روز گذشته یکی از سایت‌ها، خبری مبنی بر کشف دست خط منتسب به امام رضا (ع) در یکی از آجر‌های مسجد جامع تاریخی ساوه را به نقل یکی از پژوهشگران کشور منتشر کرد.
این خبر که تا کنون انتشار گسترده‌ای در فضای مجازی داشته، اما با توجه به عدم واکنش مسوولان میراث فرهنگی استان مرکزی و کشور صحت و سقم آن در هاله‌ای از ابهام است.
صبح امروز فاطمه داوری مدیر اداره‌کل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و مصطفی مرزبان مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی به همراه چند تن از پژوهشگران و مسوولان ساوه در اداره میراث فرهنگی این شهرستان برای بررسی این موضوع نشستی چند ساعته پشت در‌های بسته داشتند.
هرچند علی رغم پیگیری‌های خبرنگار ایرنا هیچ کدام از مسوولان حاضر در این نشست حاضر به مصاحبه نشدند و فاطمه داوری مدیر اداره‌کل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به اینکه موضوع در دست بررسی است بسنده کرد.
آنچه که در خبر منتشر شده در فضای مجازی آمده این یادگار نوشته آجری در ابعاد ۳۰ در ۳۰ بوده که در قدیمی‌ترین بخش مسجد جامع تاریخی ساوه قرار دارد.
عمادالدین شیخ الحکمایی پژوهشگر خطوط و اسناد و کتیبه‌های موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران در این خبر در ارتباط با متن یادگار نوشته می‌گوید: عبارت / حَضَرَ علی بن موسی اللهم اغفر [له]به حق محمد و علی و فاطمه و الحس [ن]و الحسین / و کلمه احدی [و ما]تین به خط کوفی به معنی حاضر شد علی ابن موسوی (در این مکان به صورت محذوف) و طلب آمرزش برای همگان با ذکر پنج تن نقش بسته و واژگان /احدی [و ما]تین / به احتمال زیاد به معنای ۲۰۱ به صورت ناخوانا‌تر آمده که احتمالا مربوط به سال است.
در هر صورت اظهار نظر قطعی در مورد این ادعا نیازمند اعلام رسمی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پس از بررسی و به نتیجه رسیدن آن‌ها است.
به عقیده کارشناسان میراث فرهنگی احتمال می‌رود مسجد جامع ساوه بر بنای قدیم‌تری ساخته شده است به این معنی که از مصالح مسجد قدیمی‌تر یا بنای قدیمی‌تری مانند آتشکده در معماری مسجد شبستانی استفاده شده و در واقع ۱۷ لایه تاریخی در داخل گنبدخانه و فضای همجوار آن گواهی بر این مدعاست.
مسجد اولیه در واقع مسجدی شبستان‌دار بوده است و عمده مصالح به کار رفته در آن خشتی بوده و شواهد حاکی از آن است که دوره ساخت مسجد شبستانی به سبک خراسانی و رازی مربوط به دوران آل‌بویه یا دیلمان است.
پس از دوره آل بویه و استقرار سلجوقیان، عملیات ساخت ایوان‌سازی و مناره در مسجد جامع ساوه نیز آغاز شده و واقع از قرن ۶ هجری این مسجد دارای ایوان، گنبد، گنبدخانه و مناره شده است.
این مسجد در دوره‌های مختلف تاریخی با اضافه شدن تزئینات و معماری خاص هر دوره همچنان به حیات و کارکرد اصلی خود ادامه داد، در دوران پهلوی اول با توجه به رونق مناطق و مساجد مرکز شهر ساوه از جمله مجموعه مسجد انقلاب، به دلیل تراکم جمعیت و مراکز اقتصادی حول آن، برگزاری آئین‌های مذهبی از جمله نماز جمعه از مسجد جامع به مسجد انقلاب واقع در میدان انقلاب این شهر منتقل شد.
منبع: ایرنا
