تولید آثار کوتاه در سیما در کنار سیمافیلم و تولید آثار غیرنمایشی که مأموریتش به مرکز سیمرغ محول شده و مدیریت فیلمنامه‌نویسی که به دفتر فیلمنامه مربوط می‌شود، سیاست‌های دوران تحولی را در حوزه سیما شکل خواهد داد. در این میان مدیریت تولید آثار کوتاه به سعیدمحسن یوسفی سپرده شده است. یوسفی با سابقه فعالیت در معاونت‌های برون‌مرزی و سیما و تجربه تولید چندین اثر کوتاه و مستند و تجارب مفید در تولید آثار تبلیغی، این مسئولیت را برعهده گرفته است.

با او که در آغاز این راه و در مرحله انسجام و هویت‌بخشی به مفهوم تولیدات کوتاه در رسانه ملی است درباره سازوکار‌های این بخش، مسیری که پیموده و افق پیش رو تا تحقق سیاست‌های تحولی سیما در این حوزه گفتگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

سعیدمحسن یوسفی در ابتدای این گفتگو درباره تغییرات ساختاری ایجادشده در معاونت سیما و تأسیس سه واحد جدید مرکز سیمرغ، دفتر فیلمنامه و مدیریت تولید آثار کوتاه در دوره تحول گفت: این مراکز جدید باهدف استقلال مراکز تولید، محتوا و پخش از یکدیگر به وجود آمدند. ایده اصلی پیدایش مدیریت آثار کوتاه با رئیس سازمان و براساس تجارب مدیریتی وی در معاونت برون‌مرزی و شبکه‌های خبری بوده است. اهمیت میان‌برنامه‌ها و تولیدات کوتاه برای مدیران در دوران تحول سازمان برگرفته از همین تجارب است.

وی با اشاره به جایگاه میان‌برنامه‌ها و تولیدات کوتاه در رسانه بیان کرد: میان‌برنامه‌ها معمولاً تولیدات کوتاهی هستند که از ساختار‌ها و مضامین گوناگونی تشکیل شده و کارکرد‌های متنوعی از اطلاع‌رسانی تا ارائه داستان‌های کوتاه نمایشی برای آموزش یا سرگرمی باهدف رساندن پیام به مخاطبان در سریع‌ترین زمان ممکن دارند. از سوی دیگر این‌گونه از برنامه‌ها می‌توانند خلأ‌های جدول پخش و مشکلات ناشی از پخش زنده را برعهده بگیرند و به‌نوعی این‌گونه از تولیدات محلی برای تنفس جدول پخش شبکه‌ها هستند.

مدیر تولید آثار کوتاه سیما با اشاره به انواع تولیدات کوتاه گفت: این تولیدات به شکل قالب و ساختار در تولیدات تلویزیونی خودنمایی می‌کنند که شامل فیلم کوتاه فرهنگی (تیزر فرهنگی)، نماهنگ، تیزر، موشن گرافیک، مستند‌های کوتاه است و همان‌طور که گفته شد مهم‌ترین کارکردشان رساندن پیام به مخاطبان در سریع‌ترین زمان ممکن است.

پشتیبانی و حمایت از تبلیغات برنامه‌ها

یوسفی با اشاره به شکل‌گیری مدیریت تولید آثار کوتاه با نشان اختصاصی «تاک» در معاونت سیما اظهار کرد: چندوظیفه برای این بخش تعریف شده است. اولین آن پشتیبانی و حمایت از تبلیغات برنامه‌ها است. در این زمینه دستورالعمل جامع تبلیغات برای آثار نمایشی و غیر نمایشی تهیه شده که در همه شبکه‌ها قابل اجراست. ضمن اینکه به‌عنوان بخشی از این دستورالعمل تاکنون حدود ۲۰۰ تیزر کوتاه برای سریال‌هایی مانند گیل‌دخت، سرزمین مادری، عاشورا، بازپرس و محرمانه تولید و در کنار بخش‌های بازرگانی شبکه‌های سیما پخش شده‌اند.

وی ادامه داد: همچنین باهدف هم‌افزایی شبکه‌ها، برای جذب مخاطب بیشتر، آنونس‌های جامع سیما با معرفی برنامه‌های مختلف سیما، از زمان تأسیس این واحد به‌صورت هفتگی تولید و از شبکه‌های مختلف سیما پخش شده‌اند.
مدیر تولید آثار کوتاه سیما با اشاره به ویژگی تولیدات کوتاه، تعداد دفعات پخش را برگ برنده آنان دانست و گفت: برتری این آثار و دلیل جذابیتشان در تعداد پخش آن آثار است. به‌طور مثال ممکن است یک سریال در روز دو یا سه بار از یک شبکه پخش شود، اما تیزر آن سریال به دفعات بیشتری روی آنتن می‌رود و یا یک تیزر فرهنگی به دلیل پخش چندباره‌اش از چندین شبکه تلویزیونی ضریب بالاتری از تأثیرگذاری روی مخاطب و دیده شدن پیدا می‌کند. نکته مهم این است که تعداد دفعات پخش که بالا می‌رود تأثیرگذاری‌اش بیشتر می‌شود. به‌طور مثال تیزر‌های فرهنگی «ایران من» از میان تولیدات چند سال اخیر سازمان به دلیل جذابیت تصویری و تعداد زیاد پخش، بسیار موردتوجه مخاطبان قرار گرفت و به نظرم بسیاری از مخاطبان حداقل چند قسمت از این مجموعه را دیده‌اند.

شناسایی گروه‌های فعال در استان‌ها

یوسفی با تأکید بر اینکه طراحی و تولید آثار کوتاه فاخر بر اساس سیاست‌های راهبردی سیما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اظهار کرد: بخشی از کار ما نیازسنجی، طراحی و تولید آثار کوتاه فاخر در قالب‌های مختلف موضوعی، مناسبتی، ژانرمحور و مخاطب‌محور است که اکنون در مسیر درستی شکل گرفته و در آینده به ثمر می‌رسد.
وی واکنش سریع در تولیدات را مهم ارزیابی کرد و گفت: میان‌برنامه‌ها مهم‌ترین بستر برای تولیدات مبتنی بر واکنش سریع‌اند. به‌طور مثال در عملیات «وعده صادق» به‌فوریت و در کوتاه‌ترین زمان ممکن تولیداتی را برای پخش از شبکه‌ها آماده کردیم.
مدیر تولید آثار کوتاه سیما شناسایی گروه‌های فعال در خارج از تهران و تمرکز روی تولیدات در مراکز استان‌ها را از دیگر وظایف این مدیریت دانست و گفت: فضای مجازی یکی از مهم‌ترین و سهل‌الوصول‌ترین بستر‌های انتشار گونه برنامه‌سازی کوتاه و میان‌برنامه است و بسیاری از گروه‌های برنامه‌ساز و تولید محتوا، فعالیتشان را در فضای مجازی متمرکز کرده‌اند. براین اساس یکی از مأموریت‌های ما شناسایی این گروه‌های فعال در استان‌ها و شهرستان‌هاست تا با همکاری و بهره‌گیری از این استعداد‌ها مسیر تولید را در رسانه به تحول نزدیک کنیم.

یوسفی با تأکید بر زمان‌بر بودن استقرار و جانمایی بخش‌های مختلف این مدیریت گفت: بدیهی است که برای جاافتادن و فعال شدن نیاز به زمان داریم. ما با نیت برون‌سپاریِ کار به نیرو‌های مستعد تولیدی خارج از سازمان گام‌هایی را برداشته‌ایم و در تلاشیم که این ارتباطات را سرعت و وسعت ببخشیم. بااین‌حال باید برای بازدهی مناسب این اقدامات زمان صرف شود و در بازه زمانی مناسب خروجی‌های مناسب دریافت کنیم.

وی اظهار امیدواری کرد که روند پخش این آثار در جدول پخش منظم باشد تا مخاطب در زمان‌های مناسب شاهد این آثار باشد.

مدیر تولید آثار کوتاه سیما در ادامه برخی تولیدات شاخص این مدیریت را معرفی و به اقبال برنامه «چکامه» اشاره کرد و گفت: این مجموعه که تاکنون ۱۰۰ قسمت از آن در قالب موشن گرافی تولید شده، با خوانش اشعار مذهبی و انقلابی، تا امروز اشعاری از شاعران معاصر گمنام، تا سروده‌ای از مقام معظم رهبری قبل از عملیات وعده صادق را به تصویر کشیده است.
وی «صراط» را از دیگر برنامه‌های این مجموعه دانست و گفت: این مجموعه، منظومه فکری مقام معظم رهبری را در قطعه‌های دو تا سه‌دقیقه‌ای به تصویر می‌کشد و به بیانات مقام معظم رهبری اختصاص دارد. مجموعه میان‌برنامه‌های «نگاره» نیز با موضوع نمایش آثار تجسمی حوزه انقلاب و جبهه مقاومت از دیگر مجموعه‌های ادامه‌دار این مدیریت است و تاکنون با تولید بیش از ۴۰ قسمت، به نمایش آثار تجسمی هنرمندان ایرانی و بین‌المللی با موضوعاتی مانند ماه مبارک رمضان، محرم، دهه فجر، مسئله فلسطین و موارد بسیار دیگر پرداخته است.

همچنین مجموعه «آیه» با خوانش یک آیه از قرآن کریم با بیان شعری با مضمون آیه مورد نظر و مجموعه «شناسه» برای معرفی کتاب به مخاطبان سیما از دیگر آثار تولیدی این مجموعه است.
مدیر مجموعه تاک ادامه داد: علاوه بر این در حوزه برنامه‌های مناسبتی، در دوران انتخابات حدود ۱۰۰ کلاکت ازجمله ۳۰ کلاکت مجموعه «دوفوریت» به‌صورت مشترک با شبکه یک سیما و مجموعه ۵۰ قسمتی «مجلس در رأس امور است» با موضوعات مختلف حول محور انتخابات در این مجموعه تولید و از شبکه‌های مختلف سیما پخش گردید. همچنین به‌طور هفتگی آثاری با موضوعات غزه، عملیات وعده صادق، اعتراضات دانشجویان جهان تولید و در اختیار شبکه‌ها قرار می‌گیرند.

هماهنگی با کارگروه‌های ۱۲ گانه
یوسفی درخصوص راهبرد‌های سند تحول در این حوزه تأکید کرد: پایه این بخش براساس راهبرد‌های تحولی سازمان بنانهاده شده است و بدیهی است که ما نیز با تأکید بر کارکرد‌های رسانه‌ای تحول پیش می‌رویم. موضوعاتی مانند خانواده، حجاب و عفاف، شعار سال و... در آثار ما تنیده شده است و براساس نگاه قرارگاه فرهنگی در حوزه‌های مختلف آثار کوتاه مانند تیزر‌های فرهنگی، نماهنگ، و قالب‌های گرافیک متنوع تولید محتوا می‌کنیم. ضمن اینکه ما با تکیه‌بر همان کارگروه‌های ۱۲ گانه ضمن هماهنگی با این کارگروه‌ها برنامه‌هایمان را پیش می‌بریم.
 

نزدیکی به آنتن
مدیر تولید آثار کوتاه سیما سرعت عمل و نزدیکی به آنتن را از دیگر ویژگی‌های آثار کوتاه دانست و گفت: به دلیل سرعت و تأثیرگذاری ما در تولید محتوا و فاصله نزدیکی که به آنتن داریم انتظار سرعت عمل در تولید و پخش آثار از این مجموعه در میان مدیران ارشد سازمان زیاد است.
وی ادامه داد: کوتاه شدن روند تولید و برون‌رفت از فضای اداری و خط تولید برنامه‌های نمایشی لازمه این بخش است، چراکه ما نیاز داریم به همان سرعت که محتوا را تولید می‌کنیم آن را روی آنتن ببینیم و کوتاه شدن مراحل تصویب طرح تا آنتن ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای ماست. به نظر می‌آید این ساختار برای تولید تا آنتن کند و زمان‌بر است و باید در مسیر تحول ترمیم شود.
یوسفی همراهی و همکاری با نهاد‌های فرهنگی و مشارکت با برنامه‌سازان برون‌سازمانی را از دیگر وجوه ساختاری این مدیریت ذکر کرد و گفت: نگاه ما به تولید مبتنی بر بهره گرفتن از استعدادها، پیش‌کسوتان و تولیدکنندگانی است که با تجارب و استعدادشان می‌توانند همراه ما باشند. ازاین‌رو نگاه ما منعطف و مبتنی بر تولید محتوای غنی است. هر محتوایی می‌تواند در این ظرف جا بگیرد و ابزار جذابی که در این گونه برنامه‌سازی است به دیده شدن محتوا کمک می‌کند.

همراهی با شبکه‌های تلویزیونی
مدیر مجموعه تاک در پاسخ به این پرسش که روند کاهشی موازی‌کاری در این حوزه چگونه است؟، اظهار کرد: این نگاه در دوره تحول که ساختار تولید از پخش باید جدا شود ما را به مسیری هدایت می‌کند که تولید آثار کوتاه در یک فضا متمرکز انجام گیرد. این‌درحالی است که به‌طور مثال مرکز شعر، موسیقی و سرود سازمان نماهنگ‌هایی را تولید می‌کند و یا شبکه‌های مختلف به فراخور نیازشان این تولیدات را روی آنتن می‌فرستند. ما نیز چندان در مقابل این تولیدات قرار نمی‌گیریم، اما این مسیر جدا شدن و مستقل شدن گونه‌های نمایشی باید به‌مرور و در دوران تحول سازمان اتفاق بیفتد.
وی درخصوص تعامل و همکاری با شبکه‌ها متذکر شد: این تعامل در دستورالعمل کار‌های ما وجود دارد و با اعتماد متقابلی که میان ما و شبکه‌ها به وجود آمده، اگر شبکه‌ای طرح درخور توجهی داشته باشد و به ما ارجاع دهد ضمن تأمین مالی در تولید آن اثر مشارکت می‌کنیم.

چشم‌اندازی برای تولید ۱۵۰۰ اثر در سال جاری
یوسفی با نگاه آماری به تولیدات این اداره‌کل گفت: تولیدات ۱۴۰۱ با درنظر گرفتن آماده نبودن زیرساخت‌ها و فراهم شدن تدریجی آن رقمی حدود ۵۰۰ قطعه بوده است. این میزان تولید در سال ۱۴۰۲ به حدود ۱۰۰۰ قطعه رسید و به نظر می‌رسد در سال جاری به تولید ۱۵۰۰ قطعه برسیم.
وی درخصوص برنامه‌های در دست تولید نیز گفت: مجموعه میان‌برنامه‌های مختلفی با موضوعات متنوع و قالب‌های مختلف نمایشی، مستند و گرافیک در دستور کار قرار گرفته و تولید آنها به‌تدریج در سال جاری آغاز می‌شود.