از زمان آغاز جنگ یمن در سال ۲۰۱۵ امارات تلاش دارد، بر مجمع الجزایر راهبردی «سقطری» یمن در اقیانوس هند تسلط یابد. این طرح بلندمدت ائتلافی از کشور‌ها را تشکیل می‌دهد که اسرائیل پایه‌های آن را بنا نهاده و مهمترین اعضای آن کشور‌های عرب حوزه خلیج فارس هستند. هدف این ائتلاف نسلط بر مجمع الجزایر سقطری و دیگر جزایر و بنادر یمن است.

بعد از عملیات «طوفان الاقصی» تشکیل این ائتلاف به امری ضروری تبدیل شده، حداقل ظواهر امر چنین چیزی را نشان می‌دهد، چراکه در این اواخر شاهد نشانه‌هایی از آن هستیم که ساخت پایگاه نظامی مشترک بین امارات و اسرائیل در جزیره «عبدالکوری»، دومین جزیره از مجمع الجزایر سقطری نمود پیدا می‌کند.

علیرغم تلاش برای پنهان نگه‌داشتن نقش اسرائیل در این پروژه، اما هدف اصلی و نهایی این طرح، ارتباط ارتش و سرویس‌های امنیتی اسرائیل با کشور‌های عرب حوزه خلیج فارس، زیر چتر "فرماندهی مرکزی آمریکا" (سنتکام) است. 

این موضوع برای نخستین بار در نشست محرمانه هرزی هالیوی، رئیس ستاد مشترک ارتش اسرائیل و مایکل کورلا، فرمانده سنتکام با فرماندهان ارتش عربستان، بحرین، مصر، امارات و اردن در ۲۲ ژوئن گذشته در منامه مطرح شد و در این زمینه تجربه همکاری این ارتش‌ها طی حمله موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل در آوریل گذشته مورد بررسی قرار گرفت.

مجمع الجزایر سقطری

مجمع الجزایر سقطری یکی از ۲۲ استان یمن است که در شمال غربی اقیانوس هند در نزدیکی سواحل استان المهره قرار دارد و از جزایر سقطری، عبدالکوری، سمحه، درسا، کراعیل فرعون و صیال تشکیل شده است. مجمع الجزایر سقطری از مناطق مهم مورد توجه در راهبرد‌های دفاعی، امنیتی و دریایی آمریکاست.

آلفرد ماهان، کارشناس مسائل ژئواستراتژیک نیروی دریایی آمریکا می‌گوید، کشوری که کنترل اقیانوس هند را بدست گیرد، به بازیگر اصلی نظام جهانی تبدیل می‌شود و کشوری که کنترل اقیانوس هند را بدست گیرد، بر آسیا حاکم می‌شود. برخی مطالعات نیز تأکید می‌کند، هر کشوری مجمع الجزایر سقطری و پیرامون آن را کنترل کند، می‌تواند، بر دریای عرب، خلیج عدن، جنوب دریای سرخ، شمال اقیانوس هند، جنوب شبه جزیره العرب، جنوب شرقی آفریقا و شاخ آفریقا تسلط یابد.

حضور امارات در مجمع الجزایر سقطری با حضور عربستان همراه است. ریاض تحرکات امارات را زیر نظر دارد تا مانع تسلط ابوظبی بر سقطری شود. 

امارات برای تسلط بر مجمع الجزایر دست به هر کاری زده، از جمله ۹۰۰ نفر از بومیان جزیره ۹۰ هزار نفری سقطری را بخدمت گرفته و توسط شرکت Zain یک شبکه تلفن همراه در سقطری راه‌اندازی کرده است. 

اسرائیل در مجمع الجزایر سقطری حضور مستقیم ندارد، اما هر آن‌چه در آن‌جا اتفاق می‌افتد، برای تأمین امنیت این رژیم توسط امارات است. بیشتر اطلاعات امنیتی و حساس مورد نیاز اسرائیل درباره "انصار الله" توسط امارات در اختیار اسرائیل قرار می‌گیرد. امارات این اطلاعات را از گروه‌های مورد حمایتش در یمن می‌گیرد که از جمله کارکرد‌های آنها برافروختن آتش جنگ در جنوب یمن است تا مانع عملیات انصارالله علیه کشتی‌های اسرائیلی در دریای سرخ و خلیج عدن شوند.

حضور سعودی - اماراتی

یک تیپ سعودی در جزیره سقطری با تمام تجهیزات، نیرو‌ها و تدارکات حضور دارد. در ابتدا این تیپ شامل حدود ۸۵۰ نظامی و درجه‌دار می‌شد. اکنون این تعداد کاهش نیافته، اما هر دو ماه یکبار ۱۲۰ نفر از آنها می‌توانند به مرخصی بروند، همچنین تعداد پرواز‌های خود را از یک پرواز در روز به دو روز یک پرواز کاهش داده است. ریاض همچنین سه برج ارتباطی در سقطری دایر کرده و هر برج یک سایت نظامی دارد.

مقر فرماندهی تیپ نظامی عربستان در منطقه «موری» در مجاورت فرودگاه «حدیبو»، مرکز سقطری قرار دارد. همچنین، عربستان مقر دیگری در اداره کل حفاظت از محیط زیست حدیبو دارد. افزون برآن، بندر جزیره تحت کنترل عربستان است و عربستان یک مرکز نظامی نیز در آن‌جا دارد.

اما نیرو‌های اماراتی در فرودگاه سقطری در ۱۲ کیلومتری و پایگاهی در بندر «حولاف» حضور دارند. حضور گسترده نظامی عربستان در سقطری باعث شد، امارات تجهیزاتش را از سقطری به جزیره عبدالکوری منتقل کند که از سال ۲۰۲۱ در حال ساخت یک پایگاه نظامی در آن است و از آن به عنوان پایگاهی اماراتی-اسرائیلی یاد می‌شود و هم اکنون ابوظبی آماده می‌شود، نیروهایش را از سقطری به این پایگاه منتقل کند.

 حضور نظامی امارات در سقطری حضوری نمادین است و از پنج تا هفت نفر فراتر نمی‌رود، ابوظبی برای تسلط بر سقطری سیاست به خدمت گرفتن نیرو‌های محلی را پیش گرفته و نیرویی متشکل از ۲۵۰ نفر از افراد بومی تحت عنوان «کمربند امنیتی» تشکیل داده تا به واسطه آنها منافعش را حفظ کند.

ابوظبی همچنین توسط «ابومبارک خلفان المزروعی»، نماینده هلال احمر امارات و فعالیت‌های «بنیاد خلیفه» و «ابو راشد»، نماینده نظامی و امنیتی خود در این جزیره فعال است و سیاست‌هایش را دنبال می‌کند.

مهم‌ترین مجری سیاست‌های امارات در سقطری «شورای انتقالی جنوب» یمن است که «رأفت ابراهیم» را به عنوان فرماندار این جزیره منصوب کرده است. عربستان نیز «هاشم سعد السقطری» را به سمت فرماندار سقطری منصوب کرده که هریک از آنها به نوبت این سمت را تصدی می‌کنند.

ابوظبی از ۹۰۰ مزدور محلی خود در سقطری به عنوان اهرم فشار بر مردم جزیره استفاده می‌کند. عمده حضور امارات در منطقه‌ای به نام «شیق» یا همان بازار سقطری متمرکز است، امارات همچنین در کارخانه ماهی «الوالی» در نزدیک بندر حضور دارد که در ۴ کیلومتری شرق حدیبو واقع شده است. 

آمریکا و اسرائیل، حضور مشهودی در سقطری ندارند، اما هر از گاهی هیئت‌های آمریکایی و انگلیسی با پوشش اماراتی و سعودی از جزیره بازدید و چند ساعت بعد آن را ترک می‌کنند. در این بازدیدها، آمریکایی‌ها بر بازسازی دو منطقه نظارت می‌کنند که قبلاً به اتحاد جماهیر شوروی تعلق داشت. اولی در منطقه «رأس موفی» در شرق جزیره سقطری مشرف به دریای عرب و شرق اقیانوس هند و دیگری در «رأس قطینان» در غرب جزیره و مشرف به اقیانوس هند و ورودی غربی خلیج عدن.

این دو پایگاه دارای رادار‌های بازمانده از اتحاد شوروی سابق هستند که شوروی به واسطه آنها اقیانوس هند را کنترل می‌کرد، اکنون نیرو‌های وابسته به امارات در این دو پایگاه مستقر هستند و از حدود یک سال و نیم قبل شروع به احداث ایستگاه راداری در آنها کردند تا بر تردد کشتی‌ها در اقیانوس هند، دریای عرب و ورودی خلیج عدن نظارت داشته باشند. این دو پایگاه مهم‌ترین پایگاه‌های موجود در جزیره محسوب می‌شوند و به واسطه آنها تردد کشتی‌ها در خلیج عدن رصد می‌شود.

با توجه به اهمیت راهبردی مجمع الجزایر سقطری، امارات با هماهنگی اسرائیل، بدنبال بدست گرفتن کنترل آن و سپس ملحق کردن آن به بنادر و پایگاه‌های نظامی خود در خلیج عدن، دریای سرخ و شاخ آفریقاست. این امر به ابوظبی اجازه می‌دهد، کنترل نظامی، اقتصادی و دریایی خود را از شمال دریای عرب تا خلیج عدن و از آن‌جا تا دریای سرخ و کانال سوئز تحکیم کند.

تصاویر ماهواره‌ای نشان از پیشرفت عملیات ساخت و ساز در پایگاه نظامی امارات در جزیره عبدالکوری با جمعیت ۱۴۰۰ نفر دارد که شامل یک فرودگاه نظامی است. در این جزیره تأسیسات نظامی و اطلاعاتی اماراتی و اسرائیلی دیگری نیز وجود دارد.

پیش‌تر امارات، یک پایگاه نظامی و چند باند فرود هواپیما‌های آزمایشی را در این جزیره احداث کرده بود، حالا تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد، ساخت و ساز‌های دیگری برای احداث یک پایگاه هوایی دیگر درحال انجام است.

وب‌سایت اطلاعاتی منبع باز ICAD در این‌باره از انتقال مستمر محموله‌های مشکوک به پایگاه امارات در عبدالکوری و توقف کشتی‌های ناشناسی در بندر آن خبر داد.

این ترددها، در کنار فعالیت‌های تجاری، سؤالاتی را درباره راهبرد‌های نظامی احتمالی مطرح می‌کند که تحت عنوان فعالیت‌های معمول تجاری برای پیشبرد برنامه‌های منطقه‌ای دنبال می‌شود.

کشتی «تکریم»

پس از ۷ اکتبر، کشتی «تکریم» با پرچم امارات، درحال حرکت به سمت جزیره عبدالکوری دیده شد. این کشتی برای حمل‌ونقل تجهیزات نظامی و نیرو‌های نظامی در عملیات تهاجمی طراحی شده است. تکریم ۲۱ دسامبر ۲۰۲۳ بندر زاید در ابوظبی ترک کرد و ۲۹ همان ماه به سقطری رسید و تا ۷ ژانویه ۲۰۲۴ آنجا بود.

پس از آن به سمت جزیره عبدالکوری در غرب حرکت کرد تا ۱۱ ژانویه همان‌جا بود، سپس به سقطری بازگشت و پس از توقف دو روزه در آن، ۱۸ ژانویه به امارات بازگشت.

ورود تکریم به عبدالکوری برای اولین‌بار در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۱ فاش شد. این کشتی ۲۶ نوامبر با وجود حضور در سواحل جزیره، سیگنال‌هایش را خاموش کرد تا از دسترس خارج شود، این وضعیت تا ۲۵ دسامبر ادامه داشت در این روز دوباره سیگنال‌های تکریم درحالی که دریای عرب را به سمت شمال ترک می‌کرد، ظاهر شد تا شک و تردید‌ها درباره فعالیت‌هایش دو چندان شود.

اطلاعات نشان می‌دهد، سفر‌های تکریم با هدف انتقال تجهیزات نظامی و کارشناسان، برای توسعه پایگاه امارات در عبدالکوری بوده، چون پس از رسیدن این تجهیزات، ساخت باند نظامی در این جزیره از سرگرفته شده است. 

تکریم اکتبر ۲۰۲۱ به همراه سایر کشتی‌ها در فرآیند ساخت باند بندر «مخا» در دریای سرخ نیز شرکت داشت و به محض تکمیل ساخت باند، این کشتی دیگر در بندر مخا دیده نشد، این نشان می‌دهد، تکریم نقش مهمی در حمل و نقل نظامی و تجهیزات به بنادر تحت تصرف امارات در سقطری دارد.

افزون بر آن، حضور یک کشتی ناشناس دیگر نیز اطراف عبدالکوری مشاهده شد که تلاش داشت، فعالیت‌هایش را مخفی نگه‌دارد. این کشتی پیش‌تر دهم ژانویه ۲۰۲۴ در نزدیکی سواحل عبدالکوری مشاهده شده بود، اما بدلیل عدم تکمیل زیرساخت‌های لازم امکان پهلوگیری نیافت و محموله‌اش را نزدیک ساحل تخلیه کرد.

تأسیسات و امکانات جدید

پس از ۷ اکتبر، اسکله جدیدی به طول حدود ۱۲۰ متر و عرض ۵ متر در جزیره عبدالکوری ساخته شد. این درحالی است که امارات پیش‌تر دو اسکله دیگر، یکی در آوریل ۲۰۲۳ در شمال شرقی پایگاه و دیگری در می ۲۰۲۳ در شمال مرکز جزیره ساخته بود.

اما امارات این دو اسکله را بعد از عملیات طوفان الاقصی تخریب و بجای آن اسکله جدید را مورد بهره‌برداری قرار داد. محل احداث این سه اسکله تأکید می‌کند، دو هدف در پس تخریب دو اسکله قبلی و ساخت اسکله جدید وجود دارد؛ اول: جلوگیری از هدف گرفته شدن اسکله‌های قدیمی و کشتی‌های موجود در آنها از سمت شمال جزیره عبدالکوری توسط انصارالله و ساخت اسکله جدید در جنوب جزیره به دلیل مرتفع و دور از دسترس بودن آن منطقه برای انصارالله بوده و دوم این‌که اسکله جدید ساحل وسیع‌تر و آب عمیق‌تری دارد و این اجازه توقف کشتی‌های بزرگ‌تر و فراهم کردن تأسیسات و امکانات لجستیکی بیشتری می‌دهد.

افزون بر آن، بعد از ۷ اکتبر یک سکوی فرود هلیکوپتر در شمال باند اصلی ساخته شد و به طول آن ۱۲۰ متر افزوده شد تا طول باند به ۳ کیلومتر برسد. این افزایش طول اجازه می‌دهد، هواپیما‌های باری نظامی بزرگ‌تر و بمب‌افکن‌های C-۵M Super Galaxy و B۱ آمریکا بتوانند، در این جزیره فرود آیند.

تحرکات امارات در عبدالکوری با تحرکات این کشور در پایگاه‌هایش در سومالی همراه بود که در نظامیان آمریکایی در آنها حضور دارند و این موجب می‌شود، این ایده تقویت شود که امارات درصدد تکمیل همکاری‌های نظامی خود با غرب پیرامون باب المندب است.

اسرائیل و تحولات داخل جزیره

وب‌سایت فرانسوی G Forum در ۲۰۲۰ از قصد امارات و اسرائیل برای تأسیس پایگاهی در سقطری خبر داد. سپتامبر همان سال، وب‌سایت فرانسوی Intelligence Online تأکید کرد، افسران اطلاعاتی امارات و اسرائیل اواخر مه ۲۰۲۰ وارد جزیره سقطری شدند و افزود: «ابوظبی شورای انتقالی جنوب یمن را تحت فشار گذاشته تا موافقتش را با ساخت یک پایگاه مشترک اماراتی‌-‌اسرائیلی در جزیره عبدالکوری بدست آورد.»

براساس گزارش مؤسسه مطالعات سیاسی بین المللی ایتالیا در نوامبر ۲۰۲۳، امارات در سقطری یک پایگاه اطلاعاتی دارد که در آن حسگر‌های اسرائیلی فعالیت می‌کنند و برای مقابله با موشک‌ها و پهپاد‌های ایرانی مستقر شده‌اند.

طرح ساخت پایگاه نظامی در عبدالکوری بخشی از برنامه همکاری نظامی-اطلاعاتی امارات و اسرائیل است و پایگاه‌های اماراتی و غربی مشرف به خلیج عدن و باب المندب، مانند پایگاه الریان در استان حضرموت مشرف به دریای عرب، پایگاه جزیره میون در باب المندب و پایگاه و بندر مخا در دریای سرخ را در برگیرد، بویژه این‌که شهر مخا در شمال تنگه باب‌المندب و مشرف به دریای سرخ است و با باب‌المندب تنها ۷۵ کیلومتر فاصله دارد.

امارات مخا را توسط شورای انتقالی جنوب در ۲۰۱۷ اشغال کرد، اما این شهر اکنون تحت کنترل نیرو‌های مقاومت ملی (گارد ریاست جمهوری) است.

این نیرو‌ها توسط امارات تشکیل شدند، درحالی که برخی شناور‌های نیروی دریایی امارات در بندر مخا مستقرند و در مسیر‌های بین‌المللی کشتیرانی گشت‌زنی می‌کنند.

تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد، امارات این‌جا نیز ساخت‌وساز‌های جدیدی از ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ انجام داده است.

امارات، از بندر مخا برای انتقال تجهیزات نظامی به شبه‌نظامیان مورد حمایتش از جمله شورای انتقالی جنوب در سواحل غربی یمن نیز استفاده می‌کند.

منبع: فارس