در طول سال ۲۰۲۳ کشف‌های باستان‌شناسی مختلفی از جمله کشتی‌های غرق‌شده، گنجینه‌های سکه، غارنگاره، مقبره و لوازم شخصی اتفاق افتاد، که همه آن‌ها درک بشر از نحوه زندگی مردم باستان را عمیق‌تر کرده است. بسیاری از این یافته‌ها توسط باستان‌شناسان و کارشناسان به دست آمده است، اما برخی دیگر به کمک دستگاه‌های فلزیاب‌، کارگاه‌های آماتور و حتی افرادی حاصل شده‌اند که سعی داشتند مِلک خود را بازسازی کنند.

در ادامه منتخبی از مهم‌ترین کشف‌های باستان‌شناسی ۲۰۲۳ را مرور می‌کنیم:

«کشف یک نانوایی در پمپئی»

باستان‌شناسانی که در ویرانه‌های باستانی «پمپئی» واقع در ایتالیا مشغول کاوش بودند، بقایای یک نانوایی را کشف کردند، که از حیوانات و برده‌ها برای اداره آن استفاده می‌شد. کاوشگران به صراحت این مکان را به عنوان یک «نانوایی _ زندان» توصیف کرده‌اند که در آن کارگران برده و الاغ‌ها محبوس می‌شدند و برای آسیاب کردن غلات مورد نیاز برای تهیه نان مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

اتاق این نانوایی در فضای داخلی یک ساختمان مسکونی بزرگ ساخته شده است. در بخشی از اتاق پنجره‌های کوچکی وجود داشته که با نرده‌های آهنین پوشانده شده بودند و فقط نور کمی می‌توانست وارد این فضای تاریک شود.

حیوانات و بردگان همیشه همزمان در این اتاق شلوغ حضور داشتند. بردگان باید بر الاغ‌ها نظارت می‌کردند، آرد را جمع‌آوری می‌کردند و غلات تازه را به سیستم آسیاب اضافه می‌کردند تا کار بدون مکث ادامه داشته باشد.

«کشف سکونتگاه اشراف‌زادگان در یک شهر باستانی مکزیکی»

کاوش باستان‌شناسان در محوطه «چیچن ایتزا» متعلق به مردم مایا که در مکزیک واقع شده است، به کشف بقایای مجموعه‌ای از سازه‌ها منجر شد که گمان می‌رود بخشی از یک مجموعه مسکونی متعلق به عالی‌رتبگان شهر باستانی «چیچن ایتزا» باشد که در قرن پنجم میلادی تأسیس شد.

این مجتمع یک طاق ورودی، «خانه حلزون‌ها» و «خانه ماه» را شامل می‌شود.

«کشف شهر ۱۸۰۰ ساله در مصر»

باستان‌شناسان مصری یک شهر کامل یک‌هزار و ۸۰۰ ساله متعلق به دوران رومی را در قلب شهر «اقصر» واقع در کشور مصر کشف کردند. قدمت این شهر که در سال ۲۰۲۳ کشف شده است به قرن دوم و سوم میلادی بازمی‌گردد و قدیمی‌ترین و مهم‌ترین شهری است که تاکنون در کرانه شرقی «اقصر» کشف شده است.

 چندین ساختمان مسکونی به همراه دو برج کبوتر (بنایی که به عنوان محل نگهداری کبوتر استفاده می‌شد) و تعدادی کارگاه آهنگری در این شهر کشف شده است. محققان درون این کارگاه‌ها مجموعه‌ای از ظرف‌ها، ابزار‌ها و سکه‌های رومی از جنس برنز و مس کشف کردند.

این اکتشاف از این نظر نادر محسوب می‌شود که بیشتر یافته‌های باستان‌شناسی اقصر در بخش غربی آن صورت می‌گیرد. در این بخش از اقصر «دره پادشاهان» واقع شده است.

«کشف یک مجسمه دیگر موآی»

«جزیره ایستر» که بیشتر از سه‌هزار کیلومتر با ساحل شیلی فاصله دارد، خانۀ بیش از یک‌هزار تندیس سنگی با سر‌های عظیم است که قرن‌ها پیش توسط بومیان این جزیره ساخته شده‌اند و این مکان را به یکی از مقاصد مشهور جهان و یکی از مکان‌های فهرست میراث جهانی یونسکو تبدیل کرده‌اند و در سال ۲۰۲۳ یک مورد دیگر از این مجسمه‌ها کشف شد.

بلندترین این مجسمه‌ها ۱۰ متر طول دارد. وزن این مجسمه‌ها به طور میانگین بین ۳ تا ۵ تن است، اما وزن سنگین‌ترین آن‌ها به ۸۰ تن می‌رسد. با این‌که مجسمه‌ای که اخیرا کشف شده است در مقایسه با سایر مجسمه‌های «موآی» کوچکتر است، اما این نخستین مجسمه «موآی» محسوب می‌شود که در بستر خشکیده دریاچه کشف شده است.

«کشف کاخ ۴۵۰۰ساله در عراق»

باستان‌شناسان با کاوش در عراق بقایای یک کاخ سلطنتی سومری و مجموعه معبدی را در شهر باستانی «گیرسو»، واقع در استان «ذی‌قار» کشور عراق کشف کردند.

 گمان می‌رود این کاخ ۴۵۰۰ساله کلید اطلاعات بیشتر در مورد یکی از نخستین تمدن‌های شناخته‌شده را در برگرفته باشد.

گیرسو، یکی از نخستین شهر‌های شناخته‌شده در تاریخ بشر است که توسط سومریان باستان ساخته شد. سومریان باستان در فاصله ۳۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد نوشتن را اختراع کردند، نخستین شهر‌ها را ساختند و نخستین قوانین حقوقی را ایجاد کردند. این شهر باستانی نخستین‌بار ۱۴۰ سال پیش کشف شد، اما در این مکان غارت و حفاری‌های غیرقانونی صورت گرفته است.

این کشف در نتیجه «پروژه باستان‌شناسی گیرسو»، صورت گرفته است که در سال ۲۰۱۵ به رهبری موزه بریتانیا و توسط موزه گتی مستقر در لس آنجلس راه‌اندازی شد.

در کنار کشف کاخ و الواح، معبد اصلی متعلق به «نینجیرسو» (Ninĝirsu)، ایزد سومری نیز شناسایی شد.

«کشف یک خانه بی‌نظیر»

باستان‌شناسان با کاوش در ایتالیا بقایای یک عمارت رومی مجلل را در نزدیکی «کولوسئوم» کشف کرده‌اند که در آن موزائیک «بی‌نظیری» از صدف، مرمر و سنگ‌های قیمتی ساخته شده است.

در این موزائیک سه کشتی سوار بر موج به مقصد یک شهر ساحلی حرکت می‌کنند. بر اساس سایر عناصر به تصویر کشیده‌ شده در این موزائیک می‌توان احتمال داد که مالک این خانه بیش از دو هزار ساله، پیروز یک نبرد بوده است.

قدمت این ساختمان به فاصله نیمه دوم قرن دوم پیش از میلاد و اواخر قرن یکم پیش از میلاد بازمی‌گردد و وزیر فرهنگ ایتالیا با انتشار بیانیه‌ای درباره کشف این بنا آن را «یک گنجینه اصیل» عنوان کرد. اتاق اصلی این عمارت به شکل یک سالن ضیافت ساخته شده و بیشتر در ماه‌های فصل تابستان مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

مالک این عمارت یک اشراف‌زاده و به احتمال زیاد یک سناتور بوده که به لطف لوله‌های سربی بین دیوار‌های پرنقش و نگار مهمانانش را با «بازی‌های آبی تماشایی» سرگرم می‌کرده است.

«کشف غافلگیرکننده شیء وایکینگی در حیاط خانه»

یک خانواده نروژی که برای پیدا کردن یک گوشوارۀ گمشده، حیاط پشتی خانه خود را بررسی می‌کردند، آثار تاریخی متعلق به عصر وایکینگ‌ها را کشف کردند.

باستان‌شناسان با بررسی این آثار تاریخی به این نتیجه رسیدند که قدمت این سنجاق‌سینه‌ها به قرن نهم میلادی بازمی‌گردد. با توجه به اینکه آثاری از طلا روی این سنجاق‌سینه‌های برنز دیده می‌شود، می‌توان احتمال داد که این اشیاء در ابتدا طلاکاری شده بودند.

به گفته باستان‌شناسان، این سنجاق‌سینه‌ها احتمالا بخشی از اشیائی بودند که در محل دفن یک زن قرار داده شده بودند. سنجاق‌سینه‌ها اغلب در گور‌های متعلق به عصر آهن وایکینگ‌ها کشف می‌شوند.

یکی از این سنجاق‌سینه‌ها به شکل بیضی ساخته شده و سنجاق‌سینه دوم دایره‌ای‌شکل است.

«کشف گردنبند طلا توسط یک جوینده گنج»

فردی با استفاده از دستگاه فلزیاب موفق شد زنجیر و آویزی تاریخی از جنس طلا کشف کند، که گمان می‌رود به یکی از خاندان‌های سلطنتی بریتانیا تعلق داشته است.

این گردنبند یک آویز و زنجیر بزرگ خیره‌کننده متعلق به اوایل دودمان «تودور» است که از جنس طلا ساخته شده و با میناکاری تزئین شده است. روی آویز این گردنبند، نماد و حروف نخست نام‌های «هنری هشتم» و نخستین همسر او «کاترین آراگون» نقش بسته است.

آویز قلب‌شکل این گردنبند به زنجیری متشکل از ۷۵ حلقه طلا به وزن ۳۰۰ گرم، متصل شده که روی آویز، بوته‌ای نقش بسته است که رُز «تودور» و یک انار به عنوان نماد کاترین را به تصویر می‌کشد. در سمت دیگر آویز نیز حروف H و K نقش بسته‌اند.

«کشف ابوالهولِ خندان»

کاوش باستان‌شناسان در معبد «دندرا»، واقع در استان «قنا» در مصر به کشف مجسمه ابوالهول دوران رومی و بقایای یک عبادتگاه منجر شد.

باستان‌شناسان معتقدند چهره خندان این مجسمه ممکن است تصویرگر صورت «کلودیوس»، امپراتوری رومی باشد که قلمرو روم را در فاصله ۴۱ تا ۵۴ میلادی به شمال آفریقا گسترش داد. این مجسمه، بسیار کوچک‌تر از ابوالهولِ عظیم‌الجثه‌ای است که با ارتفاع ۲۰ متر در نزدیکی اهرام جیزه قرار دارد. باستان‌شناسان همچنین یک تخته‌ سنگ مربوط به دوران رومی با نوشته‌های «دموتیک» و «هیروگلیف» پیدا کردند. عبادتگاهی که از جنس سنگ‌آهک شامل یک سکوی دو لایه و یک حوض خشتی ـ گِلی کشف شده، به دوران بیزانس مربوط است.

کشف تماشاخانه «نِرون»

ویرانه‌های «تماشاخانه نرون»، تماشاخانه سلطنتی که در متون روم باستان به آن اشاره شده است، اما پیش‌تر هیچ شواهدی از آن پیدا نشده بود، در سال ۲۰۲۳ زیر باغ یک هتل در حال ساخت واقع در نزدیکی «واتیکان» کشف شد.

نام این سالن تئاتر از «نرون کلاودیوس سزار آگوستوس ژرمانیکوس» گرفته شده است که از سال ۵۴ پس از میلاد تا زمان مرگش در سال ۶۸ به عنوان امپراتور روم فعالیت کرد. مقامات، کشف این تماشاخانه را که درست در شرق شهر واتیکان قرار دارد، «استثنایی» توصیف کرده‌اند. این تماشاخانه احتمالاً همان جایی بود که «نرون» در آن شعر تمرین می‌کرد و تماشاگرِ اجرا‌های موسیقی بود.

کاوشگران انواع آثار باستانی را که در میان ویرانه‌های این بنا پراکنده شده بودند نیز کشف کردند. از جمله این آثار تاریخی به هفت جام نفیس قرون وسطایی، دیگ و خمره‌های سفالی، ظروفی برای پخت نان، چندین سکه، شانه‌های ساخته‌شده از استخوان و قطعات متعددی از آلات موسیقی می‌توان اشاره کرد.

منبع: ایسنا