در روزگاری که خواهر شاه‌طهماسب تصمیم گرفت برای تهران کاری انجام دهد تا اهالی قریه کوچک دیروز از آن بهره ببرند و آیندگان نیز از او به نیکی یاد کنند، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که روزگاری عنوان «تنها زن بانی ساخت یک سقاخانه» نصیب او شود. اما ماجرا از چه قرار بود و چطور هنوز نام خواهر شاه‌طهماسب زنده است؟

بعد از اینکه شاه‌طهماسب صفوی برای قریه کوچک همسایه ری حصاری می‌کشد، خواهرش که میان همه دوستان و آشنایان و مردم او را خانم صدا می‌زدند، برای اهالی تهران ابتدا حمام می‌سازد. دلیل این کارش علاقه و اهمیت دادن برادرش به نظافت و حفظ بهداشت بود. او در کنار حمام، سقاخانه کوچکی هم با نیت سیراب کردن تشنگان و درراه‌ماندگان و غریبانی که گذرشان به تهران می‌افتاد ساخت و در ادامه این فعالیت‌های خیرخواهانه، یک مدرسه هم تاسیس کرد.

علیرضا عسگری، پژوهشگر حوزه سقاخانه‌ها، با تعریف این روایت‌ها، اضافه می‌کند: «بیشتر بانیان ساخت سقاخانه‌ها در تهران، افراد سرشناس دربار، تجار و ... بودند و همگی هم مرد. اما نام خواهر شاه‌طهماسب صفوی با این اقدام، به‌عنوان نخستین و تنها زنی در تاریخ تهران ثبت شد که بانی ساخت سقاخانه بود. جالب‌تر اینکه محل دورهمی و پاتوق بیشتر بانوان برای راز و نیاز و همچنین ادای نذرهایشان هم همین سقاخانه‌ها بود. البته نه اینکه هیچ مردی به سقاخانه مراجعه نمی‌کرد، اما همان‌طور که زورخانه‌ها پاتوق آقایان بود، پای ثابت مراجعه‌کنندگان سقاخانه‌ها هم بانوان بودند.»

این تهران‌پژوه در ادامه صحبت‌هایش از تخریب سقاخانه خانم در تهران می‌گوید که در میان زندگی شهری گم شد. امروزه دیگر نه اثری از مدرسه خانم است و نه سقاخانه خانم و نه آن شمع‌هایی که چراغ راه اهالی برای گذر از تاریکی بود. آنچه از خواهر شاه‌طهماسب به یادگار باقی مانده حمامی است که نامش به قبله تغییر کرده و سقاخانه مورد اشاره ما در جوارش جای داشته است.

منبع: همشهری آنلاین