زیورآلات همانند سایر محصولات هنری از گذشته های دور تا به اکنون جذابیت خاصی داشته و همچنان طرفداران خود را حفظ کرده است.

این هنر سنتی از زیر شاخه صنعت فلزگری محسوب می شود که با مواد گران بهایی چون طلا و در برخی مواقع از نقره ساخته می شود و برای تزئین و ترصیع آن از سنگ های گرانی همانند فیروزه، یاقوت و عقیق استفاده می کنند.

در زنجان هنر انگشترسازی و ساخت زیورآلات ملیله از طلا و نقره سابقه طولانی دارد به طوری که در سال های اخیر هم تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی از رونق خوبی برخوردار بوده است.

زیورآلات سنتی علاوه بر طلا، از جنس نقره و طلای عیار پائین نیز ساخته می شود و به طور کلی نحوه ساخت آن شامل طراحی، ماکت سازی، اجرا، میناکاری، مرصع کاری، تمیزکاری (پرداخت) و سرهم سازی قطعات است که توسط هنرمندان خوش ذوق انجام می شود تا در نهایت یک اثر زیبا و با ارزش شکل گیرد.

استان زنجان بنابر اعلام سازمان میراث فرهنگی استان، پایتخت صنایع دستی فلزی ایران است که سرمایه گذاری در این بخش و حمایت از هنرمندان زبردست و شاخص آن می تواند موجب رشد و توسعه این هنر شود.

استاد حسن رضا علی بیگلو از جمله هنرمندان با سابقه و چیره دست و از پایه گذاران زیورآلات سنتی زنجان است که خبرنگار با او در یک روز داغ تابستانی در محل کارش به گفت و گو نشسته و در خصوص چگونگی ورودش به این هنر ظریف پرسیده است.

جواهرسازی کاری هنری و اقتصادی است

متولد سال ۵۱ هستم، در نوجوانی هنر جواهرسازی را نزد برادر هنرمندم آموختم به رغم اینکه رشته تحصیلی دانشگاهی من برق بود اما به دلیل علاقه ای که به هنر داشتم جواهرسازی را به صورت حرفه ای آموختم.

وی اضافه می کند: با توجه به ذوق و خلاقیت هنری که داشتم، با مطالعه، بررسی و بهره گیری از آثار قدیمی در زمینه ساخت جواهرات به خصوص انگشتر و با ایجاد خلاقیت و نوآوری دست به خلق آثار زیبا و ماندگاری زدم.

این هنرمند زنجانی ادامه می دهد: هنر جواهرسازی در شرایطی، کار کاملا هنری محسوب می شود اما اگر از دیدگاه بازار و بنکداری به آن نگاه کنیم یک کار اقتصادی است و گرایش آن در صنایع دستی یک کار صرفا هنری محسوب می شود.

بیگلو می افزاید: کار هنرمند این است که خودش طراح و مجری باشد و با نوآوری یک اثر بدیع را خلق کند و در این میان زنجان پیشینه تاریخی قوی به ویژه در صنایع فلزی دارد که همین مساله این استان را از سایر استانها متمایز کرده است.

وی با بیان اینکه این استان در دوره های متعدد تاریخی جزو شهرهای پر رونق در زمینه صنایع فلزی بوده است، اظهار می کند: این استان بارها مورد تاخت و تاز قرار گرفته اما هنر های مختلف به ویژه ملیله کاری و دیگر هنرهای آن همچنان محفوظ مانده است.

توجه ویژه ای به هنر زیورآلات سنتی زنجان نشده است

این استاد با بیان اینکه با کسب تجارب لازم نسبت به راه اندازی کارگاه زیورآلات به ویژه انگشتر سازی مردانه در زنجان اقدام کردم، اضافه می کند: تا آن زمان کسی در این کار متبحر نبود تا اینکه با تلاش هایم به تدریج کسب و کارم رونق گرفت و من پایه گذار صنعت زیور آلات سنتی " انگشتر سازی " در استان شدم.

وی با بیان اینکه طرح ها و ایده های من خلاقانه و بی نظیر است، اظهار می کند: تعدادی از طرحهای ابداعی من در اداره مالکیت طرح های صنعتی به ثبت رسیده است و امروزه تعداد زیادی علاقه‌مند در زنجان به صورت مجوز دار در زمینه صنعت زیورآلات فعالیت می کنند.

این هنرمند ادامه می دهد: طی ۳۰ سال فعالیت کاری‌ام، هنرمندان زیادی را آموزش داده ام که پس از مدتی برای خودشان کسب و کار راه اندازی و آثار ماندگاری خلق کرده اند چون علت ماندگاری یک اثر هنری به پیشینه، اصالت، آموزش و تفکر در کار باز می گردد.

وی با بیان اینکه هنر زیورآلات زنجان به ویژه انگشترسازی آن در سطح کشور حتی در استان هایی نظیر مشهد و قم به لحاظ کیفی نمود بیشتری یافته است، اظهار می کند: زیورآلات سنتی در استان جایگاه خوبی دارد اما آنگونه که باید و شاید به آن پرداخته نشده و هر وقت از آن حمایت شده رو به رشد بوده و در غیر این صورت دچار افول شده است.

بنیانگذار صنعت زیورآلات و هنرهای سنتی زنجان ادامه می دهد: برای ماندگاری این هنر باید به روز بود و طرح ها و روش های جدیدی را اعمال کرد تا به فراموشی سپرده نشود چرا که در جا زدن در طرح های قبلی دیگر جذابیت کافی را برای مخاطب نخواهد داشت.

بیگلو با بیان اینکه زیورآلات زنجان نیازمند فروش در بازار است، افزود: مخاطبان زیورآلات به سه دسته تقسیم می شوند، گروه اول به دنبال کار آنتیک، دسته دوم به دنبال کارهای متوسط و دسته سوم مشتری کارهای فانتزی هستند که خوشبختانه چنین فضایی در این استان فراهم است.

وی اضافه می کند: با کارهای انجام شده برای اولین بار انجمن زیورآلات سنتی استان زنجان در سال ۱۴۰۰ با هدف ساماندهی این بخش راه اندازی شد، اما آنگونه که باید و شاید موفقیتی نداشت به این دلیل که معتقدم برای پیشبرد کارهای هنری و صنفی باید مدیران ورود پیدا کنند به عبارتی دیگر آنان باید به این کار سر و سامان دهند.

آموزش رمز تداوم و ماندگاری هنرهای دستی زنجان

این هنرمند ادامه می دهد: زیربنای هر هنری، آموزش صحیح است از طرفی باید حمایت های لازم نیز انجام گیرد که توجه به این موضوع به پرورش افراد خلاق منتهی می شود در غیر این صورت مشکلاتی به بار می آید.

بیگلو خاطر نشان می کند: آموزش خوب به تولید کار خوب منتهی می شود به طوری که به تدریج بین مردم شناخته می شود و نیازی به تبلیغات ندارد.

وی یاد آوری می کند:هر چند طرح های من کپی یا الگو برداری می شود ولی وقتی آنها را در جاهای دیگر می بینم حس خوبی داریم، در زمان حاضر ۹۰ درصد مخاطبان آثار هنری‌ام از کشورهای حوزه خلیج فارس هستند.

زنجان، قطب اصلی تولید انگشتر در کشور است

کارشناس صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان در این خصوص گفت:در برخی از نقاط جغرافیایی ایران بنا به وضعیت خاص سنتی و فرهنگی، ساکنان آن از نمونه اشیای تزئینی برای البسه و زینت مردمان استفاده می کنند که پایبندی به آن به منزله حفظ ارزش های معنوی و نمادین اینگونه از دست ساخته های هنری است.

سپیده خامدی می افزاید: این گونه زیورآلات سنتی با ابزار ساده ای تهیه و در بخش هایی از آن بنا به ذوق و سلیقه هنرمندان از مشخصه های تصویری خاصی استفاده می شود که به نوعی پیوند فرهنگی بین نقش و طرحهای زیورآلات اصیل منطقه است.

وی با بیان اینکه رشته زیورآلات سنتی در دهه اخیر رشد بسیار خوبی از نظر تعداد هنرمندان و میزان تولید و فروش در زنجان داشته است، اضافه می کند: هم اکنون این رشته به یکی از رشته های فعال و پر طرفدار صنایع دستی استان تبدیل شده است.

این کارشناس خاطرنشان می کند:در زمان حاضر زنجان به قطب اصلی تولید انگشتر در کشور تبدیل شده و پتانسیل رشد بیشتر در این رشته را دارد.

به گفته خامدی توسعه صادرات، آکادمیک کردن آموزش این رشته، ارائه تسهیلات برای افزایش سرمایه در گردش و توسعه رشته تراشی و حکاکی روی سنگ می تواند کمک بزرگی به رشد این رشته داشته باشد.

گرایش مردم به خرید زیورآلات افزایش یافته است

رئیس اتحادیه طلا، جواهر و نقره استان زنجان با بیان اینکه فروش زیورآلات در زنجان تابعی از تقاضا است و این موضوع اهمیت ویژه ای دارد، ادامه می دهد: اغلب فعالان در این حوزه از نظر اقتصادی ضعیف هستند به این دلیل که فعالیت کاری آنان به وجود مشتری و تقاضای بازار بر می گردد.

مجید غضنفریون اظهار می کند: این اتحادیه به دلیل شرایط کاری امکان حمایت همه جانبه از گروه های هدف را ندارد و اغلب سفارش‌های فعالان این بخش به صورت موردی و کیفی انجام می شود.

وی با بیان اینکه راه اندازی بانک نقره می تواند مشکلات فعالان در حوزه زیورآلات و هنرهای سنتی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد، اضافه می کند: اساسنامه آن نیز نوشته شده است که با تحقق آن وام در اختیار فعالان این بخش قرار می گیرد که مشکلات کنونی را به میزان زیادی کاهش خواهد داد.

غضنفریون می افزاید: رایزنی هایی با شرکت سرب روی انجام داده ایم تا مواد مورد نیاز را با قیمت مناسب خریداری و نقره مورد نظر را تامین کنیم.

وی با بیان اینکه در زمان حاضر ۳۰ واحد صنفی مجوز دار در حوزه زیورآلات و هنرهای سنتی در زنجان فعالیت می کند، ادامه می دهد: بسیاری هم در منازل خود فعالیت می کنند و نمی توان آمار جامعی از فعالان این عرصه اعلام کرد.

این مسوول با تاکید بر اینکه راه اندازی بانک نقره تحولی اساسی در صنعت زیورآلات و جواهرسازی استان ایجاد خواهد کرد، خاطر نشان می کند: در زمان حاضر به دلیل گرانقیمت بودن طلا، گرایش عموم به ویژه علاقه‌مندان به سمت خرید زیورآلات افزایش یافته و همین امر فروش را نیز افزایش داده است.

وی حمایت های همه جانبه از این صنعت را لازمه پویایی آن عنوان و خاطر نشان می کند: زنجان ظرفیت های بی بدیلی در حوزه صنایع فلزی دارد و همین حمایت ها می تواند علاوه بر ماندگاری این هنر، آن را به نسل های بعدی منتقل کند.

منبع: ایرنا