مردم گناباد از دیر باز در ایام محرم و صفر در کنار عزاداری و سوگواری مصائب حضرت سید الشهدا (ع) و یاران فداکارشان با آیین تعزیه خوانی و نخل گردانی ارادت و دلباختگی خود را به آن حضرت نشان داده و فرهنگ و ارزش‌های عاشورای حسینی را گرامی می‌دارند.
از جمله این آیین که همه ساله در مناطق شهری و روستایی گناباد و از جمله منطقه نوغاب برگزار می‌شود، نخل گردانی و تعزیه خوانی روز عاشورا و همچنین مصائب کربلا در بارگاه یزید است که روز اربعین به اجرا در می‌آید.
به اعتقاد کارشناسان میراث فرهنگی در بستن نخل از "پارچه سیاه، چوب نخل، شمشیر و نیزه، آیینه و سرو و نخل" استفاده می‌شود که هر کدام معنای خاصی دارد و این آیین به عنوان یکی از مهمترین آیین‌های محرمی گناباد ریشه‌ای طولانی در تاریخ دارد.
پارچه سیاه نخل نماد سوگ و ماتم، چوب نخل نماد پیکر سیدالشهدا (ع) و شمشیر و نیزه نماد تیر و نیزه‌های وارد شده بر بدن امام، آینه نماد نور وجود حضرت سید الشهدا (ع) و سرو نخل نماد قامت حضرت علی اکبر (ع)، پنجه‌های فلزی نخل نماد دستان ابوالفضل العباس (ع)، زنگ، نماد زنگ کاروان امام حسین و سیب سرخ نماد خون سرور و سالار شهیدان (ع) و میوه بهشتی است.
علیرضا شناسایی کارشناس میراث فرهنگی گناباد گفت: پارچه‌های زینتی به کار گرفته شده در در نخل نمادی از حجله قاسم بن حسن (ع) و تنوع رنگ این پارچه‌ها نشانگر تنوع افکار و عقاید، ایده‌ها و مذاهب گوناگون است که در ایام محرم در قالب یک هدف و اعتقاد به امام حسین (ع) به صورت متمرکز و متحد به عزاداری می‌پردازند.
او افزود: تشییع نمادین در فرهنگ ایران پیشینه‌ای طولانی دارد و نمونه برجسته آن آیین سالیانه سوگ سیاوش و حمل تابوت او بوده است و نخل بندی و تزیین نخل، به عنوان تابوت برای مردگان جوان، مشاهیر و یا افراد محبوب سابقه‌ای هزاران ساله در این دیار دارد که بعد از واقعه عاشورا و از جمله طی سده‌های گذشته و به خصوص از دوران صفویه به عنوان نمادی برای یادبود عزاداری سرور و سالار شهیدان (ع) رواج بیشتری یافته است.
شناسایی بیان کرد: نخل گردانی از دوران صفوی همراه با سینه‌زنی و شبیه‌سازی به شکل امروز در آیین عاشورا و محرم و صفر و ایام محرم در گناباد رواج یافته است و نخل، تابوت بزرگ و بلندی است که بر آن خنجر، شمشیر، پارچه‌های قیمتی و آیینه‌هایی بسته می‌شود و آن را در روز عاشورا به عنوان نمادی از تابوت امام حسین (ع) به حرکت در می‌آورند.
وی ادامه داد: مردم در این شهرستان نگاه ویژه‌ای به نخل و نخل‌گردانی دارند و بطور مثال افرادی که در زیر نخل برای بلند کردن آن قرار می‌گیرند، این محل را از اجداد خود به ارث برده و اجازه نمی‌دهند شخص دیگری در آنجا قرار گیرد.
