تاملی در نتایج اجرای برنامه جوانی جمعیت

بر اساس آمارهای اعلامی دستگاه‌های مرتبط با طرح جوانی جمعیت، با قاطعیت می‌توان گفت در صورتی که این طرح با موفقیت اجرا نشود، در گام بعدی باید حداقل پنج بار روی تجربه شیرین مادرشدن بانوان جوان این سرزمین حساب کنیم.

در سال ۱۴۰۰، یک میلیون و ۱۱۴ هزار تولد داشتیم، ۱۴۰۱ یک میلیون و ۷۵ هزار و در سال ۱۴۰۲، یک میلیون و ۵۷ هزار؛ بنابراین کاهش ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰، ۳.۶ بوده، اما کاهش ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱، ۱.۶ بود.

اجرای برنامه سیاست‌های جمعیت در دهه ۶۰ باعث شد تا نرخ رشد با افزایش بی سابقه‌ای به ۴ درصد برسد. اما این نرخ رشد با تغییر سیاست‌های جمعیت روند کاهشی پیدا کرد به طوری که امروز به زیر یک درصد یعنی حدود ۰.۷۷درصد (هفتاد و هفت صدم درصد) رسیده است. 

پس از تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در مهر ۱۴۰۰ به تصویب رسید. در این قانون خانواده‌ها در اولویت تسهیلات مسکن، مشوق‌های اقتصادی، تسهیلات آموزشی و شغلی و حتی خرید خودرو بدون نوبت برای خانواده‌های دارای سه فرزند قرار گرفتند.
 
با گذشت سه سال از اجرای این قانون، نرخ رشد جمعیت هنوز هم کاهشی است. متولدین دو سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به ترتیب برابر ۱.۰۷۵ و ۱.۰۵۸ میلیون کودک است. این آمار به معنای کاهش ۳.۷ و ۱.۶ درصدی زاد و ولد نسبت به سال پیش آنها، و ۳۱ درصد کاهش نسبت به سال ۱۳۹۵ است. 

برای پنجره جمعیتی یک فرصت پنج تا شش ساله داریم. متوسط سن مادری در ایران ۲۹ سال است. اگر در این ۵ سال زنان بین ۲۰ تا ۴۵ سال فرزندآوری کردند در سیاهچاله جمعیتی سقوط نمی‌کنیم، اما اگر در این پنج سال نتوانیم شاهد تولد سه فرزند توسط زنان ایرانی باشیم زنان نسل بعد باید برای خروج از این بحران هرکدام ۵ فرزند به دنیا بیاورند.

با وجود مشکلات اقتصادی، اما کارشناسان معتقدند که مسایل فرهنگی مهمترین عامل در کاهش فرزند آوری است. دولت باید سیاست‌هایی برای حل معضلات اجتماعی و فرهنگی داشته باشد. حتی اگر قانون جوانی جمعیت به خوبی اجرا شود هم شاید فقط یک تا دو دهم درصد نرخ باروری را افزایش دهد.