بزرگداشت هفته فرهنگی خوسف بهانه‌ای شد تا با همراهی جمعی از خبرنگاران سری به خانه پدر علم تعلیم و تربیت ایران بزنیم و پشت میز خانه‌ای که غلامحسین شکوهی در آن پا به این دنیا نهاد تا افتخار خراسان جنوبی، ایران و جهان باشد بنشینیم.

دل همه می‌خواست تا کوبه قدیمی را که بر در قدیمی خانه استاد می‌کوبیم یکی از فرزندان استاد در را به رویمان بگشاید، اما حیف و صد  حیف که این خانه نیز همانند دیگر خانه‌های تاریخی شهر خوسف خالی از سکنه است و تاریخ آن در حال آوار شدن هرچه که مرمت‌های جزئی برای رفع خطر بنا از سوی میراث فرهنگی انجام شده، اما چون خانه پدر علم تعلیم و تربیت ایران نیز مالک خصوصی دارد میراث بیش از این نمی‌تواند دخل و تصرفی در این بنا داشته باشد.

 همین که وارد دالان و ورودی این خانه قدیمی که قدمت آن به عصر قاجار برمی گردد می‌شویم کتاب تاریخ معماری خانه‌های ایران جلوی رویمان ورق می‌خورد و پا بر ایوان این خانه که می‌گذاریم بوی کاهگل و خاک‌های نم خورده جانمان را تازه می‌کند و چشم و دل را می‌سپاریم به وسعت باغ چندهکتاری این خانه باغ ایرانی.

 با این که خالی از سکنه است، اما در و دیوار، پنجره ها، حوض وسط حیاط، درخت انار آن حرف‌ها برای گفتن دارند. هر چند خراش‌های روزگار را می‌توان بر در و دیوار خانه پدری پدر علم تعلیم و تربیت ایران دید، اما زیبایی‌های معماری تاریخی ایران تو را به اعصار دورتر می‌برد و معمارانی که بنا‌هایی بنیان گذاشته اند که با گذشت سال‌ها هنوز پابرجاند و پابرجا خواهند ماند.

حیاط خالی، خانه خالی، زیر زمین آوار و ترسناک، باغ آن سوی حیاط خانه خزان زده، در و پنجره‌ها باز و همسایه‌ای که محصول زرشکش را به خانه‌ها روی ایوان آورده تا خشک شود چرا که مکانی امن‌تر از خانه پدری پدر علم تعلیم و تربیت ایران به طور حتم سراغ نداشته است.

دلت نمی‌خواهد از ایوان که به باغ چند هکتاری انار، زرشک، گل نرگس و... نظر می‌افکنی کسی بگوید وقت رفتن است و مدت‌ها بمانی به دورست‌ها و زیبایی آن بنگری. در زیبایی خانه‌های بالا ایوان غرق شوی، نه دلت می‌خواهد کمی در خانه‌ای که استاد پا به دنیا نهاده و ۵ سال اول زندگیش را در آن گذارنده مهمان مادر و پدر استاد باشی ساعتی با آن‌ها همکلام شوی از فخر پدر و مادر نه فخر ایران زمین بشنوی.

همه در تکاپو اند تا با گذشته پر افتخار پدر تعلیم و تربیت ایران عکس‌های یادگاری بگیرند تا در آرشیو‌ها به یادگار بماند برای آیندگان.

زنگ پایان حضور که به صدا در می‌آید هر چند می‌خواهی ساعتی در خانه‌ها و ایوان این خانه قدیمی تاریخ معماری ایرانی ورق بزنی و چند سطر از صفای آن با حوض وسط حیاط و درخت اناری که، چون ریشه در تاریخ تعلیم و تربیت ایران داشته دوباره روییده و زنده است بنگاری، اما باید بروی چرا که وقت رو به اتمام است.

آن طور که علی صالحی، مسئول میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوسف اظهارداشت: پیگیری‌ها برای ثبت خانه دکتر غلامحسین شکوهی پدر علم تعلیم و تربیت ایران در فهرست آثار ملی ادامه دارد.

پیگیری برای ثبت ملی خانه شکوهی

به گفته وی خانه شکوهی دارای ویژگی‌های معماری، فرهنگی و سنتی است که به همین دلیل پیگیر ثبت آن در فهرست آثار ملی کشور هستیم.

وی بیان کرد: این بنای زیبا که به عنوان یک خانه باغ تاریخی است دارای فضا‌های تابستان نشین مشرف به باغی زیبا و زمستان نشین است.

از دیگر بخش‌های آن می‌توان به یک ایوان با پوشش تاق و تویزه، سردر ورودی و هشتی اشاره کرد که با کاهگل و گچ اندود شده است.

مسئول میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوسف از مرمت این بنا در سال ۹۸ خبرداد و گفت: دکتر شکوهی در این خانه به دنیا آمده و تا ۵ سالگی در آن زندگی کرده‌اند.

به گفته صالحی قدمت این بنا نیز به عصر قاجار برمی گردد.

دکتر شکوهی که بود؟

استاد زنده یاد غلامحسین شکوهی با عنوان «پدر علم تعلیم و تربیت نوین ایران» شناخته می‌شود. او اولین وزیر آموزش و پرورش نظام جمهوری اسلامی ایران بود و مدرک دکترای علوم تربیتی داشت و به دلیل سابقه ۶۰ ساله در تعلیم و تربیت و امور پژوهشی، لقب چهره ماندگار تعلیم و تربیت ایران را به خود اختصاص داد. شکوهی، چهارم تیر سال ۱۳۰۵ در خوسف متولد شد.

تحصیلات اولیه را در مدرسه شوکتیه بیرجند گذراند و پس از دوره دانشسرای مقدماتی، در بیرجند به حرفه معلمی پرداخت. پس از دیپلم، برای ادامه تحصیل وارد دانشسرای عالی تهران شد و سال ۱۳۳۵ در رشته آموزش و پرورش ابتدایی لیسانس گرفت و سپس به عنوان شاگرد اول دانشسرای عالی با بورس دولتی به سوئیس رفت و در سال ۱۳۴۱ در رشته تعلیم و تربیت، دکتری گرفت.

دکتر شکوهی در دولت موقت به عنوان اولین وزیر آموزش و پرورش بعد از انقلاب منصوب شد در سال ۱۳۷۲ به دلیل ناراحتی ریوی و آلودگی هوای تهران، به زادگاه خود بازگشت و با درجه استادی در دانشگاه بیرجند به فعالیت آموزشی و پژوهشی ادامه داد و پس از ۵۷ سال تدریس، در سال ۱۳۷۹ با رتبه ۲۶ استادی بازنشسته شد، ولی تدریس را رها نکرد و در دانشگاه‌های بیرجند و تربیت مدرس تهران به تدریس ادامه داد.

از جمله آثار این استاد برجسته در بخش تالیف، «روش آموختن حساب و هندسه»، «مبانی اصول آموزش و پرورش» با ۲۷ نوبت تجدید چاپ، «تعلیم و تربیت و مراحل آن» با ۲۰ مرتبه تجدید چاپ و در بخش ترجمه «تعلیم و تربیت» تالیف امانوئل کانت و «مربیان بزرگ» تالیف ژان شاتو است. او همچنین بیش از ۶۰ مقاله در نشریات علمی داخلی و دو مقاله در مجله‌های معتبر خارجی منتشر کرد.

شکوه ایران زمین را در خانه پدری غلامحسین شکوهی پدر علم تعلیم و تربیت ایران به تاریخ می‌سپاریم امید که خانه اولین وزیر آموزش و پرورش ایران زمین با کاربری مناسب به روز‌های اوج و شکوهش در خوسف بازگردد.