عقیقه کردن برای مسلمانان یک عمل مستحب است. هدف از عقیقه کردن دور شدن از بلا، خطر و دعا برای خیر و سعادت فرد عقیقه شده‌ است؛ البته برخی نیز برای اموات عقیقه می‌کنند که آن‌هم برای فرد میت در آخرت برکات زیادی دارد. در اسلام برای عقیقه کردن آداب و شرایط خاصی لحاظ شده‌است. 

برای دانستن آداب عقیقه کردن گفت و گوی ما را با حجت‌الاسلام و المسلمین حسین عباسی در ادامه بخوانید:

عقیقه کردن چه شرایطی دارد؟

عقیقه به‌معنای قربانی کردن است که با آداب خاصی برای فرزند دختر یا پسر انجام می‌شود؛ مستحب است عقیقه در روز هفتم تولد انجام شود. حیوانی که به‌عنوان عقیقه ذبح می‌شود باید سالم باشد. پرداخت قیمت این حیوانات به فقیر به‌عنوان عقیقه کفایت نمی‌کند. هر عقیقه فقط برای یک نفر حساب می‌شود و برای دونفر یا بیشتر نمی‌شود یک گوسفند و حیوانی را عقیقه کرد.

آیا می‌شود برای عقیقه مرغ یا خروس را ذبح کرد؟

در روایات سر بریدن مرغ و خروس برای عقیقه فرزند ممنوع شده و این کار اشکال دارد.

آیا سن و نوع حیوانات برای عقیقه شرایطی دارد؟

عقیقه حتما باید از شتر، گاو، گوسفند یا بز باشد. حیوانی که عقیقه می‌شود نیز اگر شتر است حتما پنج‌ یا شش‌ساله باشد؛ اگر بز است باید حتما یک‌سال یا بیشتر داشته باشد؛ اگر گوسفند هست هم از ۶ ماه یا ۷ ماه بیشتر باشد. همچنین گوسفندی که به‌عنوان عقیقه ذبح می شود، نباید لاغر باشد. بهتر است گوسفندی که به‌عنوان عقیقه انتخاب می‌شود کور و لنگ نباشد، شاخ گوسفند هم شکسته نشده باشد. در روایات ذکر شده مستحب است اگر فرزند انسان پسر است حیوانی که ذبح می شود نر و اگر فرزند دختر است حیوان ماده را به نیت عقیقه ذبح کنند.

در صورت عقیقه نکردن فرزند این عمل مستحبی را نمی شود انجام داد؟

اگر فرزندی عقیقه نشد استحباب عقیقه کردن از او ساقط نمی‌شود و این فرزند می‌تواند بعد از بلوغ خودش را عقیقه کند.

آیا انجام عقیقه برای میت خوب است؟

اگر کسی از دار دنیا رفته باشد انجام عقیقه از طرف میت اشکالی نداره و خیلی عمل مطلوبی برای او به حساب می آید.

آیا پخت و پز عقیقه شرایطی دارد؟

در روایات ذکر شده وقتی‌که انسان گوسفندی را عقیقه کرد، گوشت عقیقه را بدون شکستن استخوان‌ها باید ببُرد و مصرف کند. مستحب است که یک‌چهارم آن چه که عقیقه شده به قابله یا ماما داده شود. انسان می‌تواند گوشت عقیقه را به‌طور خام یا پخته تقسیم کند ولی بهتر است که عقیقه را بپزد و حداقل ۱۰ نفر از مؤمنین را دعوت کند و آن‌ها را اطعام کند، وقتی دعوت شدگان از غذا خوردند باید برای فرزند عقیقه شده دعا کنند.

روایاتی درباره‌ عقیقه کردن هم وجود دارد؟

بله، امام صادق (ع) فرمودند: بلا همیشه دور سر فرزند است که با عقیقه کردن آن را از فرزندتان دور می‌کنید. در روایتی آمده‌است که پیرمردی ۹۰ ساله نزد پیامبر اکرم (ص) رفت و گفت که می‌خواهد سالم بماند و بیمار نشود. حضرت محمد (ص) خطاب به او فرمودند که آیا تاکنون عقیقه شده اید، آن شخص پاسخ داد خیر، پیامبر خدا (ص) فرمودند : خودت را عقیقه کن تا سالم بمانی و بیمار نشوی.

همچنین حضرت امام صادق(ع) می فرمایند:کُلُ مُولُودَ مَرتَهِن لِعَقیقَتِهُ فکّه والَداِه اوترکاه. سلامتی هر نوزادی در گرو عقیقه اوست خواه والدین عهدۀ نوزاد را از عقیقه آزاد کنند یا نه. (مستدرک الوسائل- ج 15) حتی در احادیث دیگری نقل‌شده‌است که فرموده اند: انسان سلامتی اش در گرو عقیقه است و اگر عقیقه انجام نشود در معرض انواع بلاها و حتی مردن قرار خواهد گرفت. در روایت دیگری آمده‌است که شخصی از امام صادق پرسید:نمی‌دانم که پدرم برایم عقیقه کرده‌است یا نه! چه کار کنم؟ که امام صادق علیه السلام به او گفتند که خودش را عقیقه کند.

آیا خانواده فرد می‌توانند از غذای عقیقه بخورند؟

کراهت دارد که پدر و مادر فرد عقیقه شده از گوشت عقیقه بخورند همچنین مکروه است که واجب‌النفقه های پدر از این گوشت تناول کنند. به عنوان مثال خواهر و برادر فردی که عقیقه شده اگر در خانه پدر زندگی می کنند و خردسال هستند، هنوز واجب‌النفقه پدر هستند و نباید این گوشت را بخورند و برایشان کراهت دارد. اگر خواهر برادر این شخص ازدواج کردند و از آن خانه رفته اند، یعنی واجب‌النفقه پدر نیستند اشکالی ندارد که از این‌گوشت میل کنند. همچنین بهتر است کسی که عقیقه شده‌ است خودش از این گوشت نخورد . بنابراین مکروه است که پدر، مادر و واجب‌النفقه های پدر حتی از اجزای باقی‌مانده حیوان عقیقه شده مثل کله پاچه، جگر و غیره استفاده کنند.

آیا لازم است عقیقه را فقط به فقرا بدهیم؟

برای خوردن گوشت عقیقه شرط نیست افرادی که دعوت می‌شوند فقیر باشند؛ ولی دعوت کردن از فقیران آبرومند و افراد سائل بهتر است.