مریم مجد کارشناس سلامت روان گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز اظهار کرد: اگر خانواده‏‌ای دارای یک فرد مصرف‏ کننده‏ مواد مخدر باشد، فرزندان و همسر فرد افرادی هستند که به طور مستقیم از بیماری او متأثر می ‏شوند، بنابراین علاوه بر افراد مصرف‏ کننده مواد، طیف گسترده ‏تری از افراد جامعه نیز درگیر این مساله هستند.

او تصریح کرد: وجود فرد مصرف‏ کننده‏ مواد مخدر در یک خانواده سبب می ‏شود دیگر اعضای آن خانواده نیز به طور بالقوه یا بالفعل درگیر مشکلات روحی، روانی، احساسی و اقتصادی شوند و قسمت بزرگی از نیروی خانواده صرف حل مشکل این فرد می ‏شود؛ اما به علت نبود آگاهی خانواده‏‌ها و ناشناخته بودن بیماری اعتیاد، در بیشتر موارد این نیرو‌ها به هدر رفته و فرد مصرف‏ کننده‏ مواد پس از مدتی دوباره لغزش کرده و مصرف خود را شروع می ‏کند.

مجد ادامه داد: این در حالی است که تَرک ‏های متمادی و مصرف‏‌های مجدد، اعتماد به نفس، امنیت، آرامش، محبت و دیگر شاخص‌های لازم برای وجود یک خانواده سالم را تحت تأثیر قرار می‏ دهد و خانواده ‏ها باید بدانند که برای حل این مشکل چه کنند و در مواجهه با فرد مصرف ‏کننده‏ مواد چه گفتار و رفتاری داشته باشند.

او اضافه کرد: در آموزش خانواده‏‌ها برای پیشگیری از مصرف مواد مخدر، لازم است به موارد زیر توجه کنیم.

· نداشتن برخورد‌های رایج نامطلوب با فرد مصرف‏ کننده‏ مواد

· درک خانواده از تغییرات خُلقی و عاطفی فرد مصرف ‏کننده‏ مواد

· تلاش نکردن برای متقاعد کردن اجباری به عدم مصرف مواد

· مسئولیت‏ خواهی واقع‏ بینانه از فرد بیمار در خانواده

· مراقبت از فرد مصرف ‏کننده‏ مواد در زمینه‌های مختلف

· حل مشکل به صورت جمعی و ایجاد فضای بیان احساسات میان اعضای خانواده

· تغییر نگرش نسبت به طرز برخورد با فرد مصرف ‏کننده‏ مواد

· تغییر نگرش نسبت به مواد، بیماری اعتیاد و روش‏‌های درمانی آن

· تغییر این نگرش که: «اعتیاد یک بیماری خانوادگی است».

· تلاش برای رفع اَنگ و اینکه اعتیاد بیماری قابل درمان، اما مزمن است؛ افراد خانواده باید بپذیرند که فرد مصرف ‏کننده‏ مواد در منزل دارند و از قضاوت همسایه، فامیل و آشنایان و مواجهه‏ با آن‌ها نترسند و خانواده‏ خود را با خانواده‏ دیگران مقایسه نکنند.

· ایجاد دسترسی به خدمات درمانی و مراکز ترک اعتیاد

· دسترسی به سیستم‏‌های حمایتی مانند سیستم‏های حمایتی_عاطفی، اجرایی، مالی و بهداشتی

· درمان: برای رسیدن به بهبود، لازم است اعضای خانواده ابتدا شرایط و موقعیت خود را بپذیرند و پس از پذیرش رفتار‌های نابهنجار وابسته به مصرف مواد، متوجه می‌شوند که زندگی آشفته‏ موجود، ناشی از تلاش برای تحت کنترل در آوردن یک شرایط غیرقابل کنترل است.

· اعضای خانواده باید بتوانند تصور نادرست خود را در مورد توانایی اداره‏ چنین زندگی آشفته‏‌ای رها کنند؛ به تدریج رفتار‌های اجباری را شناخته و به پرورش و گسترش استقلال و اعتماد به نفس بین خود بپردازند و احساس توانمندی و ارزشمند بودن را در خود تقویت کنند.

چگونگی مراقبت از خود

او بیان کرد: این حقیقت را بپذیریم که افراد مصرف ‏کننده‏ مواد از یک بیماری رنج می ‏برند که نمی‏ توانند آن را به تنهایی درمان کنند. پس:

· از سرزنش، اوقات تلخی و بحث کردن خودداری کنیم.

· خود را از بحران ‏ها دور نگه داریم.

· چنانچه بحرانی در خانواده ایجاد شد، سعی کنیم یا سکوت کنیم یا از جمله‌های همدلانه مانند «شاید حق با تو باشد» استفاده کنیم.

· برای نیاز‌های خانواده ارزش قایل شویم.

· ناامیدی و لغزش‏‌ها را رها کرده و پیش برویم؛ طی کردن این مسیر همیشه آسان نیست، اما می‏ تواند مملو از موهبت‏‌هایی در زندگی شما و هر کس که دوستش دارید، باشد.

· یکی از بهترین راه ‏های پیشگیری برای خانواده‏‌های دارای فرد مصرف‏ کننده‏ مواد، برنامه ‏های آموزشی مهارت‏‌های زندگی و فرزندپروری است.

مسئولیت اعضای خانواده در برابر کودکان

· شناخت نقاط قوت و ضعف شخصی و پیدا کردن خود واقعی‏ شان

· شکوفا کردن ارزش‏‌های درونی و بها دادن به آن‌ها

· بالا بردن سطح توانایی‏‌ها در راستای کم ‏رنگ کردن ضعف‏‌ها

· شناخت از خود، رهایی از احساس قربانی بودن و پیدایش حق انتخاب

· ایجاد این بینش در فرزندان که «مشکل مصرف مواد در والدین، مشکل اصلی ما نیست»

· یافتن استعداد‌های درونی و بها دادن به آن‌ها

· بالا بردن اعتماد به نفس از طریق بیان احساسات در لحظه‏‌های درد، رنج و شادی

· تغییر اساسی در فکر، احساسات و عواطف در رابطه‏ با خود و دیگران

کارشناس سلامت روان گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز گفت: خانواده‌ها می‌توانند برای دریافت خدمات روان شناختی رایگان، از ساعت ۸ تا ۱۴ تمام روز‌های هفته غیر از تعطیلات رسمی به مراکز خدمات جامع سلامت استان فارس مراجعه کنند.