خراسان جنوبی دارای جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و گردشگری زیادی بوده که هر ساله توجه مسافران زیادی را به خود جلب می‌کند.

طبس به عنوان بزرگترین شهرستان خراسان جنوبی علی رغم اینکه دارای شرایط آب و هوایی گرم و خشک است، زیبایی‌های زیادی را دردل جای داده که می‌تواند خاطراتی ماندگار در دل و ذهن هر رهگذر ثبت کنند. کویر طبس که به عروس کویر در خراسان جنوبی شهرت دارد، جاذبه‌هایی بکر و زیبا را در خود جای داده است.

روستای زیبای ازمیغان، باغ گلشن، کال جنی طبس و کویر‌های بکر تنها گوشه‌ای از زیبایی‌های این دیار بوده که هنرمندی خداوند را بار‌ها و بار‌ها یادآوری می‌کند.

دره کال جنی که در ۳۲ کیلومتری شهر طبس قرار گرفته، یکی از این جاذبه‌های خاص و دست‌نخورده است. آب و باد و باران و آفتاب و مهتاب، سرمای زمستان و گرمای تابستان، همه و همه دست در دست هم داده‌اند و طی سالیان دراز این دره را به وجود آورده‌اند.

رودخانه‌ی ازمیغان، مهم‌ترین نقش را در ایجاد این دره ایفا کرده چراکه سالیان طولانی را برای گود کردن بستر خود زمان گذاشته و در برابر مقاومت سنگ‌ها کوتاه نیامده است. وجود مارپیچ‌های درون دره، گواه تلاش بی‌وقفه‌ی رودخانه‌ی ازمیغان بوده و منجر به ایجاد تنگه‌ای به نام کال جنی طبس شده است.

طول دره‌ی کال جنی حدود هشت کیلومتر است. «کال» در لهجه‌ی بومی این منطقه به معنی دره‌ای است که توسط سیلاب‌ها و جریان آب ایجاد می‌شود. اما قسمت دوم نام این دره، داستان‌های زیادی دارد. قدیمی‌های این منطقه می‌گویند: «دره‌ی جنی، زمانی بسیار هولناک و وحشت‌آور بوده است. زیرا ارواح و اجنه در آن زندگی می‌کردند و کسی جرأت عبور از این دره را نداشت».

خیال‌بافی گذشتگان پیرامون کال جنی

به خاطر ساختار خاص دره و وجود پیچ و خم‌های فراوان، وقتی باد می‌وزد و از میان این پیچ و خم‌ها و شکاف‌های دره عبور می‌کند، صدایی ترسناک و عجیب پدید می‌آید. در گذشته، این صدا‌ها را به اجنه و ارواح نسبت می‌دادند.

فرسایش‌های آبی و بادی بر دیواره‌های رودخانه‌ی جاری در کال جنسی طبس، ستون‌هایی شبیه به دودکش ساخته است. در گوشه و کنار دره هم استوانه‌هایی توخالی وجود دارد که به تنور‌های اجنه معروف‌اند. این استوانه‌ها بر اثر ورود جریان‌های سطحی آب به دره و فرسایش زیاد درون رسوبات آب‌رفتی دیواره، پدیدار شده‌اند. باورش سخت است؛ اما بر خلاف تصور گذشتگان، هیچ‌کدام از این اشکال، ساخته‌ی دست اجنه نیستند.

بر اساس برخی شواهد، هزاران سال قبل، پیروان میترائیسم در این دره عبادتگاهی برای خود داشتند و آن‌ها داستان اجنه و ارواح را بین مردم شایع کردند. ممانعت از رفتن مردم به دره باعث می‌شد که آن‌ها بدون آزار و اذیت دیگران به انجام آئین و مراسم خود بپردازند.

زیبایی‌هایی که تمامی ندارد

آب و باد با همراهی یکدیگر، نقش‌هایی بر دیواره‌های دره پدید آورده‌اند که وقتی به آن‌ها می‌نگری، گویی یک انسان هنرمند با حوصله و صبر، روز‌ها در این تنگنای بیابانی ایستاده و آن‌ها را با دستانش کنده است.

در مسیر کال، آبشار‌هایی کوچک که درون حوضچه‌هایی کم عمق می‌ریزند و مناظری بی‌بدیل را در دل این بیابان بی آب‌وعلف پدید آورده‌اند.

رشته کوه‌های شتری هم باقیمانده‌های آهکی از دوران ژوراسیک، فسیل‌ها و گسل‌ها توجه هر بیننده را به خود جلب می‌کنند و گوشه‌ای از تاریخ دیرینه‌ی زمین را پیش چشم‌های رهگذران به نمایش می‌گذارند.

در میان دیواره‌های کال جنی طبس حفره‌هایی عجیب و غریب وجود دارد. اگر از حفره‌های این ناحیه بالا بروید، یک تالار با دو دالان خواهید دید که هر کدام به اتاق‌هایی راه پیدا کرده‌اند. وقتی داخل می‌شوید، اگر انگشتان خود را روی نقوش کنده شده بر دیواره‌ها بکشید، حضور آدمیان باستان و وجود تمدن در این ناحیه را کاملاً حس می‌کنید. کمی که جلوتر می‌روید، کم‌کم این حضور کم‌رنگ شده و دوباره هنرنمایی طبیعت آغاز می‌شود.

زیبایی‌های موجود در خراسان جنوبی کم نیست، بلکه جاذبه‌هایی زیادی در دل این دیار وجود دارند که بعضاً در هیچ جای کشور به چشم نی خورد. در پی هر جاذبه داستانی روایت می‌شود که بر زیبایی‌اش می‌افزاید.

منبع، مهر