در طراحی سایت ۵ هزار واحد ویلایی طایقان قم تلاش شده تا پایبندی به اصل مسجدمحوری و توجه به پیوست‌های فرهنگی بخشی از الگوی شهرسازی و معماری ایرانی-اسلامی پیاده شود.

سایت طایقان در فاصله هفت کیلومتری شهرک پردیسان قم و نزدیکی روستای طایقان قرار گرفته است. روستای طایقان در بخش سلفچگان قرار دارد؛ ۱۸ کیلومتر با قم فاصله دارد و در جنوب غربی استان قرار گرفته است.

طرح نهضت ملی مسکن یکی از اقدامات کلان دولت مردمی است که توانسته قفل آهنین مسکن در کشور را شکسته و زمینه را برای خانه‌دار شدن افراد فاقد سرپناه فراهم کند.

طرحی که به موازات سراسر کشور در قم نیز با وضعیت مطلوبی دنبال می‌شود و طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده و بر اساس گزارش سامانه نهضت ملی مسکن در استان بیش از ۱۴۷ هزار نفر در سامانه مربوطه ثبت‌نام کرده‌اند که از این تعداد حدود ۷۳ هزار نفر حائز شرایط شناخته شده‌اند که ۲۷ هزار و ۸۶۷ نفر از متقاضیان در اراضی ۵۶۰ هکتاری پردیسان و بقیه در دیگر زمین‌های تعیین‌شده، مسکن برای آنان تخصیص داده شده‌است.

طرح نهضت ملی مسکن در قم در هر دو قالب آپارتمانی و خانه‌های یک طبقه حیاط دار در حال اجراست و به جزء اراضی ۵۶۰ هکتاری شهرک پردیسان، تلاش می‌شود تا در سایت‌های دیگر خانه‌ها نوعا بصورت یک طبقه و ویلایی باشد.

نکته حائز اهمیت در خصوص طرح‌های یک طبقه‌سازی نهضت ملی مسکن در استان قم، تلاش بر طراحی این نقاط جدید جمعیتی بر مبنای نظام شهرسازی ایرانی و تطابق آن با آموزه‌های دینی و پیوست‌های فرهنگی است.

به باور صاحب‌نظران دینی، شهر یک موجود مرده‌ای نیست که فقط از خشت و آهن درست شود، بلکه زنده است که انسان‌ها در آن زندگی می‌کنند لذا برای درست کردن شهر باید انسان را شناخت و به نیاز‌های آن آگاه بود. در شهرسازی باید توجه داشت که در آن قرار است انسان مومن به خدا زندگی کند. شهر نباید به گونه‌ای باشد که رابطه انسان و خدا را تحت تاثیر منفی قرار دهد.

مسکن در کنار این که یک سرپناه و مأمن برای خانواده محسوب می‌شود از مهمترین نهاد‌ها برای پرورش و تعالی نیز است؛ بنابراین سبک و نوع معماری مسکن ظرفی برای سبک زندگی است که نوع تعاملات، پیوست‌های فرهنگی و اصول همسایگی در آن کاملا تاثیرگذار است.

بر همین اساس در طراحی سایت ۴۰۰ هکتاری طایقان قم برای احداث ۵ هزار واحد ویلایی تلاش شده تا نظام شهرسازی و معماری آن بر اساس اصل مسجد محوری و با در نظر گرفتن اصول و پیوست‌های فرهنگی باشد.

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان قم در خصوص گفت: در سایت۴۰۰ هکتاری طایقان حدود ۱۱ مسجد احداث خواهد شد و مساجد، محور تشکیل محلات مختلف این شهر جدید خواهند بود، همچنین عرض معابر نیز در هیچ‌کدام از خیابان‌ها کمتر از ۱۶ متر پیش‌بینی نشده‌است.

داریوش بلدی معتقد است که سایت طایقان که بر اساس فرهنگ دینی و بومی در حال طراحی است می‌تواند با توجه به توجه خوبی که در آن به سرانه‌های فرهنگی و آموزشی شده به الگوی شهر‌های ویلایی در دست ساخت طرح نهضت ملی مسکن تبدیل شود.

مدیرکل راه و شهرسازی استان قم، مسجدمحوری را پایه اصلی در طراحی و ساخت ۵ هزار واحد ویلایی در طایقان نام می‌برد و تاکید می‌کند که سایت طایقان قم بر پایه و محور مراکز مذهبی و به خصوص مساجد طراحی شده‌است.

حسین زنجیرانی فراهانی ادامه می‌دهد که این سبک و نوع توجه به نظامات مختلف شهرسازی و معماری، سلسله مراتب دسترسی و رعایت اصول همسایگی در سایر نقاط جمعیتی جدید استان قم در طرح نهضت ملی مسکن نیز مورد توجه خواهد بود.

به باور برخی از کارشناسان، یکی از مشکلات جاری در حوزه مسکن، محدودیت عرضه زمین و افزایش بی‌رویه قیمت آن است که باعث شده طی یک دهه اخیر به یکی از بازار‌های تورم زا با شیب صعودی بالا تبدیل شود، به گفته آنان در صورتی که مساله الحاق اراضی به حریم شهر‌ها روال و فرآیند بهتری را دنبال کند شرایط مناسب برای کنترل قیمت زمین و احداث سرپناه برای افراد فاقد مسکن با الگو‌های ساخت بومی و مدل ساخت تدریجی و در قالب توسعه افقی و با مشارکت مردم نهضت تولید مسکن را محقق کند.

همچنین کارشناسان بر این باورند که توسعه افقی شهر مزیت‌هایی دارد که می‌تواند سبب جلب رضایت بیشتر مردم شود از جمله اینکه در آپارتمان هزینه‌هایی مانند آسانسور، پمپ‌های آب رسانی و سیستم اطفا حریق وجود دارد که در ویلایی شاهد آن نیستیم. همچنین کارشناسان و فعالان صنعت ساخت‌وساز بار‌ها اعلام داشته که هزینه تمام‌شده هر واحد آپارتمانی در مجموع ۳۰ تا ۴۰ درصد بیشتر از خانه‌های یک طبقه حیاط دار است.

یکی از مشکلات مهم سبک زندگی آپارتمانی را می‌توان نوعی بیگانگی به خصوص در بین کودکان با طبیعت یادکرد به گونه‌ای که به خاطر نوع معماری و تراکم ساختمان‌ها جایی برای بازی آزادانه کودکان در طبیعت، باغچه و کوچه‌ها باقی نمانده است و این مساله در کنار ذائقه نسل جدید به بازی‌های آنلاین، به باور کارشناسان در آینده به بیگانگی بین فرد و طبیعت منجر می‌شود که در طراحی خانه‌های یک طبقه حیاط دار و رعایت اصول همسایگی در آن‌ها و وجود فضا‌های باز شهری در پیرامون خانه‌های مسکونی این نقیصه تا حدودی می‌تواند جبران شود.

مشاور سایت نهضت ملی طایقان قم ، همسازی با طبیعت و سازگاری با شهرسازی و معماری ایرانی اسلامی، مسجدمحوری، پیاده‌روی و پویایی شهری، توجه به اصول همسایگی و محله محوری، خودکفایی اقتصادی و بهره‌گیری از انرژی پاک را از ویژگی‌های بارز سایت ۴۰۰ هکتاری طایقان در طرح نهضت ملی مسکن یادکرد.

سید امیرحسین گرکانی، با اشاره به بکار رفتن اصول معماری ایرانی و اسلامی در سایت طایقان، تصریح کرد: محوریت محله و شکل‌گیری آن پیرامون فضا‌های مذهبی و آموزشی و رعایت اصول همسایگی به سبک شهرسازی گذشته ایرانی، در طراحی این سایت مورد توجه قرار گرفته است.

رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی با تاکید بر اینکه طراحی سایت طایقان بر محور فضا‌های مذهبی و فرهنگی انجام‌شده است، عنوان کرد: تراکم نفر در هکتار سایت طایقان کمتر از ۵۰ نفر در هکتار است و به همین خاطر فضا و زمینه برای توسعه فضا‌های آموزشی و خدماتی، مطلوب است.

گرکانی با بیان اینکه در سایت طایقان سه محله اصلی تعریف‌شده است، گفت: همچنین هشت زیر محله در طایقان تعریف‌شده است و در ذیل هر زیر محله، دو الی سه واحد همسایگی با حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ خانوار پیرامون یک مسجد یا حسینیه، بوستان شهری و فضای آموزشی شکل خواهند گرفت.

گرکانی با اشاره به دیده شدن بستر‌های خودکفایی اقتصادی در شهر طایقان، یادآور شد: احداث خوشه‌های کسب‌وکار و فضا‌های کارگاهی و هنرستان‌های فنی-حرفه‌ای و همچنین پیش‌بینی محدوده کشاورزی شهری نوین باهدف خودکفایی اقتصادی ساکنان این منطقه، جزو راهبرد‌های مهم در احداث و سایت خانه‌های نهضت ملی مسکن خواهد بود.

رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی عنوان کرد: طراحی و احداث خانه‌های یک طبقه حیاط دار سایت طایقان قم از نظر وضعیت توپوگرافی بر اساس زاویه تابش آفتاب و جهت باد‌های غالب انجام می‌شود تا بیش‌ترین بهره‌وری را در مصرف انرژی داشته باشد.

رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی، پیاده محور بودن معابر را از ویژگی‌های بارز سایت طایقان یادکرد و گفت: در سایت طایقان، شبکه معابر نفوذپذیر با رعایت سلسله‌مراتب دسترسی طراحی خواهد شد.

گرکانی ادامه داد: فضا‌های تجاری به عنوان یک فرصت در نقاط شهری به صورت متوازن و در ترکیب با کاربری‌های مذهبی-فرهنگی توزیع‌شده تا فضا‌های بی‌دفاع شهری به کمترین مقدار خود برسد و مراکز زنده و پویایی را در فضای همسایگی شاهد باشیم.

مشاور سایت نهضت ملی طایقان قم با بیان اینکه سرانه خدماتی برای شهر‌های زیر ۵۰ هزار نفر در این سایت دیده شده است، اضافه کرد: سرانه فضا‌های مذهبی-فرهنگی در این شهرک یک مترمربع به ازای هر فرد در نظر گرفته شده است.

رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی بیان کرد: فاصله دورترین واحد مسکونی با اولین واحد همسایگی حدود ۴۰۰ متر و ۴ دقیقه پیاده‌روی است و در این واحد‌های همسایگی، امکان شکل‌گیری تعاملات همسایگی در نظر گرفته شده است.

گرکانی با اشاره به سابقه معماری و شهرسازی ایران در همسازی با طبیعت و اقلیم، گفت: در طراحی سایت ۴۰۰ هکتاری طایقان بر مبنای نگاه به حفظ وضع موجود تلاش شده تا کمترین تغییرات در توپوگرافی، آبراهه‌ها و اقلیم طبیعی منطقه به وجود آید.

رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی عنوان کرد: با توجه به شیب و پستی و بلندی‌های بکری که در این سایت وجود دارد، شهر طایقان پس از بهره‌برداری طی سال‌های آینده می‌تواند به یکی از نقاط خوش‌منظر و زیبای شهری تبدیل شود.

گرکانی عنوان کرد: در تمامی سه محله اصلی و هشت زیر محله تعریف‌شده در سایت طایقان قم، مراکز فرهنگی و مذهبی، کاربری‌های خدماتی و تجاری و سلسه مراتب دسترسی بالاتر از سرانه‌های تعریف‌شده، پیش‌بینی‌شده است.

رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی بیان کرد: تمامی واحد‌های مسکونی سایت طایقان یک طبقه حیاط دار خواهد بود و در این شهرک حدود ۴ هزار واحد مسکونی احداث می‌شود.

به هر ترتیب در کنار اهمیت تولید مسکن در قالب انبوه‌سازی و رفع عقب ماندگی‌های ۸ ساله در این حوزه، ساخت مسکن ویلایی و تطابق بهتر آن با سبک زندگی ایرانی و اسلامی و سنت دیرینه شهرسازی و معماری جامعه ایرانی، در بین متقاضیان نیز طرفداران خاص خود را داشته و بسیاری از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند که در خانه‌های یک طبقه حیاط دار گذران عمر کرده و سبک زندگی، رشد و تعالی خود را در قالب آن تعریف می‌کنند.