نشست «تأملاتی فلسفی در باب جنگ و دفاع مقدس»، با سخنرانی حسین اعلائی و اجرای داود ضامنی در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

ضامنی در بخش ابتدایی این نشست گفت: نظریه‌های مختلفی درباره جنگ و فیلسوفان و حتی در فلسفه‌های معاصر مطرح شده، اما دفاع مقدس در کشور ما کمتر از منظر فلسفی مورد بحث قرار گرفته است و فیلسوفان هم درباره جنگ نگاه خاصی نداشتند و کمتر درباره آن صحبت کرده‌اند و جای خالی این موضوع احساس می‌شد.

در ادامه حسین اعلائی با اشاره به تعریف جنگ اظهار کرد: جنگ تصمیم انسان‌هاست. نوع نگاه انسان‌ها باعث به‌وجود آمدن جنگ، صلح، دوستی، دفاع و... می‌شود و شخصیت و روحیات انسان‌ها در رفتارشان بروز می‌کند که یکی از آن رفتار‌ها جنگ است.

وی افزود: اگر به‌جای صدام شخص دیگری در عراق حاکم بود، جنگ رخ نمی‌داد، زیرا اختلافات مرزی عامل شکل‌گیری جنگ ایران و عراق نبود و شخصیت صدام و نوع نگاهش به حاکمیت و حکمرانی باعث شکل‌گیری جنگ شد. تصمیم به جنگ تصمیم ساده‌ای نیست و کشور‌ها علاوه بر اینکه آسیب می‌زنند، آسیب هم می‌بینند. ساختار سیاسی عراق مبتنی بر اساسنامه حزب بعث بود و ساختار فکری حزب بعث حاکمیت را منوط به جغرافیای عراق نمی‌دانست و به دنبال تصرف ایران هم بود.

این نویسنده و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس گفت: جنگ خلاف طبع بشر است. جنگ یعنی خسارت، تلفات، کشتن، کشته شدن و جنگ یعنی به‌جای اینکه منابع یک کشور صرف رفاه شود، صرف خرابی شود. اما مقابله با جنگی که می‌خواهد رخ دهد می‌شود دفاع و دفاع در اسلام مقدس است و اگر کسی حتی از خانواده خود، زمین، اموال، خاک و ... خود دفاع کند، دفاعش مقدس است. اما اگر تجاور را دفع کرد و خواست جنگ را ادامه دهد، آن‌جا دیگر دفاع نیست و مقدس محسوب نمی‌شود.

اعلائی در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: جنگ از نظر نظامی یک علم است، اما رزمنده‌ای که برای جنگیدن رفته و شهید شده، مقدس است.

وی با تأکید بر سازنده بودن نقد جنگ، ادامه داد: باید بتوانیم در حوزه دیپلماسی، تصمیم‌گیری و کشورداری جنگ را نقد کنیم. یکی از تجربیات مهم در جنگ تحمیلی، بهای کافی ندادن به دیپلماسی به‌عنوان ابزاری برای تقویت میدان است. خوانش انتقادی جنگ باعث می‌شود درجه خلوص دفاع مقدس بیشتر شود.

این نویسنده حوزه دفاع مقدس، درباره نظریه جنگ داوطلبانه نیز گفت: این نظریه در جنگ دیده نشد و باید کسانی که در این حوزه مسلط هستند، روی آن کار کنند. این نظریه یک نظریه ایرانی-اسلامی است که با نظریه عادلانه تفاوت دارد. امام خمینی (ره) طبق این نظریه بیان کردند که جنگ واجب کفایی است. طبق نظریه جنگ داوطلبانه، اینگونه نیست که فقط افراد داوطلب به جنگ بروند، بلکه جامعه، ساختار و سیستم هم جایگاه خودش را دارد و انگیزه جنگ را جلو می‌برند. طبق این نظریه هرکسی نمی‌تواند فرمانده باشد، بلکه کسی که داوطلب‌تر، باشهامت‌تر، بامهارت‌تر و متخصص‌تر است، فرمانده می‌شود.

اعلائی همچنین اظهار کرد: جنگ هشت‌ساله اکنون تمام شده و بُعد نظامی و سیاسی آن هم به پایان رسیده، اما مهم این است که آن را به‌عنوان یک گنجینه معرفت برای امروز و آخرت درنظر داشته باشیم. جنگ ایران و عراق برای ما هم در حوزه نظامی و هم در حوزه سیاسی، باعث انسجام اجتماعی و اتحاد انسانی شد.