سال ۱۴۰۲ به ایستگاه پایانی خود رسید و در طول این مسیر ۳۶۵ روزه هنرمندان، نویسندگان و شاعران بزرگی را از دست دادیم که گروهی بر این باورند جایگزینی آنها تقریباً غیرممکن است و سال‌ها زمان نیاز است تا دوباره حضور هنرمندانی در سطح آنها را در عرصه هنر کشورمان تجربه کنیم.

بدون شک تلخ‌ترین فصل سال ۱۴۰۲ هم پاییز بود که هنرمندان بزرگی همچون داریوش مهرجویی، آتیلا پسیانی، آرش ميراحمدی و فردوس کاویانی در آن دار فانی را وداع گفتند.

در این گزارش تلاش کردیم در آخرین روز کاری سال، یادی کنیم از هنرمندانی که سالها برایمان خاطره آفریدند و با هنرنمایی‌های خود در ذهنمان ماندگار شدند.

نورمحمد ذوالفقاری، بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون که بازی در فیلم‌های «غلامرضا تختی»، «انگشتر»، «یک دزدی عاشقانه»، «حبیب آقا» و سریال «ابله» را در کارنامه خود دارد، اولین هنرمندی بود که ۷ فروردین ۱۴۰۲ به دلیل ایست قلبی و ناراحتی ریه از دنیا رفت.

پس از آن، ۱۶ فروردین بود که اعلام شد کیومرث پوراحمد، کارگردان سینمای ایران در یکی از واحد‌های دهکده ساحلی انزلی دار فانی را وداع گفته است. بعداً یافته‌های پلیس نشان داد که خالق «قصه‌های مجید» خودکشی کرده است.

حسام محمودی، بازیگر جوان سینما و تلویزیون که با سریال «گرگ و میش» همایون اسعدیان به شهرت رسید، ۱۲ اردیبهشت بر اثر ایست قلبی در منزلش درگذشت. پیش از این او با دو فیلم سینمایی «غریب» و «عطرآلود» در جشنواره فیلم فجر حضور داشت.

ابراهیم بصیرت بازیگر سینما و تلویزیون ۲۴ اردیبهشت در ۸۰ سالگی درگذشت. او متولد ۱۳۲۲ لاهیجان بود و در سریال‌های «آئینه عبرت»، «این خانه دور است»، «کارگاه علوی» به ایفای پرداخته بود.

فخری خوروش، بازیگر سرشناس تئاتر و سینما ۲۰ خرداد در سن ۹۳ سالگی درگذشت. ورود خوروش به سینما از سال ۱۳۳۴ بود و «سریال امیرکبیر»، «امام علی» و «پهلوانان نمی‌میرند» از آثار درخشان او محسوب می‌شود. 

اسماعیل سلطانیان، بازیگر پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون ۲۳ خرداد در سن ۶۹ سالگی بر اثر ایست قلبی درگذشت. او فعالیت هنری‌اش را از سال ۱۳۴۹ با تئاتر به عنوان نویسنده، بازیگر و کارگردان آغاز کرد و بازی در آثاری، چون «پایتخت ۲»، «یوسف پیامبر»، «مرد هزارچهره»، «ستایش» و «قورباغه» را در کارنامه خود دارد.

۹ تیر بود که اعلام شد فریماه فرجامی، بازیگر سینما و تلویزیون پس از طی یک بیماری منجر به کما در سن ۷۱ سالگی درگذشته است. این بازیگر حدود دو ماه قبل از وفاتش دچار سکته مغزی شده بود و درمان را تحت‌نظر پزشک معالجش در منزل ادامه می‌داد، اما مجدد بر اثر سکته راهی بیمارستان شد و چند روز در کما به سر برد، تا دار فانی را وداع گفت.

خسرو امیرصادقی، بازیگر و تهیه‌کننده سینما که بازی در فیلم‌های «مسافران مهتاب»، «رانده شده»، «میرزا کوچک خان»، «سهراب» و ... را در کارنامه خود دارد، ۲۴ تیر در سن ۷۵ سالگی درگذشت. 

حمید منوچهری از قدیمی‌های عرصه رادیو و دوبله که مدتی در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شده بود، ۱۲ مرداد در سن ۸۲ سالگی درگذشت. محسن سوهانی، مدیرکل هنر‌های نمایشی رادیویی و رادیو نمایش درباره آخرین وضعیت سلامتی حمید منوچهری گفته بود، ایشان مشکل شکستگی لگن داشت و باعث شده بود از چند ماه پیش روانه بیمارستان شود. بعد از آن دچار مشکلات ریوی شد و سپس درگذشت.

مهدی ظهوری از مجریان پیشکسوت تلویزیون که به دلیل مشکل کبدی در بخش مراقبت‌های ویژه یکی از بیمارستان‌های تهران بستری شده بود، ۱۷ شهریور درگذشت. مهدی ظهوری متولد ۱۳۳۳ بود که سابقه اجرای برنامه‌های «جنگ شب»، «تهران تهران» و انجام مصاحبه‌های مردمی و گفتگو با هنرمندان را در کارنامه داشت.

آرش میراحمدی، بازیگر برنامه‌های طنز تلویزیون که در یک پست اینستاگرامی اعلام کرده بود مدتی است با سرطان دست و پنجه نرم می‌کند، ۲۸ شهریور دارفانی را وداع گفت.

 میراحمدی در آن پست اینستاگرامی درباره وضعیت جسمانی‌اش گفته بود، بعد طی مراحل مختلف مداوا و دادن آزمایش‌های مختلف پزشک معالجم فهمید که من سرطان لوز‌المعده دارم.

دو هفته بعد هم مرجان صفابخش، همسر میراحمدی اعلام کرد که همسرم بخاطر یک عارضه جدی کبدی در بیمارستان بستری شد و مورد عمل جراحی قرار گرفت. این بازیگر بعد از چند روز بستری و ترخیص از بیمارستان، بار دیگر به بیمارستان برده شد. اما به کما رفت و چند ساعت بعد یعنی ۲۸ شهریور جان به جان‌آفرین تسلیم کرد.

امرالله صابری، هنرمند و بازیگر باسابقه سینما و تلویزیون ۵ مهر بر اثر بیماری در سن ۸۲ سالگی درگذشت. صابری در فیلم‌های متعددی از جمله «لامینور»، «سفر سنگ»، «دلباخته»، «چهره»، «هدف»، «ضربه آخر»، «یاران»، «مستأجر»، «آقای بخشدار»، «هامون»، «دایره مینا» و «گوزن‌ها» به ایفای نقش پرداخته بود.

فردوس کاویانی، بازیگر پیشکسوت و دوست‌داشتنی تئاتر، سینما و تلویزیون که از مدت‌ها قبل دچار کسالت و بیماری شده بود، ۹ مهر در منزل شخصی خود درگذشت. کاویانی سابقه حضور در فیلم‌های مشهور از جمله «شهر قصه»، «اجاره‌نشین‌ها»، «بانو»، «میکس»، «سگ‌کشی» و «همسران» و «آژانس دوستی» و ... را در کارنامه خود دارد. 

آتیلا پسیانی، کارگردان و بازیگر پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون که گرفتار بیماری سرطان شده بود، ۱۴ مهر در بیمارستانی در فرانسه درگذشت. او که بخاطر یک سفر شخصی به فرانسه رفته بود، در پی نامساعد شدن وضعیت جسمانی‌اش بخاطر بیماری سرطان مجبور شد در بیمارستان همانجا بستری شود و در همانجا نیز از دنیا رفت.

اردیبهشت امسال بود که مراسم نکوداشتی همزمان با سالروز تولد آتیلا پسیانی با حضور چهره‌های سینمایی و تئاتری برگزار شد. او پس از مدت‌ها در جمع همکارانش ظاهر شده بود، ولی وضعیت ظاهری‌اش حکایت از بیماری و حال رنجورش داشت.

۲۳ مهر بود که خبر رسید داریوش مهرجویی و وحیده محمدی‌فر، همسرش در خانه ویلایی خود در کرج به قتل رسیده‌اند. همزمان پست اینستاگرامی وحیده محمدی‌فر مبنی بر تهدید یک مهاجم به قتل آن‌ها چند روز قبل از وقوع قتل در رسانه‌ها خبرساز شد و شایعه سربُری‌ آن‌ها دست به دست شد، که بعدا مشخص شد هر دوی آن‌ها با ضربات چاقو به قتل رسیده‌اند.

اکبر قدمی، بازیگر سینما و تلویزیون که بازی در آثاری همچون «رؤیای خیس»، «جایی برای زندگی»، «برگ برنده»، «لانه عقاب‌ها»، «مرد عوضی»، «ارابه مرگ»، «طوفان»، «شیخ مفید»، «حسرت»، «روز شیطان»، «مجسمه»، «مسافران» و «تحفه‌ها» را در کارنامه خود دارد، ۲۷ مهر پس از تحمل یک دوره بیماری در خارج از کشور درگذشت.

حسن همتی از بازیگران جوان و فعال عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون ۴ آبان بر اثر ایست قلبی دار فانی را وداع گفت. همتی فعالیت در عرصه بازیگری را از تئاتر آغاز کرد و مدتی نیز به عنوان مدیر صحنه در کار‌های کودک فعالیت داشت، وی علاوه بر بازیگری در زمینه موسیقی نیز فعال بود.

اکبر گلپایگانی ملقب به گلپا از خوانندگان شاخص موسیقی ایرانی بعد از مدت‌ها بیماری روز ۱۳ آبان در سن ۹۰ سالگی درگذشت. گلپا در سال ۱۳۱۸ پس از ورود به دبستان فرهنگ به عنوان قاری قرآن مدرسه برگزیده شد و از این پس بود که به فراگیری مقدمات آواز و خوانندگی موسیقی ایرانی پرداخت.

الهام شکیب، بازیگر تئاتر و سینما که بازی در آثاری همچون «خاتون»، «مینی بوس»، «شاطره»، «دسر توت فرنگی»، «روز امتحان» و «بازجویی در کافه تهران» را در کارنامه خود داشت، ۱۴ آبان بر اثر بیماری در سن ۴۵ سالگی درگذشت.

حمیدرضا مرادی که در دوره کودکی و نوجوانی در فیلم‌های کودک و نوجوان دهه ۷۰ بازی می‌کرد، ۱۴ آبان دچار ایست قلبی شد و چشم از جهان فرو بست. مرادی در آثاری همچون «پاتال و آرزو‌های کوچک»، «سفر جادویی» و «مدرسه پیرمردها» به ایفای نقش پرداخته است.

اکبر احمدی از بازیگران پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون که سابقه حضور در مجموعه‌های تلویزیونی از جمله «ولایت عشق»، «مختارنامه»، «شاهگوش»، «دندون طلا»، «سرزمین کهن» و «سلمان فارسی» را داشت، دوم آذر بر اثر ایست قلبی درگذشت.

بیتا فرهی، بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما که به دلیل بیماری ریوی در بیمارستان بستری بود، ۴ آذر از دنیا رفت. او که با فیلم داریوش مهرجویی به نام «هامون» به شهرت رسید، در آثار سینمایی و تلویزیونی متعددی همچون «برادرم خسرو»، «دوران عاشقی»، «در انتظار معجزه»، «خاک آشنا»، «خون بازی»، «خانه‌ای روی آب»، «اعتراض»، «کیمیا»، «بانو»، «لامینور»، «سرزمین سبز»، «ولایت عشق»، «پدر خاک»، «طلسم‌شدگان»، «ایراندخت»، «از یاد‌ها رفته» و ... به ایفای نقش پرداخته بود.

پروانه معصومی، بازیگر سینما و تلویزیون ۶ آذر در سن ۷۹ سالگی دار فانی را وداع گفت. او نزدیک به ۳۰ سال به یکی از روستا‌های استان گیلان مهاجرت کرده بود و به کار پرورش گل و گیاه و باغبانی روی آورده بود. او حضور در بیش از سی فیلم سینمایی از جمله «گل‌های داوودی» و «ناخدا خورشید» را در کارنامه دارد و در سریال‌های تلویزیونی خاطره‌انگیزی مانند «کوچک جنگلی»، «امام علی»، «پلیس جوان» و «یوسف پیامبر» به ایفای نقش پرداخته است. 

رضا صفایی‌پور، بازیگر سینما و تلویزیون پس از چند سال مبارزه با بیماری پارکینسون ۲۶ آذر در سن ۷۴ سالگی در منزل خود درگذشت. صفایی‌پور فعالیت جدی خود را در سال ۱۳۴۲ وقتی که ۱۴ سال داشت آغاز کرد و به عنوان ورزشکار بدل‌کار در فیلم «ترس و تاریکی» محمد متوسلانی حضور پیدا کرد.

توران مهرزاد، بانوی صدای ایران و هنرمند پیشکسوت رادیو، تئاتر، سینما و تلویزیون ۲۸ آذر بر اثر کهولت سن در ۹۳ سالگی درگذشت. او از آخرین بازماندگان نسل اول رادیو در ایران بود و در آثار مختلفی همچون «پری»، «هامون»، «خط قرمز»، «عینک دودی»، «برج مینو»، «قرمز»، «دلشدگان» و «لیلا» بازی کرده بود. از مهمترین سریال‌های تلویزیونی‌اش می‌توان به سریال «امام علی (ع)» و «این خانه دور است»، اشاره کرد.

دوم دی بود که خبر رسید ناصر طهماسب از صداپیشگان و گویندگان پیشگام سینما و تلویزیون هم‌پای توران مهرزاد بانوی صدای ایران، عالم مادی را ترک کرده و وصیت کرده خاکسپاری‌اش در خفا صورت گیرد. او در کتابی درباره خودش نوشته بود: «به راحتی می‌توان از دیگران نوشت، اما من درباره خودم قادر نیستم چیزی بنویسم، چون حال یکدست و ثابتی ندارم. کمتر اهل مصاحبه و از خود گفتن هستم، شاید هم به همین دلیل بوده که وارد کار گویندگی شدم. کاری بسیار ظریف که در آن می‌شود جولان داد. هر چه بیشتر غرق صدای زبان باشید، می‌توانید تاثیرگذاری بیشتری هم داشته باشید». 

۲۳ دی اسفندیار ابراهیمی، بازیگر و گوینده بر اثر بیماری در سن ۶۷ سالگی از دنیا رفت. ابراهیمی بیش از ۲۰ سال در سینما، جلوی دوربین و پشت صحنه فعالیت می‌کرد و گوینده رادیو بود.

جمشید جم، خواننده ترانه «یار دبستانی من» بر اثر ایست قلبی ۱۱ بهمن در منزل خود درگذشت. جم در گفت‌وگویی درباره نحوه ساخت این ترانه گفته بود، حدود ۶ ماه قبل انقلاب که طلیعه پیروزی در دل‌ها جوانه زده بود، منصور تهرانی به من پیشنهاد داد ترانه «یار دبستانی» را بخوانم. با توجه به این که در کوران انقلاب بودیم، برای ما هم اجرای این آهنگ و خواندن آن مهم بود. ما در سال ۱۳۳۲ سه یار دبستانی در دانشگاه داشتیم. من از زمان حسینیه ارشاد در معیت دکتر شریعتی سوال کردم این برنامه سه چریکی که می‌گویند چپ هستند برای من توضیح دهید. مرحوم شریعتی پاسخ داد: آن سه شهید مسلمان و شیعه هستند که وقتی نیکسون می‌خواست به دانشگاه بیاید، رشادت کردند اولین حرکت ضد استکباری و ضد استعماری را آنها انجام دادند. به هر حال مبدا سه یار دبستانی برای من از آنجا و ارادتم به آن سه شهید شروع شده بود.

دولتمند خالف یکی از خوانندگان پیشگام موسیقی تاجیکستان که ایرانیان او را با قطعه «شاه پناهم بده» می‌شناسند، ۳۰ بهمن پس از مبارزه با سرطان و در سن ۷۴ سالگی درگذشت. دولتمند پیشتر ترانه‌ای با نام «پناه» در مدح امام رضا (ع) خوانده بود، که در ایران مورد توجه قرار گرفت و موجب شهرتش در ایران شد.

قطعه «پناه» سروده محمود حبیبی کسبی، شاعر معاصر ایرانی بود و آهنگسازی این اثر را طویجان آتابای نیازی به عهده داشت. از مهم‌ترین آثار او می‌توان به «بوم»، «بهار آمد»، «شاه پناهم بده»، «دور مشو» و ... اشاره کرد.

پردیس افکاری، بازیگر سینما و تلویزیون که با بیماری سرطان کبد دست و پنجه نرم می‌کرد، ۳ اسفند چشم از جهان فروبست. محمد نجفی، همسر این بازیگر درباره آخرین وضعیت جسمانی پردیس افکاری گفته بود، در آخرین صحبتی که با پزشک ایشان داشتم، گفتند که دیگر از نظر پزشکی کاری از دستشان بر نمی‌آید، مگر اینکه معجزه‌ای رخ دهد.

پرویز ربیعی، دوبلور پیشکسوت ۵ اسفند در سن ۸۴ سالگی بر اثر ایست قلبی درگذشت. مدیر روابط عمومی انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم در گفت‌وگویی اعلام کرده بود ربیعی بیماری نداشته و مشغول فعالیت دوبله بود.

معین محمودزاده، بازیگر جوان کشورمان ۸ اسفند در ۳۷  سالگی به دلیل سکته قلبی در خواب درگذشت. او بازیگری را در سال ۱۳۹۳ با فیلم «بوفالو» آغاز کرده بود و در طول دوران کوتاه فعالیت هنری خود در چندین مجموعه شبکه نمایش خانگی از جمله «راز بقا» (سعید آقاخانی)، «گیسو» (منوچهر هادی) و «نیوکمپ» (منوچهر هادی) و «سرگیجه» (بهرنگ توفیقی) به ایفای نقش پرداخت.

«مرتضی تبریزی» گوينده طناز «جمعه ایرانی» و «صبح جمعه با شما» هم با بیش از چهل سال سابقه فعالیت در رادیو، روز بیستم اسفند بر اثر سکته مغزی درگذشت. مرحوم تبریزی در فیلم «مینی بوس» نیز به ایفای نقش پرداخته است. برنامه «جدی نگیرید» هم در سال ۷۴ تولید شد و این بازیگر یکی از بازیگران این مجموعه بود.

صدای مرحوم مرتضی تبریزی در نقش‌های مختلف کمدی برای بسیاری از شنوندگان رادیو یادآور خاطرات گذشته است.