران در اولویت باشد

تلاش‌ها برای تضعیف تیم‌های ملی کشور در رشته‌های ورزشی ادامه پیدا کرد و برخی از ورزشکاران ایرانی به‌دلایل مختلف از ایران به کشور‌های دیگر مهاجرت کردند. روند افزایشی مهاجرت ورزشکاران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی را به فکر بررسی علل و عوامل آن انداخت. این مرکز در سال ۱۴۰۰ اعلام کرد ورزشکاران ما به چند دلیل کشور خود را ترک می‌کنند. 

۱. پرداختن افراطی مدیران ورزش به رشته فوتبال و کم‌اعتنایی به سایر رشته‌های ورزشی مدال‌آور: توجه افراطی رسانه‌ها و متولیان ورزش به فوتبال و ازسوی دیگر، کم‌توجهی به سایر رشته‌های ورزشی مدال‌آور موجب می‌شود که ورزشکاران ماهر و زبده آن رشته‌ها دچار ناامیدی شوند و نسبت به آینده ورزشی خود در کشور خوشبین نباشند. درنتیجه سوءمدیریت و عدم توجه به آنها می‌تواند منجر به مهاجرت‌شان شود. ۲. کمبود امکانات، زیرساخت‌ها و تجهیزات ورزشی: طبق این مقاله، در ایران توزیع امکانات و زیرساخت‌های ورزشی مبتنی‌بر آمایش سرزمینی و نیاز واقعی نیست. احداث بی‌رویه استادیوم‌های فوتبال با حداقل بهره‌وری و کارآمدی برای ورزش کشور ضمن هدررفت منابع مالی کشور، مانعی برای تامین زیرساخت، اقلام و تجهیزات دیگر رشته‌ها در ورزش‌های انفرادی است. سرمایه‌گذاری کشور‌های مهاجرپذیر و رقیب در این عرصه و حمایت آنها از ورزشکاران مهاجر باعث می‌شود ورزشکار جهت بهره‌مندی از امکانات و تجهیزات ورزشی مناسب و تصور آینده ورزشی، شغلی و رفاهی بهتر از کشور خارج شود.

همچنین وضعیت اقتصادی کشور، بی‌توجهی به مسائل معیشتی و شغلی ورزشکاران و فقدان پروتکل رفتاری مناسب بین ورزشکار قهرمان و فدراسیون از جمله عواملی است که ورزشکاران را به فکر مهاجرت می‌اندازد. در این مقاله به یک عامل سیاسی برای مهاجرت ورزشکاران ایرانی اشاره شده و آن تلاش دولت‌های دیگر برای تعلیق و تحریم ورزش کشور و جذب مدال‌آوران ماست. این امر از اصلی‌ترین کارویژه‌های کمپین مسیح علی‌نژاد در سال‌های اخیر بوده است. با این وجود، اما تلاش‌های خوبی برای حفظ سرمایه‌های ورزشی و ملی کشور در حال انجام است و با توجه به آمار نسبتا قابل قبولی که ورزشکاران‌مان در فرانسه رقم زده‌اند، انتظار می‌رود مسائل و چالش‌های حرفه‌ای آنها بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. 

رژیم‌صهیونیستی در المپیک پاریس هم طرد شد

به‌رسمیت نشناختن رژیم‌صهیونیستی موضوع مهمی بوده و دهه‌ها ورزشکاران ایرانی با ممانعت از مصاف با ورزشکاران متعلق به این رژیم، اعتراض خود را نسبت به جنایات آنها اعلام می‌کنند. ورزشکاران رشته‌های مختلف در کشور ما هم در طول دهه‌های اخیر حمایت از مردم فلسطین را به‌عنوان یکی از اولویت‌های زیست ورزشی خود قرار داده‌اند. آرش میراسماعیلی، ملی‌پوش سابق و رئیس فعلی فدراسیون جودو در المپیک ۲۰۰۴ آتن با عدم رویارویی مقابل نماینده رژیم‌صهیونیستی، قید مدال طلا را زد. پس از آن هم ورزشکاران مختلفی این کار را تکرار کردند. در سال ۲۰۲۱ زمانی که علیرضا جهانبخش در تیم فوتبال فاینورد بازی می‌کرد، در مسابقات لیگ کنفرانس اروپا ۲۰۲۱ مقابل نماینده رژیم‌صهیونیستی حاضر نشد.

در این دیدار فاینورد میهمان تیم مکابی حیفا اسرائیل بود که جهانبخش تیمش را در سفر به سرزمین‌های اشغالی همراهی نکرد. اما در جهان فقط ایرانی‌ها نبودند که از دادن مسابقه با رژیم‌صهیونیستی سرباز زدند، در المپیک پاریس ورزشکار الجزایری دقیقا در همین رشته جود اعلام کرد که با رقیب صهیونیستی خود دیدار نخواهد کرد و از دور رقابت‌ها کنار رفت. دیپلماسی ورزش در سال‌های اخیر می‌توانست بهتر از اینها عمل کند و با همان مفاد موجود بین‌المللی جلوی هم‌گروهی شدن یا رقابت ورزشکاران ایرانی را با ورزشکاران رژیم‌صهیونیستی بگیرد، اما متاسفانه در این نقطه ضعیف عمل کردیم. کمپین‌های ضدایرانی نیز با تکیه بر این موضوع، لابی‌های صهیونیستی تمام تلاش خود را برای پیروزی بر ورزشکاران ایرانی خارج از زمین مسابقه کردند. همان‌طور که اشاره شد این تلاش‌های آنها در سال ۹۸ نتیجه داد و فدراسیون جودو به مدت ۴ سال تعلیق شد. 

تلاش برای مهاجرت شکست خورد 

امروز، اما فرزندان ایران در المپیک ۲۰۲۴ فرانسه حضور دارند. آنها تا لحظه تنظیم این گزارش دو مدال طلا، دو نقره و دو برنز کسب کردند و حتی مهران برخورداری تکواندوکار جوان ایرانی فینالیست شده است. ایران در این رقابت‌ها از بین ۸۰ کشور حاضر فعلا در جایگاه ۲۱ ام قرار گرفته است. ایران تا این لحظه چهارمین تیم آسیا و تیم اول منطقه است و بالاتر از کشور‌هایی مانند ترکیه ایستاده است. عربستان سعودی با وجود هزینه‌های بسیار روی ورزش خود هنوز به جدول رقابت‌ها راه نیافته است. تلاش‌های کمپین‌های ضدایرانی برای تحریم ورزش ایران از تمام مسابقه‌های ورزشی شکست خورده است. با تدبیر‌های انجام‌شده از سوی مسئولان ورزشی کشور حتی برخی از ورزشکارانی که با تهییج رسانه‌ها به اشتباه وارد کارزار‌های سیاسی شده بودند مدیریت شدند تا تلاش‌ها برای قراردادن ورزشکاران ایران و ترغیب آنها به مهاجرت یا ایستادن روبه‌روی نظامی سیاسی کشور شکست بخورد؛ ورزشکارانی که حتی برخی از آنها نیز در این رقابت‌ها شرکت کردند و مورد حمایت و محبت مسئولان کشور قرار گرفتند و توانستند بهترین نتیجه ممکن را بگیرند. 

غرور ملی تقویت شد

بازی‌های آسیایی هانگژو و جام‌جهانی ۲۰۲۲ فرصت دیگری در اختیار جریان‌های ضدایرانی قرارداد تا دوباره بتوانند اهداف خود را دنبال کنند. یکی از پروژه‌هایی که در آن بازه دنبال شد تحت فشار قرار دادن ورزشکاران برای بی‌اعتنایی به نماد‌های ملی بود. در آن سال حتی ورزشکارانی که با پرچم کشور عکس می‌گرفتند را تحت فشار روانی قرار می‌دادند. تصاویر ورزشکاران از نما‌های دور و نزدیک را در رسانه‌های خود پخش می‌کردند تا بگویند فلان شخص سرود ملی نخواند. امروز، اما در المپیک پاریس این ایده را هم شکست‌خورده می‌بینیم. مبینا نعمت‌زاده، تکواندوکار اعزامی تیم ملی کشورمان در رقابت با حریف خود پیروز شد و مدال برنز را از آن خود کرد.

بلافاصله پس از پایان زمان مسابقه و اعلام برنده‌شدن او، اولین فریمی که از مهروز ساعی، مربی نعمت‌زاده دیدیم اشاره به این بود که «پرچم» را به او بدهند. ناهید کیانی دیگر تکواندوکار کشورمان هم که در ماجرای ۱۴۰۱ نسبت به برخی مسائل معترض بود پس از پیروزی مقابل حریف خود و دریافت مدال نقره، بهترین ورزشکار زن ایران در تاریخ المپیک شد. او پس از کسب این مدال و تاریخ‌سازی خود با پرچم ایران دور افتخار زد تا ورزشکاران‌مان در این رقابت‌ها مهر خاموشی بر پروژه‌های ضدایرانی بزنند. تورنمت‌های بین‌المللی نه‌فقط برای ایران بلکه برای همه کشور‌های جهان فرصتی برای ایجاد چیزی به نام غرور ملی است. هنوز تصاویر حضور جمعیت میلیونی در خیابان‌های آرژانتین بعد از قهرمانی‌اش در جام‌جهانی از خاطره تاریخی مردم پاک نشده است. در این جنس پیروزی‌ها شکاف‌های اجتماعی، اختلاف سلیقه‌ها و حتی اختلافات سیاسی بی‌معنی می‌شود و شادی ملی و یکپارچگی در میان تمام مردم جامعه به‌وضوح قابل مشاهده است. برهمین اساس پیروزی‌هایی که در صحنه‌های بین‌المللی به نام ایران ثبت می‌شود جدای از اینکه رنکینگ و رتبه ایران را در کارزا‌های بین‌المللی بالا می‌برد، یک جنبه اجتماعی هم دارد که تاثیر آن عمیق‌تر و بیشتر از مدال‌آوری در کارزار‌های بین‌المللی است.

در روز‌هایی که احوال جامعه به خاطر ناآرامی‌های پاییز ۱۴۰۱ خوب نبود و جامعه در دوقطبی‌ترین شکل خود قرار داشت یک پیروزی در جام‌جهانی می‌توانست احساس خوب یکپارچگی ملی را به مردم یادآوری کند. با علم به اثر اجتماعی این احساس خوب بود که رسانه‌های فارسی‌زبان تلاش کردند تا جای ممکن از شکل‌گیری احساس ملی جلوگیری کنند تا آنجا که حتی بازیکنان تیم ملی نیز در فضای روانی به وجود آمده نتوانند عملکرد خوبی داشته باشند. پیروزی در کارزار‌های ورزشی از رقابت تمام‌عیار کشور‌ها مقابل یکدیگر به دست می‌آید.

در این میان حتی شکست در این کارزار‌ها هم به اندازه پیروزی اثر‌گذار است. وقتی تمام مردم یک کشور از یک باخت غمگین می‌شوند موضوع اصلی همچنان امری ملی است و یک ملت را درگیر خود می‌کند. شاید نظیر این یکپارچگی را حتی نتوان در جنگ‌ها و درگیری‌های مستقیم پیدا کرد؛ چراکه در مقایسه با هزینه یک جنگ پیروزی‌های ورزشی غرور ملی و یکپارچگی را با هزینه‌ای کمتر از وارد شدن به یک جنگ و ادامه مسیر آن برای یک کشور به همراه می‌آورند. شاید ارزش و اهمیت این امر ملی پیش از بروز ناآرامی‌های پاییز ۱۴۰۱ آن‌طور که باید مورد توجه قرار نداشت، اما حالا بعد از گذر از پمپاژ خبری منفی رسانه‌های فارسی‌زبان و تلاش برای ضربه زدن به آن به‌خوبی درک می‌شود که این احساس غرور ملی تا چه اندازه می‌تواند در ترمیم شکاف‌های اجتماعی موثر باشد.

منبع: جام جم