جزئیات پنهان نقاشی‌های مصر باستان، همراه با فرآیند‌های هنری و تغییراتی که در شاهکار‌های تاریخی بیش از ۳۰۰۰ سال پیش انجام شده است، توسط باستان‌شناسانی که در حال مطالعه نقاشی‌های مصر باستان با استفاده از فناوری تصویربرداری شیمیایی قابل حمل هستند، کشف شده است. این فناوری کمک کرده که به معنای واقعی کلمه، آنچه در پس سطح قابل مشاهده یک نقاشی نهفته، آشکار شود.

این یافته‌ها که در یک مطالعه جدید پیشگامانه در مجله «PLOS ONE» منتشر شد، بر دو نقاشی مربوط به دوره رامسید (Ramesside) (۱۲۹۲-۱۰۶۹ قبل از میلاد) متمرکز بود که در کلیسا‌های مقبره واقع در گورستان تبان کشف شدند. باستان‌شناسان مارتینز از دانشگاه سوربن و دانشگاه لیژ اطلاعات جالب توجه و شگفت‌انگیزی در رابطه با فرآیند‌های هنری و تغییرات ایجاد شده در این شاهکار‌های تاریخی ارائه کردند.

تحلیل مبتکرانه نقاشی‌های مصری

به طور سنتی، تجزیه و تحلیل نقاشی‌های مصر باستان در محیط‌های آزمایشگاهی کنترل‌شده یا در محوطه موزه انجام می‌شد، اما این مطالعه جدید با استفاده از دستگاه‌های قابل حمل برای تصویربرداری شیمیایی، پیشگام رویکردی نوظهور است که به محققان این امکان را می‌دهد تا نقاشی‌ها را در زمینه اصلی خود بررسی کنند. این تکنیک به تیم تحقیقاتی را کمک می‌کند تا تغییرات، لایه‌بندی و ترکیب رنگ را در حین کار مستقیم روی زمینه نقاشی، شناسایی کند.

فیلیپ مارتینز از دانشگاه سوربن، مصرشناس و نویسنده اصلی این مطالعه، در مصاحبه‌ای با نیوزویک گفت: «این شیوه جدید به تیم اجازه داد تا چیز‌هایی را که درست در مقابل چشمان ما قرار داشتند، اما قادر نبودیم ببینیم، کشف کند.»

برای انجام این بررسی، تیم تحقیقاتی از یک نسخه قابل حمل از تصویربرداری فلورسانس اشعه ایکس (XRF) استفاده کرد؛ تکنیکی که از اشعه ایکس برای تجزیه و تحلیل ترکیب شیمیایی یک جسم استفاده می‌کند. این تیم با استفاده از این فناوری، نقاشی رامسس دوم و یک اثر هنری دیگر از همان گورستان را اسکن و جزئیات پنهانی را که با چشم غیرمسلح غیرقابل تشخیص بود، آشکار کرد.

در نقاشی اول، تغییرات ظریف در موقعیت بازوی یک فیگور مشاهده شد. در حالی که دلایل دقیق این تغییرات نامشخص است، این کشف سوالات جالبی درباره نیات هنری و روند خلاقانه نقاشان مصر باستان به وجود می‌آورد. تجزیه و تحلیل نقاشی دوم مجموعه‌ای از تغییرات را در تاج و سایر نشان‌های سلطنتی نشان داد که در پرتره رامسس دوم به تصویر کشیده شده است. این تغییرات احتمالا منعکس‌کننده اهمیت نمادین این عناصر در طول زمان است. این یافته حاکی از آن است که مصریان باستان بیان هنری خود را برای انتقال ایدئولوژی‌های فرهنگی و مذهبی در حال تکامل، به کار می‌بردند.

این اثر هنری در مقبره ناختامون، یک مقام رسمی دفن شده در نزدیکی تبس، اقصر امروزی قرار دارد. به گزارش لایو ساینس، در این تصویر، فرعون با ته‌ریش خفیف روی صورتش به تصویر کشیده شده است. پیش از این، محققان حدس می‌زدند که این نقاشی فرعون را در غم از دست دادن پدرش، فرعون ستی اول، نشان می‌دهد که از حدود ۱۲۹۴ قبل از میلاد تا ۱۲۷۹ قبل از میلاد سلطنت کرد. با این حال، آخرین اسکن پرتره این تفسیر را به چالش می‌کشد.

با استفاده از XRF، محققان توانستند بینش جدیدی در مورد این اثر هنری به دست آورند، و نور جدیدی بر ترکیب آن بیافزایند و به طور بالقوه زمینه تفسیری آن را تغییر دهند. این تکنیک اسکن نوآورانه ابزاری غیر تهاجمی برای بررسی آثار هنری باستانی فراهم می‌کند و اطلاعات پنهان قبلی را آشکار می‌کند که به درک عمیق‌تر مصنوعات تاریخی کمک می‌کند. مهم‌تر از آن، درک جدیدتر و عمیق‌تر از تفسیر مجدد رامسس دوم در این تحقیق به دست آمد.

علاوه بر این، محققان تغییر قابل توجهی در لباس فرعون کشف کردند. در ابتدا، رامسس دوم با یک طوق شبیو متشکل از زنجیر‌های حجیم طلا که از مهره‌های بزرگ و سنگین تشکیل شده بود، به تصویر کشیده شد. با این حال، طوق شبیو از نظر تاریخی در طول سلطنت رامسس دوم، که تقریبا از ۱۲۷۹ قبل از میلاد تا ۱۲۱۳ قبل از میلاد طول کشید، مورد استفاده قرار نگرفت. در عوض، این مد محبوبی در طول سلسله بیستم (حدود ۱۱۸۶ قبل از میلاد تا ۱۰۷۰ قبل از میلاد) بود. محققان شواهدی یافتند که نشان می‌دهد روی طوق نقاشی شده و با یک گردن‌بند «وسِخ»، قطعه‌ای از جواهرات مسطح که مشخصه دوران رامسس دوم است، جایگزین شده است. 

منبع: همشهری آنلاین