بی تفاوتی به نقش چند وجهی آب بندان‌ها در اقتصاد و معیشت مردمان شمال کشور، این بار دامن منابع آبی بکر مازندران به ویژه شهرستان بابل را گرفته و برای تداوم رونق بخش کشاورزی به ویژه شالیکاری در منطقه ۱۱۰ قطعه از این آب بندان ها نیازمند لایروبی فوری هستند.

با وجود اخذ ردیف اعتباری اختصاصی برای ساماندهی و لایروبی آب بندان‌های شمال کشور اما این طرح حداقل در مازندران و در شهرستان بابل در حد طرح باقی مانده و در گام اجرایی قرار نگرفته است.

آب بندان؛ استخر یا تالاب دست ساز خاکی و بسیار بزرگ است که از گود کردن و خاکبرداری یک محدوده و ریختن و کوبیدن و ایجاد دیواره خاکی دور این محدوده به وجود می آید تا روان آب ها در آن برای بهره برداری کشاورزی ذخیره شود.

این سازه ذخیره ساز آب کشاورزی، مختص استان های شمالی کشور است که در مازندران به آن ' اندون '، در گیلان ' سل ' و در استان گلستان ' بندسار ' می گویند.

بر اساس آمار رسمی، مساحت کل آب بندان‌های استان های گلستان، مازندران و گیلان حدود ۳۳ هزار هکتار است که آب آبیاری حدود ۱۵۰ هزار هکتار اراضی شالیزاری را تأمین می کند.

رواج سدسازی در کشور به همراه استفاده بی در و پیکر از سفره های زیرزمینی و دلخوشی به شیوه های نوین آبیاری در چند دهه گذشته سبب شد تا تعداد زیادی از آببندان های این استان ها رها شده و خشک شوند در حالی که تا اواخر دهه ۴۰ و ۵۰ این سازه ها تنها تامین کننده آب کشاورزی در شمال کشور بود.

آب رودخانه ها و هرز آب ناشی از بارندگی در فصل های غیرکاشت از طریق کانال ها و پمپاژ به آب بندان‌ها هدایت شده و در فصل بهار و تابستان برای آبیاری مورد استفاده قرار می گیرد.

در این پیوند فرماندار بابل با بیان این که ۱۱۰ قطعه آب بندان در این شهرستان نیاز فوری و اضطراری به لایروبی دارند، گفت: اگر با رویه فعلی لایروبی آب بندان های این شهرستان انجام شود ۲۵ سال این مهم زمان می برد.

علی پیر فلک افزود: از مجموع ۲۱۰ قطعه آب بندان شهرستان بابل ۱۱۰ قطعه آن کارایی زیادی برای آبیاری شالیزارها ندارد و به صورت فوری باید لایروبی آنها آغاز شود.

وی اظهار داشت: در یک سال اخیر هشت آب بندان در این شهرستان لایروبی شد که اگر با همین رویه فعلی لایروبی ها انجام شود ۲۵ سال زمان می برد تا همه آب بندانهای این شهرستان لایروبی شوند.

پیرفلک افزود: دیگر آب بندان های این شهرستان که در حال حاضر نیاز به لایروبی ندارد، برای چند سال دیگر به لیست آب بندان های نیازمند به لایروبی اضافه خواهد شد، که با محاسبه همه آنها لایروبی آب بندانهای شهرستان بابل ۲۵ سال طول خواهد کشید.

فرماندار بابل با بیان این مطلب که کمبود اعتبار یکی از علت های اصلی تاخیر در لایروبی آب بندانهای این شهرستان است، خاطرنشان کرد: برای تحقق این مهم که برای شالیکاران ما بسیار حائز اهمیت است نیازمند اعتبار ملی هستیم.

نماینده عالی دولت در شهرستان بابل با اشاره به این مطلب که با توجه به تداوم خشکسالی و کمبود آب برای زمین های شالیزاری نقش آب بندانها برای تامین این نیاز بسیار مهم است، ادامه داد: نیاکان ما با احداث آب بندانها، نیازهای اصلی تامین آب زمین های شالیزاری خود را تامین می کردند و این مهم باید در شرایط فعلی مورد توجه ویژه قرار گیرد.

فرماندار بابل خاطرنشان کرد: برخی از آب بندان های این شهرستان به خاطر عدم لایروبی تا پایان اردیبهشت ماه بیبشتر آبدهی ندارند و این امر به چالشی برای شالیکاران تبدیل شد.

این مقام مسوول تصریح کرد: به عنوان نمونه آب بندان۲۰ هکتاری خراسان محله بابل در سال گذشته تا اواخر اردیبهشت بیشتر آبدهی نداشت که در سال جاری با لایروبی که انجام شد مشکل شالیکاران برطرف شد.

استان مازندران بیش از ۸۰۰ آب‌بندان بزرگ و کوچک را در خود جای داده و در کنوانسیون رامسر ثبت جهانی شده است. و شهرستان بابل با ۲۱۰ قطعه آبندان دارای بیشترین آبندانها در بین شهرهای مازندران است.

در طول ۴۰۰ سال گذشته تا کنون این ظرفیت سبب شده است که کشاورزان و شالی کاران این استان بدون استفاده از فناوری های امروزی که با برق فعالیت دارند به کشت برنج بپردازند.

مردم استان همواره از این آب‌بندان‌ها برای امرار معاش زندگی خود استفاده می کردند و می کنند و با کشاورزی و صید ماهی در چارچوب قانون از این ظرفیت ممتاز برای کسب روزی حلال بهره می گیرند.

از طرف دیگر این آب‌بندان‌ها در شهرها که به عنوان یک سیستم خنک کننده و تعدیل درجه حرارت دما در تابستان محسوب می شدند در زمستان یا زمان سیلاب برای کنترل سیل در طول تاریخ برای مازندران اثربخش بودند.

مازندران دارای ۲ تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.

مازندران همچنین افزون بر ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد. همه ساله در فصل زمستان۱۰۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیتی حدود ۳۰۰ هزار بال به مازندران مهاجرت می‌کنند.

بر اساس آمارهای رسمی، تاکنون بیش از ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها در زیست‌بوم مازندران شناسایی شده‌اند.

پرندگان با ۳۱۷ گونه از ۵۸ خانواده، پستانداران با ۶۳ گونه و ۱۹ خانواده، دوزیستان با ۹ گونه از ۶ جنس و ۶ خانواده، خزندگان با ۲۶ گونه از ۲۱ جنس و ۱۱ خانواده و ماهی‌ها با ۷۵ گونه بخشی از تنوع زیستی حیات وحش مازندران را تشکیل می‌دهند.