شصت و پنجمین جلسه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم، در محل وزارت ارشاد و با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر اعضای این کمیسیون برگزار شد.

در ابتدای این جلسه که تنها یکی از شش دستور آن به بحث گذاشته شد، علیرضا معاف، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ارائه گزارشی از فعالیت‌های قرآنی طی هفته‌های اخیر پرداخت و گفت: روز گذشته کلنگ شهرک هنر در مجموعه پرند با پیگیری‌های وزیر ارشاد و وزیر راه و شهرسازی به زمین خورد. برای حضور فعالان قرآنی در این طرح هم با صندوق اعتباری هنر جلساتی برگزار شد تا تعدادی از قرآنی‌ها که مشمول این طرح می‌شوند نیز بهره‌مند شوند.

وی افزود: یکی دیگر از اخبار روزهای گذشته، ساخت پویانمایی حضرت ابراهیم (ع) است. این پویانمایی به مرحله پیش تولید رسیده است. گروه خوبی این کار را انجام می‌دهد و امیدوار هستیم مانند انیمیشن‌هایی که ساخته شده است، کار ممتاز و خوبی باشد.

معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به برگزاری نشست‌های حکمرانی قرآنی نیز اشاره و تصریح کرد: تاکنون پنج جلسه برگزار شده و علاوه بر آن شاهد برگزاری هفت نشست اندیشه‌ورزی موضوعی قرآنی از سوی سازمان تبلیغات اسلامی بوده‌ایم. در بحث حکمرانی قرآنی جلسات بعدی با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی، وزیر امور خارجه و وزیر میراث برگزار خواهد شد.

برگزاری کنگره اندیشه‌های قرآنی رهبر انقلاب

دبیر کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم در ادامه به برگزاری کنگره اندیشه‌های قرآنی مقام معظم رهبری نیز اشاره کرد و گفت: این کنگره به زودی برگزار خواهد شد، بسیاری از دوستان در شورای سیاستگذاری این کنگره حضور دارند و آنجا از حیث محتوایی بحث می‌شود. الان در موضوع فلسطین دیدگاه‌های قرآنی مقام معظم رهبری پیاده‌سازی و اجرا شده و مقاومت به کارآمدی رسیده است.

معاف در ادامه تصریح کرد: از دیگر اقداماتی که در این مدت انجام شده، تدوین آئین‌نامه وظایف قرآنی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها در مورد نمایشگاه قرآن و رونمایی از دو تفاهم‌نامه در روزهای آینده است. بر اساس یکی از این تفاهم‌نامه، با همکاری معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد، کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد، سازمان اوقاف و احتمالاً بسیج مسابقات اذان، حفظ و قرائت بین مساجد برنامه‌ریزی خواهد شد. هدف‌گذاری ما برای این مسابقات، مشارکت پنج میلیون نفر است. رونمایی دیگر مربوط به اطلس مساجد پایگاه قرآنی است.

حضور ۹۱ کشور در مسابقات بین‌المللی قرآن ایران

در بخش دیگری از این نشست اولین دستور این جلسه طرح شد که به ارائه گزارش اجرایی‌سازی برنامه جامع مسابقات قرآن اختصاص یافت. در این بخش حمید مجیدی‌مهر، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه به ارائه گزارش کوتاهی از دوره آینده مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران بسنده کرد.

وی در این بخش با اشاره به اینکه تاکنون تنها در دو مسابقه بین‌المللی قرآن در دنیا تعداد شرکت‌کنندگان از ۸۰ کشور فراتر رفته است، گفت: در چهلمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران که تا پایان سال برگزار می‌شود، تعداد کشورهای حاضر در این مسابقات به بیش از ۹۰ کشور رسیده است.

مجیدی‌مهر تصریح کرد: با همکاری مجموعه جامعه‌المصطفی العالمیه، وزارت امور خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دستگاه‌های دیگر موفق شده‌ایم رکورد تعداد حضور کشورها در مسابقت را ارتقا دهیم و این رکورد به این تازگی‌ها جابجا نخواهد شد.

مسابقات قرآن مردمی نشده است

در ادامه علیرضا معاف، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به بیان نکات دیگری در مورد مسابقات پرداخت و گفت: مسابقات بین‌المللی قرآن ایران در کنار مسابقات مالزی یکی از دو رویداد معتبر در دنیاست. نکته‌ای که ناظر به این مسابقات مورد سوال قرار می‌گیرد، این است که این مسابقات در لایه نخبگانی می‌ماند؛ نمایشگاه و برنامه‌ای همچون برنامه محفل به میان مردم رفت اما مسابقات قرآن هنوز نرفته است. سوال این است که مسابقات باید چگونه مردمی‌تر شود؟ در مالزی مسابقات مردمی است و از ۱۳ شبکه هشت شبکه به پوشش این رویداد می‌پردازد، برخی کشورهای دیگر هم همینطور است.

در ادامه این جلسه محمدرضا پورمعین، دبیر موقت انجمن خادمان قرآن جمهوری اسلامی ایران نیز گفت: مسابقات بین‌المللی قرآن ایران حدود یک دهه آخر در تراز بهترین مسابقات جهان قرار گرفته است، این تراز بالا از حیث اعتبارسنجی، استقبال، داوری و شرکت افرادی که در این مسابقات حضور دارند، قابل ملاحظه است.

وی افزود: در حال حاضر مسابقات جمهوری اسلامی ایران در رتبه اول مسابقات دنیا قرار دارد، هرچند کشور عربستان سعودی به نفر اول ۴۰ میلیارد تومان جایزه می‌دهد، به نظر می‌رسد ما نیز باید سطح جوایز را بالا ببریم. الان هیچ مسابقه بین‌المللی قرآنی در دنیا وجود ندارد که کمتر از ۱۰ میلیارد جایزه داشته باشد. متأسفانه ما از این حیث عقب هستیم.

ثبات محل برگزاری مسابقات

پورمعین در ادامه به ثابت نبودن محل برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن اشاره و اظهار کرد: متأسفانه مسابقات بین‌المللی قرآن مکان ثابت برگزاری ندارد. این مسابقات را به اماکنی می‌بریم که یک هفته قبل از آن محل برگزاری یک همایش سیاسی، آموزشی، بهداشتی یا موضوعات دیگر بوده است. سالن اجلاس سران، یک سالن سخنرانی است. دو حالت وجود دارد یا این سالن را به قرآن اختصاص دهند تا آن را برای برگزاری مسابقات مناسب‌سازی کنیم، یا اینکه دستور داده شود سالن خوبی تدارک دیده شود. اگر به مسابقات مالزی که ۶۵ سال سابقه برگزاری دارد، نگاه شود می‌بینیم ۵۵ سال در یک سالن بوده است. الان بسیاری از مردم نمی‌دانند مسابقات بین‌المللی قرآن تهران کجا برگزار می‌شود. شکل، اسم و جای سالن محل برگزاری مسابقات غیرمردمی است.

در ادامه این جلسه محمدحسین محمدزاده، فعال قرآنی کشور نیز گفت: ما دو واژه علمی و رسانه‌ای داریم که به کار این بحث می‌آید. رعایت کردن این موارد و کنار گذاشتن تلقی‌های گذشته می‌تواند ما را به جای بهتری برساند. این دو واژه «تخصصی» و «اختصاصی» است. برنامه، فعالیت یا هر رویدادی که می‌تواند دو پسوند تخصصی و اختصاصی بگیرد، اینگونه تعریف می‌شود. برنامه تخصصیِ قرآنی یا هر موضوع دیگر، فعالیت یا برنامه‌ای است که در آن موضوع خاص اما مخاطب عام است. واژه اختصاصی برعکس این است یعنی اینکه برنامه یا فعالیتی که موضوع عام اما مخاطب خاص است. در رسانه‌ها شبکه قرآن شبکه تخصصی است اما رادیو جوان یا شبکه سه شبکه اختصاصی است یعنی موضوعات متنوعی کار می‌کند اما مخاطبان هدف آن جوانان هستند.

وی افزود: با این رویکرد و تعریف و پایبندی به این مسئله، می‌توانیم خیلی از جریانات را ماهیتاً اصلاح کنیم. همچنان که ما در رابطه با نمایشگاه قبل، تقریباً سعی کردیم چنین رویکردی را انجام دهیم که نمایشگاه، نمایشگاه تخصصی است اما اختصاصی نیست. موضوع نمایشگاه، قرآن است و به این موضوع پایبندی داریم اما اختصاص به یک قشر خاص یا گروه یا عضو خاصی از خانواده ندارد.

این فعال قرآنی بیان کرد: اگر به بحث مسابقات بازگردیم و این را در آن ماتریکس قرار دهیم، باید بررسی کنیم که ما می‌خواهیم مسابقات قرآن را به عنوان یک فعالیت تخصصی برگزار کنیم یا یک فعالیت اختصاصی؟ آیا مخاطبان مسابقات قرآن صرفاً قرآنیان و قهرمانان قرآنی یا کسانی که حرفه‌ای کار قرآنی انجام می‌دهند، هستند؟ ما مباحث مختلفی را در ستاد عالی مسابقات قرآنی کشور داشتیم در آنجا در مورد این موضوع بحث شد که مسابقات باید از این حالت که صرفاً متسابقین حرفه‌ای حضور داشته باشند، خارج شود.

انجمن خادمان قرآن به مثابه جاکیم در ایران

محمدزاده بیان کرد: نکته دیگر که به نظرم خوب است که بر روی آن فکر کنیم این است این است که آیا مسابقات بین‌المللی قرآن یا نمایشگاه بین‌المللی قرآن فقط باید فقط از سوی اوقاف و ارشاد اجرا شود، بسیار از من سوال کردند که اگر اینها برگزار نکنند چه نهادی برگزار کند؟ ما تجربیات جاکیم را داریم، در همین راستا ظرفیت بسیار خوبی در حوزه خادمان قرآن در کشورمان موجود است و به نظر من در مورد انجمن خادمان قرآن کریم می‌توانیم یک ظرفیت‌سازی متعالی انجام دهیم که بتواند کارکرد جاکیم را در ایران داشته باشد.

در بخش دیگری از این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی شجاع، مدیرکل دفتر ارتباطات و توسعه مشارکت‌های معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد نیز بیان کرد: با توجه به اینکه خود من شرکت‌کننده مسابقات قرآن بوده‌ام، بحث جایزه را نکته مهمی برای شرکت کنندگان در مسابقات می‌دانم. این جایزه لزوماً هم پول نیست و می‌تواند بسیاری امتیازات دیگر باشد.

وی در ادامه به امتیازاتی که به برخی ورزشکاران داده می‌شود اشاره و اظهار کرد: چرا برای کسی که در مسابقات بین‌المللی رتبه می‌آورد این کارها صورت نمی‌گیرد. یک بار این کار را انجام دهید، خواهید دید در دوره بعد استقبال چقدر بالا می‌رود.

شجاع تصریح کرد: نکته دیگر بحث رسانه است، تا زمانی که فعالیت‌های قرآنی محدود به شبکه قرآن شود، مردمی‌سازی فعالیت‌های قرآنی امکان‌پذیر نخواهد بود. الان در حوزه تخصصی، بحث‌های فنی و ارتقای داوری در مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و ستاد عالی مسابقات عالی کار شده است و این جای تشکر دارد.

پیشنهادی برای ترغیب بیشتر به قرآن

در ادامه این جلسه بحث‌های کوتاهی در مورد جوایز مسابقات بین‌المللی قرآن از سوی حاضران در این جلسه مطرح شد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها باید به اظهارات حجت‌الاسلام علی جعفری، معاون فرهنگی کمیته امداد امام خمینی (ره) اشاره کرد.

وی در این بخش با اشاره به اینکه یکی از راه‌های میانبر ارتقای جوایز اعطای نشان دولتی به نفرات برتر مسابقات است، گفت: اگر به نفرات اول سه رشته اصلی مسابقات بین‌المللی نشان درجه یک هنر بدهیم، اولاً یک کار در نصاب با جمهوری اسلامی و ارزشی که این نظام برای قرآن قائل است، انجام داده‌ایم و از سوی دیگر هم میزان جوایز نقدی مسابقات را افزایش داده‌ایم. به پیوست نشان درجه یک هنر، یکصد سکه بهار آزادی در نظر گرفته شده است که از خزانه تأمین می‌شود.

وی افزود: اگر ما می‌گوئیم مسابقات قرآن ایران بهترین و بزرگ‌ترین مسابقات قرآن در دنیاست پس اعطای نشان درجه یک هنری یک اقدام طبیعی است، در غیر این صورت مگر اینکه به صورت ضمنی بپذیریم که این مسابقات بهترین مسابقات دنیا نیست. من قانون اعطای این نشان را مطالعه کرده‌ام و بعید می‌دانم مشکلی وجود داشته باشد.

در ادامه این نشست سینا کلهر، معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی وزارت ورزش و جوانان نیز به موضوع مأموریت دادن به اقشار و اصناف مختلف برای آوردن گروه‌هایی از مردم و مخاطبان به سالن برگزاری مسابقات اشاره کرد.

اولویت‌های مسابقات قرآن

در بخش دیگری از این جلسه حسین سلیمانی، دبیر کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم نیز به بیان نکاتی در مورد سند جامع مسابقات قرآن جمهوری اسلامی ایران پرداخت و گفت: این سند در جلسه ۵۹ کمیسیون به تصویب رسیده است. اکثر پیشنهاداتی که دوستان مطرح می‌کنند در سند موجود است، پیشنهاد من این است که هفت اقدام این سند را به عنوان اولویت در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ مصوب کنیم تا بعد از این جلسه ابلاغ شود.