ینس استولتنبرگ پس از ریاست آخرین اجلاس سران ناتو با رهبران ناتو خداحافظی خواهد کرد و پایان یک دهه ریاست در یکی از پر فراز و نشیب‌ترین دوره‌های تاریخ ناتو را رقم خواهد زد.

به نقل از "پی بی اس", استولتنبرگ در ماه پاییز از سمت خود به عنوان سیزدهمین دبیرکل ناتو کناره گیری خواهند کرد و در اول اکتبر، مارک روته، نخست‌وزیر سابق هلند جایگزین او خواهد شد.

تنها جوزف لونس، که ۱۲ سال در این سمت بود، سابقه طولانی‌تری از استولتنبرگ به عنوان رئیس بزرگترین سازمان امنیتی جهان داشته است.

استولتنبرگ در سال ۲۰۱۴، سالی که شبه جزیره کریمه به خاک روسیه الحاق شد به قدرت رسید؛ بنابراین افزایش هزینه‌های نظامی ناتو در طول دوره استولتنبرگ شتاب بیشتری گرفت.

در طول دهه گذشته، استولتنبرگ، نخست‌وزیر ۶۵ ساله سابق نروژ، به دلیل هوش دیپلماتیک خود شهرت پیدا کرد و ریاست ناتو در مقر آن در بروکسل را بر عهده گرفت.

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا هنگام اعطای مدال آزادی ریاست جمهوری به استولتنبرگ در روز سه شنبه، وی را به عنوان "مردی با صداقت و سخت کوش، خلقی آرام در لحظات بحرانی و دیپلمات تمام عیار که با همه رهبران سیاسی همکاری می‌کند، ستایش کرد.»

بایدن گفت که استولتنبرگ ناتو را «در یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ آن» هدایت کرده است.

دهه ریاست استولتنبرگ در اوایل سال ۲۰۱۶ با یک کودتای نظامی نافرجام در ترکیه، متحد ناتو، همراه شد. او به سرعت از رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه حمایت کرد و به این شکل توجه اردوغان را به خود جلب کرد.

در همان سال، زمانی که او در حال آماده سازی انتقال پیچیده ناتو به یک مقر جدید بود، دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور قدرتمندترین کشور عضو ائتلاف ناتو انتخاب شد.

سخنان ترامپ در مورد لزوم پرداخت بدهی متحدان ناتو به آمریکا اعتماد بین اعضا را تضعیف کرد. دستورالعمل ناتو مبنی بر صرف ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی برای دفاع، فقط به بودجه ملی کشور‌های عضو مربوط می‌شد، نه بودجه مشترکی که یک کشور را ملزم به پرداخت عوارض می‌کرد.

این شرایط به یک چالش وجودی برای ناتو تبدیل شد. اعضای کوچکتر ناتو از این امر هراس داشتند که آمریکا تحت رهبری ترامپ از تعهد امنیتی ناتو مبنی بر اینکه همه به کمک یک عضو در بحران بیایند، کناره گیری خواهد کرد. این یک اصل بنیادی در ناتو می‌باشد.

مجله فارین پالیسی، استولتنبرگ را به عنوان دیپلمات سال ۲۰۱۹ "به دلیل رهبری استثنایی اش در زمان عدم اطمینان به آینده ناتو" معرفی کرد. بسیاری از دیپلمات‌های ناتو هوش سیاسی او را ستودند.

اما استولتنبرگ در سال ۲۰۲۱، زمانی که بایدن به وعده ترامپ مبنی بر خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان عمل کرد، نتوانست نفوذ زیادی داشته باشد. ناتو در این زمان با بزرگترین و چالش برانگیزترین عملیات امنیتی خود در تقریبا دو دهه گذشته مواجه شد. طالبان قدرت را در افغانستان پس گرفت و متحدان ناتو را تحقیر کرد.

حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، ناتو را در اوج بحران قرار داد. این اتحاد ۷۵ سال پیش به بهانه مقابله با اتحاد جماهیر شوروی تشکیل شد و دوباره با چنین شرایطی مواجه شده بود. استولتنبرگ پاسخ مشترک ناتو به این جنگ را هدایت کرده و این اتحاد را وادار کرد تا وعده سال ۲۰۰۸ خود مبنی بر اینکه اوکراین باید روزی به آن بپیوندد را تکرار کرد.

زمانی که فنلاند و سوئد تصمیم گرفتند به ناتو بپیوندند، او یکی از حامیان اصلی این دو کشور بود.

اما عضویت اوکراین در ناتو همچنان چشم‌اندازی دور است. جنگ روسیه و اوکراین در سومین سال خود قرار دارد و جنگ شدید میان دو طرف و بمباران‌های روزانه، صلح را دورتر می‌کند.

منبع: ایرنا