شناسایی خانه های خالی از سکنه از مهم ترین برنامه‌ ها و اقداماتی است که نقش موثری در عرضه آنها به بازار دارد و عرضه حدود ۶۰۰ هزار واحد خالی می تواند بازار مسکن را به سمت رونق و تا حدی تثبیت قیمت ها هدایت کند.

در حال حاضر شناسایی خانه های خالی از سکنه در دولت از طریق سامانه املاک و اسکان انجام می شود.  این سامانه که از فروردین سال ۱۴۰۰ راه اندازی شده نقش موثری در شناسایی خانه‌های خالی داشته و طبق قانون باید تمامی سرپرستان خانوار در آن ثبت نام کنند.

مسئولان دولتی همواره اعلام کرده اند که هدف از اخذ مالیات از خانه های خالی کسب درآمد برای دولت نیست بلکه هدف اصلی عرضه این واحدها به بازار مسکن است.

در خصوص آخرین اقدامات صورت گرفته  برای شناسایی واحدهای خالی، ابوالفضل نوروزی، سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده است که حدود ۶.۵ میلیون سرپرست خانوار به سامانه املاک و اسکان مراجعه کرده اند و ۴.۲ میلیون مالکیت در این سامانه ملی خوداظهاری شده است.

وی افزود: در سال گذشته حدود ۱۸ هزار خانه خالی به سازمان امور مالیاتی معرفی شده و تاکنون هم به ۴ میلیون نفر پیامک ارسال شده، اما ارسال این پیامک‌ها به معنای خالی بودن این واحد‌ها نیست بلکه به عنوان هشدار به مالکان آنها بوده است.

نوروزی بیان کرد: در طول اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی از سال ۱۴۰۰ تاکنون ۵۷۰ هزار واحد مسکونی خالی شناسایی شده که از این تعداد ۱۸۳ هزار ملک در بازار عرضه شده است. 

براساس آمار وزارت راه و شهرسازی تعداد مراجعه‌کنندگان به سامانه ملی املاک و اسکان در یک ماه گذشته یک میلیون نفر افزایش داشته و تعداد خوداظهاری اطلاعات اقامت از متوسط روزانه ۵ هزار مورد به ۲۵ هزار مورد رسیده است.

 واحدهای خانه‌های خالی بانک ها به بازار مسکن عرضه می شود

براساس این گزارش مالیات بخش عمده‌ای از این واحد‌های مسکونی توسط سازمان مالیات اخذ می‌شود که به گفته مسئولان در حوزه مالیات تا به امروز هم اقدامات خوبی با همکاری وزارت راه و شهرسازی انجام شده و توانسته‌اند تعداد زیادی از واحد‌های مسکونی خالی حقوقی که شامل بانک‌ها و سایر دستگاه‌ها می‌شود را شناسایی کنند. آمار وزارت راه و شهرسازی هم نشان می دهد بانک‌ها، مالک بیشترین تعداد واحدهای خالی هستند. 

پیش از این سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرده بود بانک مسکن با هشت هزار خانه خالی، بانک سپه با ۲ هزار و ۶۰۰ خانه خالی، بانک ملت با ۵۸۳ خانه خالی، بانک صادرات با ۲۷۸ خانه خالی و بانک پاسارگاد با ۱۸۱ واحد بیشترین خانه‌های خالی را دارند. همچنین بیمه ایران ۱۷۸ واحد خالی را تحت تملک دارد.

بذرپاش وزیر راه و شهرسازی در خصوص خانه های خالی بانک ها گفته است: بانک ها بزرگ ترین صاحبان خانه های خالی بودند که واحدهای خود را برای افزایش قیمت خالی نگه داشته بودند که طبق پیگیری های صورت گرفته و با راه اندازی سامانه املاک و اسکان تمامی آنها به بازار عرضه می‌شود.

اخذ مالیات ۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومانی از ۶۶ هزار خانه خالی

شاهین مستوفی مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص آخرین آمار خانه‌های خالی گفت:در خصوص عملکرد سال ۱۴۰۰ از سوی وزارت راه و شهرسازی در ابتدا ۵۱۰ هزار واحد مسکونی خالی معرفی شد، اما در مرحله بعد این تعداد به ۲۹۰ هزار واحد رسید و در نهایت بر اساس آخرین آماری که آبان به سازمان مالیاتی ارائه شد این تعداد به ۶۶ هزار واحد رسید.

وی افزود: از این تعداد تاکنون ۸۶۸ نفر مالیات ابلاغ شده را پذیرفته و پرداخت کرده اند که از این محل ۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان وصول شده است.

مدیرکل دفتر حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی افزود: ۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان از این عملکرد در سال ۱۴۰۱ وصول شده و ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان امسال وصول شده است.

مدیرکل دفتر حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی گفت: تاکنون مالیات‌هایی که از محل مالیات بر خانه‌های خالی وصول شده است همه به حساب صندوق مسکن واریز شده است.

در همین رابطه فرشید ایلاتی کارشناس مسکن به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: شناسایی خانه های خالی نقش موثری در بهبود وضعیت بازار مسکن دارد به شرطی که اجرای این طرح به درستی انجام شود. 

وی افزود: همکاری دستگاه ها از جمله وزارت نیرو،  شهرداری ها، سازمان امور مالیاتی  همچنین همکاری مردم در تکمیل اطلاعات خود در سامانه املاک و اسکان می تواند زمینه ساز تسریع در اجرای کامل شناسایی خانه‌های خالی باشد.

براساس سرشماری سال ۹۵ حدود ۲.۶ میلیون خانه خالی در کشور شناسایی شده است که تخمین زده می شود در حال حاضر تعداد واحدهای خالی بیشتر شده باشد. ‌

شاخص خانه خالی در همه کشورهای دنیا ۵ درصد است، این رقم برای ایران حدود ۱۰ درصد یعنی ۵ درصد بیشتر از میانگین دنیا  است. 

با اجرای ساماندهی بازار مسکن و اجاره و تکمیل اطلاعات سامانه املاک و اسکان ، شناسایی واحدهای خالی سرعت گرفته به طوری که در شهرهایی مانند پردیس و پرند که صد ها واحد خالی احتکار شده بود، مالکان واحدهای خالی را برای فروش یا اجاره به بازار عرضه کردند. به گفته کارشناسان اجرای این برنامه در کنار سایر برنامه‌های ساماندهی می تواند بازار مسکن را به سمت رونق و خروج از رکود هدایت کند.

دریافت مالیات از خانه‌های خالی و سایر مالیات‌های کارآمد در بخش مسکن آثار مفیدی بر بازار و ثبات آن دارد که البته باید با مکانیسیمی حساب شده اجرا شود. ناگفته نماند که انتظارات و توقعات از بازخورد این مالیات نیز باید در نظر گرفته شود. تأثیر این چنین قانون‌هایی در بلند مدت مشخص می‌شود و در کوتاه مدت نمی‌توان روی آن به عنوان ابزاری برای کاهش قیمت مسکن حساب کرد و یا آن را یک اهرم فشار برای تعدیل نرخ اجاره بها واحدهای مسکونی دانست.

 از طرفی ممکن است در دهه های آینده اجرای این قانون روی اشتهای ساخت خانه در سازندگان تغییراتی به وجود آورد و ساخت در قسمت‌های پرمصرف شهر و ساخت خانه‌های مصرفی را رونق دهد و با افزایش عرضه و ثابت ماندن تقاضا امید است تعدیل در بخش قیمت اجاره مسکن نیز دیده شود.