نشست نقد و بررسی کتاب «مهربان‌تر از مرگ» دوشنبه (اول اسفند ماه ۱۴۰۱) با حضور ناصر پروانی، الهام باقری و رضا عبداللهی در سرای کتاب خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

نویسنده کتاب «مهربان‌تر از مرگ» واژگانی تازه به زبان فارسی اضافه کرد

در این نشست الهام باقری در سخنانی با بیان اینکه کتاب «مهربان‌تر از مرگ» به عنوان هفدهمین اثر ناصر پروانی در مدت یک سال به چاپ دوم رسیده است، گفت: این کتاب از چند منظر ارزشمند است؛ یکی از نظر زبانی که مختصات نویسنده- شاعری دارد و گویی نویسنده شعر را محاوره کرده است. داستان آن عاشقانه است و تصویرسازی‌های عاطفی زیادی دارد.

این نویسنده با بیان اینکه اشعار موجود در رمان به مخاطب حس شاعرانگی می‌دهد، افزود: در این رمان با آرایه‌های ادبی فراوان بویژه تشخیص مواجه هستیم. پاییز، برگ، آیینه و میز صبحانه همه جان دارند و رمان دارای تشبیه‌های ناب، زبان شاعرانه و پارادوکس است. حس‌آمیزی و ایهام‌های زیبا و تکرار‌های شاعرانه نیز به آن جذابیت خاصی داده است. نویسنده از واژه‌های «البته» و «اگرچه» که واژه‌هایی ساده هستند تا واژه‌های «دلم می‌خواست»، «دلم نمی‌خواست»، «انگار» و «ای‌کاش» که واژه‌هایی پرآه و سوز هستند به وفور استفاده کرده است.

وی همچنین گفت: کتاب «مهربان‌تر از مرگ» پنج فصل دارد و تمام فصل‌های آن با عاشقی‌هایشان در پاییز رخ می‌دهند. تا صفحه ۱۸ رمان غافل‌گیری‌های زیادی دارد و فقدان‌های راوی کم‌کم احساس می‌شود. از زمانی که خاطرات راوی با گندم تمام می‌شود عاشقانه‌ای را شاهدیم و باز پاییز و رفتار‌های عاشقانه را می‌بینیم. شخصیت‌های دیگر رمان از گندم خیالی گرفته تا پیمانه و سایرین را با راوی می‌شناسیم و شناخت ما از آن‌ها از زاویه دید فرهاد، شخصیت اصلی شکل می‌گیرد و تمام شخصیت‌ها در خلال گفتگو و تصویرسازی معرفی می‌شوند.

باقری با بیان اینکه در طرح داستان به تمام پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود، تصریح کرد: شخصیت راوی، پویاست و دچار تحول ذهنی می‌شود. مقدمه رمان نیز یک غمنامه زیباست که براعت استهلالی به داستان دارد. نویسنده در این رمان توانسته تا حدودی مانند نادر ابراهیمی و محمود دولت‌آبادی واژگانی تازه را به زبان فارسی اضافه کند. اما گاهی در این کتاب شاهد شعارزدگی هستیم و به عنوان نمونه تعریف عشق را بار‌ها تکرار می‌کند. از سوی دیگر این اثر غافل‌گیری‌های زیادی دارد.

یک رمان عاشقانه بلیغ و سلیس
در ادامه، رضا عبدالهی کتاب «مهربان‌تر از مرگ» را یک رمان عاشقانه بلیغ و سلیس دانست و گفت: این کتاب اثر یک شاعر و نویسنده است و مقدمه‌ای دلنشین دارد. این کتاب پنج فصل به نام‌های «جامانده در احساس»، «قلبی که بیرون از خاک بود»، «وقتی لشکر عشق می‌تاخت»، «گاهی باران بی‌رحم هم می‌بارد» و «انگار می‌رفت، اما می‌آمد» را شامل می‌شود که فصل اول خواننده را سرشار از خاطره و عشق می‌کند، فصل دوم خواننده را با پیمانه (شخصیت داستان) روبه‌رو می‌کند که به قول راوی، اقیانوسی درون یک پیمانه است. در فصل سوم می‌بینیم که تمامی گندم در پیمانه خلاصه شده و فصل چهارم، با سنگدلی‌های محبوب و سرانجام طلاق توافقی مواجه می‌شویم. در فصل پنجم دیگر احساس نخست را راوی به پیمانه ندارد و سرانجام می‌بینیم گندم خیالی قلبش را هدیه کرده است. کتاب «مهربان‌تر از مرگ» تصویرسازی و محاوره‌های زیبایی دارد و می‌تواند به یک فیلم سینمایی پرمخاطب تبدیل شود.

بخش‌هایی از این کتاب می‌تواند نسخه روان‌پزشکی شود
ناصر پروانی، نویسنده کتاب در سخنانی عنوان کرد: زندگی ابعاد مختلفی دارد و تنها سیاه و سفید نیست. در مسیر زندگی ما به احساس و عشق در کنار منطق و برنامه ریزی نیاز داریم و تلاش شده در این کتاب در خلال روایت داستان نکاتی روان‌شناسی که می‌تواند در نسخه‌های روان‌پزشکان دیده شود، گنجانده شود.

وی همچنین درباره عنوان کتاب توضیح داد و گفت: اعتقاد دارم مرگ زیباترین مخلوق خداوند است و به تمام جدایی‌ها و درد‌ها پایان می‌دهد. مرگ پله‌ای برای صعود به کمال است و عشق را می‌توان تمرین مرگ در زندگی دانست. همان‌گونه که برخی حس‌ها را تنها پدر و مادر درک می‌کنند، حس‌هایی در زندگی وجود دارد که تنها عاشقان قادر به درکشان هستند. شعر، ابزاری قوی برای کوتاه‌کردن روایت‌های رمان است و با کمک اشعار لابه‌لای متن کتاب توانسته‌ام تمام محتوای رمان را در ۱۳۰ صفحه جمع کنم.

پروانی سخنانش را با یکی از اشعارش با این مطلع «خاطراتت نیمه‌شب بلبل‌زبانی می‌کند/ عشق تو می‌آید و پادرمیانی می‌کند» به پایان رساند