به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، با عملیاتی شدن مفهومی به نام موشک‌های بالستیک در جریان جنگ جهانی دوم، یک سلاح جدید و مهم به زرادخانه کشور‌های قدرتمند در آن دوره وارد و به صورت کلی دوره‌ای جدید در مسابقات تسلیحاتی آغاز شد. بعد از پایان جنگ جهانی دوم و آغاز رقابت تسلیحاتی بین غرب و شرق، موشک‌های بالستیک به سرعت به عنوان اصلی‌ترین پلتفرم حمل سلاح‌های اتمی جای خود را در زرادخانه دو طرف باز کردند.

البته در طول سال‌های جنگ سرد، موشک‌های بالستیک قاره پیما، میان برد و برخی گونه‌های کوتاه برد در خدمت دو طرف، صرفا برای حمل کلاهک‌های مربوط به تسلیحات کشتار جمعی توسعه پیدا کرده بودند، اما در عین حال، مواردی مثل موشک‌های سری اسکاد یا توچکا ساخت شوروی سابق، البته در تعداد قابل توجهی ساخته و با کلاهک‌های متعارف به متحدان صادر شده و در جنگ‌های مختلفی نیز به کار رفتند.

یکی از مهم‌ترین نکات در خصوص موشک‌های بالستیک و مشهور اسکاد، مسئله دقت کم آن‌ها بود. اصولا این موشک بیشتر از یک سلاح جنگی، یک ابزار ایجاد وحشت و تخریب بدون هدف مشخص بود. البته در دوره آخر جنگ سرد، برخی تلاش‌ها از طرف غرب و شرق برای افزایش دقت موشک‌های بالستیک انجام شد که در نهایت با امضاء پیمان INF و از بین رفتن موشک‌های میان برد و در نهایت اتمام جنگ سرد، برای مدت‌ها بحث افزایش دقت در موشک‌های بالستیک به فراموشی سپرده شد.

تولد بازیگران جدید در رقابت موشکی جهان

بعد از فروپاشی شوروی سابق و پایان جنگ سرد شاهد شکل گیری جبهه‌های جدید در حوزه موشکی در جهان بودیم. کشور‌هایی مثل چین، هند، جمهوری اسلامی ایران، کره شمالی و پاکستان در این سال‌ها توسعه گسترده توان موشکی خود را آغاز کردند. در بین چند کشور مورد اشاره، به غیر از ایران همگی دارای سلاح‌های اتمی هستند و کم و بیش نقشه راهی شبیه به قدرت‌های دوره جنگ سرد را در حوزه موشک‌های بالستیک پیش گرفتند. اما شاید بتوان گفت که چند بازیگر در این میان و در خلال توسعه موشک‌های بالستیک، روش متفاوتی را در پیش گرفتند.

جمهوری خلق چین به عنوان یک کشور مجهز به سلاح هسته‌ای از دوره جنگ سرد، از همان زمان بحث توسعه موشک‌های قاره پیمای بالستیک را در دستور کار داشت. اما این کشور در دوره پس از جنگ سرد و همزمان با آغاز شکوفایی اقتصادی و افزایش شدید بودجه‌های دفاعی، مسئله توسعه یک نیروی بزرگ موشکی را در دستور کار قرار داد که در کنار بحث عملیات‌های حمل سلاح اتمی، در بحث حملات دقیق نیز اثر گذار باشد.

در این میان چینی‌ها حرکات خاصی را نیز برای توسعه دقت موشک‌های خود انجام دادند. توسعه سیستم مکان یابی بومی "بیدو" توسط چینی به عنوان رقیبی در برابر جی پی اس آمریکایی یا گلوناس روسی از جمله مهم‌ترین حرکات این کشور در این رده به حساب می‌آید. چینی‌ها برای نمونه موشک بالستیک سری DF-۱۵ C را با سر جنگی ویژه برای نفوذ به سنگر‌های بتونی، آشیانه‌های مستحکم هواپیما و مراکز فرماندهی توسعه داده یا در یک حرکت مهم بحث توسعه موشک‌های بالستیک ضد کشتی را در دستور کار قرار داده اند.

موشک بالستیک دی اف ۲۶ ساخت چین

موشک بالستیک DF-۲۱ D ساخت چین

موشک‌های سری DF-۲۱ D و DF-۲۶ جزو سلاح‌های بالستیک تخصصی چین برای مسئله مقابله و نابودی شناور‌های سنگین از جمله ناو‌های هواپیمابر است. چینی‌ها در بحث هدفگیری و عملیات ضد کشتی در کنار ماهواره‌های سری بیدو، چندین مدل از ماهواره‌های شناسایی و رصد دریایی نیز به مدار زمین فرستاده اند که به صورت ویژه بحث تعقیب انواع شناور‌ها در دریا و تامین اطلاعات به صورت زنده برای این موشک‌ها را بر عهده دارند.

نمونه قدیمی از تمرین هدف قرار دادن اهداف توسط موشک‌های بالستیک چینی در تمرین.

اما تصاویر ماهواره‌ای جدید از داخل چین نشان می‌دهد که این کشور بحث حملات دقیق و متعارف در حوزه موشکی را اصولا به مرحله‌ای جدید رسانده که باعث چالش‌های جدی برای آمریکا خواهد شد. بر اساس این تصاویر، چینی‌ها در عمق منطقه بیابانی "تکله مکان" در استان سین کیانگ اقدام به ساخت ماکت‌های بزرگی بر اساس ناو‌های هواپیمابر و ناوشکن‌های کلاس آلری برک آمریکایی کرده اند.

نکته جالب این که حداقل یکی از ماکت‌ها به طول حدودا ۷۵ متر، بر روی یک سری ریل قرار گرفته و تا حدی توان حرکت و شبیه سازی وضعیت درگیری در حال تحرک را برای موشک‌های چینی ایجاد می‌کنند.

هدف متحرک برای تمرین موشک‌های چینی - دو ریل در زیر بدنه ماکت نصب شده. تصویر وسط مربوط به نمونه کوچک‌تر این ماکت

در سال‌های پیش، چینی‌ها بحث شبیه سازی هدفی به اندازه عرشه ناو‌های هواپیمابر آمریکایی را در دستور کار داشتند، ولی آن هدف متحرک نبود. در عین حال روی هدف متحرک بر اساس برآورد‌های انجام شده انواع دوربین‌ها و حسگر‌ها نیز نصب شده تا پروسه حرکت و اصابت را نیز ثبت و ضبط کند.

ماکت آواکس‌های آمریکایی در پایگاه نظامی چین برای تمرین حمله موشکی

تصویر جدیدتر از سایت تست دیگر ارتش چین در منطقه بیابانی موسوم به " گبی " نیز نشان داد که آزمایش‌های چینی‌ها فاز بسیار جدی‌تر نیز گرفته و به دنبال شبیه سازی هدف قرار دادن اهداف کوچک‌تر نیز هستند. بر اساس این تصاویر، چینی‌ها دو ماکت اندازه واقعی از هواپیمای آواکس سری E-۳ ساخت آمریکا را در این منطقه روی یک باند پروازی شبیه سازی قرار داده اند. هواپیما‌های پشتیبانی مثل آواکس‌های سری E-۳ یا پرنده‌های رله ارتباطی یا سوخت رسان‌ها نقش بسیار مهمی در افزایش قدرت هوایی آمریکا داشته و از دور خارج کردن آن‌ها می‌تواند ضربه بزرگی به توان عملیات این کشور در آسمان وارد کند.

چینی‌ها با علم به این قضیه شناسایی و هدف قرار دادن این پلتفرم‌های پروازی را روی زمین در دستور کار خود قرار داده اند تا نشان دهند این تمرینات، کاملا جدی و عملیاتی دنبال می‌شود.

کره جنوبی؛ دقت به عنوان یک عامل بازدارندگی

کره جنوبی به عنوان یک کشور کوچک در مقابله همسایه شمالی خود سالهاست که در یک جنگ سرد و رقابت بزرگ تسلیحاتی قرار گرفته است. کره جنوبی در سال‌های اخیر چندین برنامه را برای مقابله با تهدیدات خود در نظر گرفته است. یک بحث، توان متعارف کره جنوبی در بحث زمینی، هوایی و دریایی است که هزینه سنگینی نیز برای آن شده و بخش دیگر مربوط به توان موشکی این کشور است.

کره جنوبی بحث توسعه توان موشکی را از چندین سال پیش آغاز کرده و امروز هم موشک‌های کروز و هم بالستیک را برای حمله به اهداف زمینی در خدمت دارد.

دقت بالای موشک Hyunmoo ۴ ساخت کره جنوبی

موشک‌های تاکتیکی کوتاه برد سری Hyunmoo ۴ با برد حدودا ۸۰۰ کیلومتر از جمله جدیدترین تسلیحات بالستیک این کشور هستند که با ترکیبی از سیستم‌های INS و جی پی اس با گرید نظامی دقت بالایی را به همراه آورده اند. بحث نابودی مراکز فرماندهی و خصوصا نقاط نگهداری مربوط به سامانه‌های توپخانه‌ای و راکت انداز همسایه شمالی، از جمله اهداف اصلی موشک‌های کره جنوبی به حساب می‌آید.

ایالات متحده؛ بازگشت به فاز دوران جنگ سرد

تقریبا از اواخر دوره دوم ریاست جمهوری اوباما در آمریکا تا به امروز، هر سال بیشتر و بیشتر شاهد توسعه و سرمایه گذاری مجدد این کشور روی توانایی‌های متعارف و به منظور درگیر‌های کلاسیک و بزرگ بوده ایم. با بروز مشکلات در مسئله تمدید پیمان INF و در نهایت از بین رفتن آن بین روسیه و آمریکا، مسئله توسعه مجدد توان موشکی به صورت جدی در این کشور مطرح شد.

آمریکا با توسعه یک نقشه راه به صورت خاص برای نیروی زمینی، بحث کنترل و پرتاب موشک‌های بالستیک قاره پیما حامل موشک‌های هسته‌ای را عمدتا در اختیار نیروی هوایی و دریایی قرار داده و برنامه خاصی را برای واحد توپخانه خود در نظر گرفته است. این برنامه شامل افزایش قابل توجه توپ‌های کالیبر ۱۵۵ میلی متری به بیش از ۱۰۰ کیلومتر، توسعه نسل جدید موشک‌های بالستیک کوتاه برد، به خدمت گرفتن موشک‌های کروز و پدافندی برد بلند و در نهایت بحث پروژه‌ای موسوم به Strategic Fire Missile است که بر اساس قرار است نیروی زمینی آمریکا به موشکی با بردی نزدیک به ۲۲۵۰ کیلومتر مجهز شود.

آزمایش موشک کوتاه برد PrSM

در حال حاضر بخش‌هایی مثل افزایش برد توپخانه ۱۵۵ میلی متری آمریکا در حدود برد ۷۰ کیلومتر بوده و آزمایش‌های موشک بالستیک کوتاه برد تحت عنوان PrSM نیز در جریان است. دقت بالا از جمله اصلی‌ترین نیازمندی‌ها برای این چند پروژه عنوان شده و قرار است نیاز نیروی زمینی آمریکا را برای سرکوب کردن بحث‌های مختلفی مثل موشک‌های کوتاه برد تا پدافند هوایی زمین پایه طرف مقابل را انجام دهد.

در این جا و قبل از ترسیم فعالیت‌های جمهوری اسلامی ایران، باید به این نکته اشاره کرد که در موارد دیگر مثل کشور‌های دارای موشک‌های بالستیک از جمله هند، پاکستان، روسیه و کره شمالی، خصوصا در فاز موشک‌های کوتاه و میان برد در حال حاضر شاهد برنامه خاصی خصوصا در بحث افزایش دقت نیستیم. برای توضیح بیشتر در کشوری مثل روسیه، ماموریت حملات موشکی در فاز میان برد بیشتر در اختیار موشک‌های کروز قرار گرفته و یا در کره شمالی نیز شدیدا روی مسئله حمل تسلیحات اتمی تاکید شده و در مورد دو رقیب اصلی در شبه قاره هند نیز باید گفت که در کنار ماموریت اصلی حمل کلاهک‌های اتمی در دو کشور، اطلاعات و تصاویر قابل توجهی برای مطرح کردن توسعه توان بالستیک متعارف با دقت بالا آنچنان مطرح نیست. این دو کشور نیز تا حدی به مانند روسیه این ماموریت را بر عهده موشک‌های کروز قرار داده اند.

جمهوری اسلامی ایران؛ ظهور مردی با آرزو‌های دوربرد

شاید در بین تمام موارد قابل مطالعه در جهان در حوزه توانایی موشکی و خصوصا موشک‌های بالستیک، جمهوری اسلامی ایران یک مورد خاص و متفاوت باشد. آنچه به عنوان نیازمندی موشکی در ایران تعریف شد حاصل تجربه‌های سال‌های سخت جنگ و پروسه‌ای دردناک به نام جنگ شهر‌ها بود که موشک‌های اسکاد عراقی به راحتی تا شهری مثل تهران را نیز هدف قرار می‌دادند.

نبود سیستم پدافندی برای مقابله با این تهدید، تنها یک راه را در مقابل مسئولین امر قرار داد و آن هم مقابله به مثل بود. در آن دوره بحث خرید موشک‌های اسکاد از لیبی مطرح شده و در نهایت تعداد محدودی از این موشک‌ها به ایران وارد شد. بعد از شلیک تعدادی از این موشک‌ها و فروکش کردن موقتی حملات موشکی عراق ماموریت بزرگ ایجاد قوای موشکی در ایران بر عهده شهید حسن طهرانی مقدم قرار گرفت.

شهید طهرانی مقدم در کنار همرزمان در جریان یک شلیک در زمان دفاع مقدس

موشک ذوالفقار - یکی از دقیق‌ترین موشک‌های ایران بر پایه خانواده فاتح ۱۱۰

موشک بالستیک ضد کشتی خلیج فارس در ۴ نما

از دوره آموزشی در سوریه و روایت‌های جالب از نحوه دست پیدا کردن این شهید بزرگوار و تیم همراهش به برخی دستورات و روش‌ها برای نگهداری و آماده سازی موشک‌های اسکاد تا شروع مهندسی معکوس و ساخت موشک‌های مختلف، این شهید بزرگوار و یارانش همیشه در نوک پیکان توسعه این توانایی در ایران بودند. بعد از تمام شدن جنگ تحمیلی و آغاز دوره بازسازی نظامی، ماموریت اصلی توسعه توان موشکی و رسیدن به عدد معروف ۲ هزار کیلومتر و پوشش دادن تهدیدات عمده برای جمهوری اسلامی ایران، با نیروی هوایی و سپس هوافضای سپاه بود.

اما از دهه ۸۰ شمسی بود که در کنار بحث توسعه نمونه‌های مختلف، بحث سوخت جامد و حامل‌های مختلف موشکی، مسئله افزایش دقت با دستور ویژه رهبر انقلاب، با مدیریت شهید طهرانی مقدم آغاز شد.

اصابت دو موشک از سری فاتح ۱۱۰ به مقر گروه‌های تروریستی در شمال عراق

اصابت موشک بالستیک خرمشهر به درون یک هدف مربع شکل در یک تمرین نظامی

بحث توان موشکی به صورت کلی و موشک‌های بالستیک به صورت خاص‌تر در جمهوری اسلامی ایران، دارای تفاوت‌های خاصی با بسیاری دیگر از کشور‌های دارای این توانایی است. در جمهوری اسلامی ایران بخش بسیار سنگین تری از بار ماموریت بازدارندگی نظامی و در عین حال در زمان بروز درگیری و تنبیه متجاوز، بر عهده یگان موشکی قرار دارد. در عین حال جمهوری اسلامی ایران بی اعتنا به تسلیحات اتمی است، پس افزایش دقت موشک‌ها برای آن بدل به یک اولویت مهم شده است.

این سرمایه گذاری دقیق و افزایش دقت، سال‌ها بعد از شهادت سردار طهرانی مقدم و در جریان عملیات‌های موشکی علیه گروه تروریستی داعش و یا در عملیات معروف علیه نیرو‌های آمریکایی در عین الاسد بود که جلو‌های واقعی خود را به نمایش گذاشت، اما اقدامات مهمی مثل دستیابی به نسل‌های جدید سوخت جامد، توسعه سیستم‌های هدایت اینرسیایی بر پایه ژیروسکوپ‌های فیبر نوری، سر‌های جنگی جدا شونده دارای هدایت مستقل در فاز نهایی، موشک‌های بالستیک ضد کشتی، سیلو‌ها و شهر‌های موشکی همه و همه حاصل برنامه ریزی و مجاهدت‌های خاموش مردی بود که در تمام عمر خدمتی خود در گمنامی به سر برد و صرفا بعد از شهادت به مردم ایران و ملت‌های منطقه معرفی شد. این روز‌ها که یادآور سالگرد شهید همان مرد بزرگ با آرزو‌های دوربرد است، بهترین زمان برای مشخص شدن عمق نگاه و دغدغه‌های او برای اجرای دستورات رهبر انقلاب در راه افزایش دقت موشک‌های ایرانی بود که حالا، کشور‌های دیگر و قدرت‌های موشکی جهان، به سراغ آن رفته اند.

منبع: مشرق

انتهای پیام/