میثم فرج‌اللهی، رئیس مرکز مدیریت طرح‌های کلان و پیشران معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری درباره نقش و جایگاه دانش بنیان‌ها در توسعه بهره وری بیان کرد: موضوع بهره‌وری به یک گفتمان اصلی و مهم در بخش‌های مختلف دولت و حاکمیت تبدیل شده است. مقام معظم رهبری، رئیس جمهور و رئیس قوه مقننه هم در جلسات متعدد به این موضوع تاکید کرده و آن را پیگیری می‌کنند. 

او ادامه داد: این‌ها باعث شده که بهره وری به دغدغه اصلی دولت تبدیل شود و این کار بسیار ارزشمندی است. در این حوزه دو گام دیگر باید جلو برویم. یکی اینکه ارتقای بهره وری به گفتمان غالب در جامعه نخبگانی کشور تبدیل شود که این با رویدادهایی که با همکاری سازمان و معاونت برگزار می شود اتفاق می افتاد همچنین باید به گفتمان غالب در جامعه هم تبدیل شود. یعنی علاوه بر اینکه باید جامعه دانش بنیان داشته باشیم، باید جامعه بهره‌ور هم داشته باشیم.

نقش آفرینی دانش بنیان‌ها در سه حوزه 

فرج‌اللهی مطرح کرد: دانش بنیان‌ها در سه حوزه می توانند نقش آفرینی بکنند. حوزه اول، توسعه فناوری و نوآوری است ما برای ارتقای بهره وری در خیلی از زمینه‌ها ها مثل انرژی، معدن و کشاورزی به توسعه فناوری و نوآوری احتیاج داریم. در برخی زمینه ها خوب پیش رفتیم اما در برخی نه. در سه زمینه معدن کشاورزی و انرژی ک اتفاقا کشور دارای مزیت نسبی است ما در حوزه بهره وری خوب عمل نکردیم که جای کار دارد.

او اضافه کرد: نکته دوم که شرکت های دانش بنیان به‌عنوان جامعه نخبگانی می‌توانند نقش ایفا بکنند موضوع مطالبه گری است. مطالبه‌گری بهره وری موضوع بسیار مهمی است که در جامعه نخبگانی باید شکل بگیرد. نکته سوم ارائه مدل های حکمرانی است. برای ارتقای بهره وری در حوزه آب مثلا ما نیاز به مدل های حکمرانی متعددی داریم که بشود این ارتقای بهره وری را انجام داد. 

دانش بنیان ها در زمینه مطالبه گری و مدل های حکمرانی جای کار دارند

رئیس مرکز مدیریت طرح‌های کلان و پیشران معاونت علمی گفت: ما در زمینه مطالبه گری و ارائه مدل های حکمرانی هنوز شرکت های دانش بنیانمان خیلی فعال نشده اند اما در توسعه فناوری و نوآوری شرکت های دانش بنیان بسیار خوب و قوی عمل کردند و می‌توانیم بگوییم برای ارتقای بهره وری در حوزه فناوری و نوآوری ۸۰_۹۰ درصد مشکل نداریم. علت اینکه بهره‌وری در برخی صنایع پایین است توسعه فناوری نیست بلکه انتشار و جذب فناوری است. شرکت های دانش بنیان فناوری و نوآوری را توسعه داده‌اند اما این توسط صنایع به ویژه صنایع بهش های دولتی، منتشر و جذب نشده است.

لزوم ایجاد انگیزه برای دانش بنیان‌ها

او درباره تأثیرگذاری و نقش آفرینی بیشتر شرکت های دانش بنیان عنوان کرد: قوانین ما باید به گونه ای باشد که شرکت‌های ما چاره ای جز حرکت به سمت بهره‌وری نداشته باشند از طرفی باید انگیزه لازم برای شرکت های دانش بنیان برای ورود به این حوزه را داشته باشیم. شرکت های دانش بنیان از لحاظ انگیزه و دانش توانمندند، اگر ما انگیزه‌های مالی هم برای شرکت های دانش بنیان تامین بکنیم شرکت‌های دانش بنیان قویا به این حوزه ورود می‌کنند.

او اضافه کرد: مانع دیگری هم که داریم تامین مالی است. ما در حوزه بهره وری اگر بخواهیم ارتقا داشته باشیم یکی از چالش‌های اصلی تامین مالی است.

فرج اللهی درباره تعداد و کیفیت  دانش بنیان ها مطرح کرد: افزایش تعداد شرکت‌های دانش بنیان یک مفهوم است و نشان ‌می دهد کشور نخبه هایی دارد‌که به سمت حل مسئله حرکت می‌کنند و تحقیق و توسعه در کشور افزایش پیدا کرده است.

او اضافه کرد: بیشتر از تعداد، کیفیت مهم است ما دنبال این هستیم کیفیت و تاثیر گذاری شرکت های دانش بنیان در عرصه علم و فناوری و اقتصاد دانش بنیان افزایش پیدا کند. یکی از مولفه های جدی افتصاد دانش بنیان ما همین حوزه بهره‌وری است. علت اینکه دانش بنیان ها در برخی حوزه ها ورود پیدا نکردند، همان انگیزه های مالی است که برای شرکت‌های دانش بنیان ایجاد نشده است. نه به این منظور که پول نباشد،  بلکه مدل اقتصادی، مدل خوبی نیست.

طراحی مدل‌های حکمرانی مناسب با محوریت مردم

او افزود: ما در معاونت علمی با کمک سازمان ملی بهره وری و دیگر نهادها سعی داریم مدل های حکمرانی را طراحی و به صورت پایلوت در برخی بخش ها اجرا کنیم.

رئیس مرکز مدیریت طرح‌های کلان و پیشران معاونت علمی گفت: ما در معاونت علمی به عنوان قرارگاه فرماندهی علم و فناوری و اقتصادی دانش بنیان در کشور روی حضور مردم به شدت سرمایه گذاری می‌کنیم که بتوانیم حضور، ابتکار و جدیت مردم را در مدل ها بیاوریم و تمام مدلی هایی که طراحی می شود مبتنی بر حضور مردم است.

او اضافه کرد: باید گفت در هرجایی که مدل خوب و قانع کننده ای را توسعه دادیم انصافا همه بدنه دولت ب خوبی با ما همراهی کردند. وقتی مدلی طراحی و پایلوت موفقی انجام می‌شود همه بدنه دولت موظف ب همکاری و همراهی است.

فرج اللهی گفت: هرجایی که مدل ما مدل جذاب‌تری بوده، سرعت پیشرفت ما تند تر بوده است. برای مثال در‌ حوزه انرژی در حال حاضر خوب کار می‌کنیم. یکی از علت ها، شرکت های دانش بنیان و مخاطب آن است. وقتی مخاطب ما صنایع هستند کار کردن راحت تر است چون صنایع تعدادشان محدود است اما به عنوان مثال در حوزه کشاورزی تعداد آدم ها و گستردگی بیشتر و اقناع سازی سخت تر است.

او تاکید کرد: رشد با وضعیت مطلوب فرق می‌کند. ما عقب افتادگی در حوزه معدن و کشاورزی داریم و رشدی که داریم باید به وضعیت مطلوب برسد. یکی از علت های آن جذابیت خام فروشی است. رشد باید جهش گونه باشد.