به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، محمد توکلی در مشهد مقدس با اشاره به برنامه‌های پیش روی این معاونت و در پاسخ به سئوالی درباره جزئیات شرایط خادمی بارگاه منور رضوی و انواع خادمیاری‌ها اظهارداشت: بارگاه مطهر حضرت رضا علیه السلام مجموعه‌ای زیارتی و معنوی است و مشتاقان زیارت همه ساله به صورت شبانه روزی به حرم امام رضا مشرف می‌شوند.

وی افزود: در تشکیلات حرم مطهر برپایه سفارشی که دین مبین اسلام به نظم و انضباط در امور دارد سیستم خدمت در بارگاه امام رضا (ع) از پیشینه‌ای برخوردار است که این پیشینه تشکیلات و نظم و انضباطی را در مجموعه فراهم کرده است.

توکلی خاطرنشان کرد: ما در مجموعه حرم مطهر حضرت رضا (ع) تاسال ۱۳۶۸، ۴ نوع خدمت بیشتر نداشتیم و قالبا در واقع خادم، فراش، دربان و حافظ بودند. از سال ۱۳۶۸ تشکیلات تغییراتی به خود دید که علت این تغییرات این بود که با توسعه حرم مطهر در دوران پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی خود به خود نیازمند خدمات جدیدی بود این خدمات جدید از جمع خادمینی که در گذشته بودند برنمی آمد و اولین خدمتی که درسال ۶۸ شکل گرفت کفشداری‌ها یا کفشبانی‌هایی بود که توسط پرسنل و کادر ستادی اداره می‌شد.

وی ادامه داد: حجم مراجعات و خدماتی که با افتتاح رواق دارالولایه پیش آمد و افتتاح چند کفشداری جدید در مجموعه نیازمند این بود که خدمات به روز شود و کفشداری‌ها واگذار شد که با جذب نیرو‌های افتخاری به خادمان افتخاری درحوزه کفشداری اضافه شد.

توکلی با اشاره به گسترش حضور زائران درحرم گفت: همزمان در همان سال نیازمند خدماتی در حوزه امر به معروف و نهی از منکر شدیم و گروه‌هایی تحت عنوان گروه‌های ارشاد در همان زمان شکل گرفت، اما نه در قالب خدمه. کفشداری در قالب خدمه شکل گرفت و پنج خدمت اصلی خادمی، فراشی، دربانی، حافظی و کفشداری شد که طبیعتا، چون این خدمت‌ها باز جوابگوی نیازمجموعه نبود با توسعه حرم خدمات جدیدی نیز شناسایی شد، شکل گرفت و جای خود را پیدا کرد.

مدیر امور خدمه آستان قدس رضوی آخرین خدمتی که در دهه کرامت امسال راه اندازی شده و خدماتش شروع شد، خدمت نوآوری است. خدمت نوآوری و فناوری که تا به الان در مجموعه وجود نداشت اگرچه در دل همه خدمت‌ها این ظرفیت‌ها بود، اما خدمت مستقلی به عنوان خدمت نوآوری نداشتیم که مربوط به شرکت‌های دانش بنیان است به طوری که فرهیختگانی از شرکت‌های دانش بنیان جذب شدند که به عنوان خادمین افتخاری برای نیازمندی‌های حرم مطهر ایده و پیشنهادات فنی ونوآورانه ارائه می‌دهند.

توکلی تصریح کرد: امروز بالغ بر ۴۰ نوع خدمت خادمیاری داریم که این ۴۰ نوع خادمیاری در کنار آن ۵ خدمت اصلی که به عنوان خدمه می‌شناسیم فعال است و تشکیلات و ترکیب خاص خود را دارد.

معاون اماکن متبرکه بارگاه منور رضوی در ادامه با اشاره به شرایط جدید خادمی و خادمیاری گفت: وقتی که می‌گوییم خدمه منظورمان این است که هر کسی که در صحن و سرای امام رضا (ع) خدمت می‌کند و از دید زائران همان خادم است که شرایط این خدمه در آیین نامه جدید آستان قدس در سال ۹۹ بازنگری و ابلاغ شد وعنوان خادمیاری یکی از زیرمجموعه‌های خدمت خدمه شد که تا به الان به عنوان یک گروه مستقل خادمیاری بودند، اما زیرشاخه حوزه خدمه قرار گرفتند.

وی افزود: ما در حوزه خدمه خدمت‌هایی را داریم در آن ۵ خدمت اصلی که حکم خود را از تولیت دریافت می‌کنند، بخشی از این افراد دارای پیشینه بسیاری هستند و بعضی‌ها نیز به عنوان خادم جدیدالورود یا خدمه جدیدالورود با رتبه تشرفی جذب می‌شوند.

توکلی ادامه داد: خادمیاران از سال ۹۵ امکان ورود به حوزه خدمه را پیدا کردند و تا گذشته خادمیار مستقلا جذب می‌شد و خدمه هم مستقلا و درخواست متقاضی باید سیرش را طی می‌کرد و آن فرد خادم می‌شد، اما امروز این گونه نیست و هرکسی که می‌خواهد به رتبه خدمه تشرفی نائل شود ابتدا باید دوره خادمیاری را سپری کرده باشد، درفضای خادمیاری خدمت کند، دوره ۱۰ ساله را طی کند و بعد در کمیسیون جذب خدمه دعوت می‌شود و پس از بررسی شرایط فرد به یکی از خدمت‌هایی که در قالب آن ۵ خدمت خدمه هستند معرفی می‌شود و خدمت خود را در قالب خدمه تشرفی با حکم تولیت آغاز می‌کند.

وی افزود: در دوره فعلی علاوه براینکه خادمیاری حرم داریم، دسته‌ای خادمیاری داریم که به عنوان خادمیاران استانی می‌شناسیم و ماموریت‌های جدیدی در استان‌ها به آن‌ها واگذار شده که از دوره تولیت سابق شروع شد و در وضعیت فعلی نیز ادامه دارد.

معاون اماکن متبرکه بارگاه منور رضوی با بیان اینکه در همه استان‌ها و شهرستان‌های کشور کانون‌های خادمیاری داریم که ماموریت‌هایی را که آستان قدس در آن شهرستان‌ها و استان‌ها دنبال می‌کند چه در جهت محرومیت زدایی چه در جهت خدماتی که بنا است به زائران ومسافرانی که در مسیر مشهد هستند و بنا است برای حرم مشرف شوند، یا ارادتمندان به حضرت که پاداش آن خدمت که درشهرستان خود به نام امام رضا انجام می‌دهند هر ماه یک مرتبه توفیق خدمت در حرم امام رضا را پیدا می‌کنند و به عنوان خادم حرم در کنار سایر خادمین می‌توانند خدمت خود را انجام دهند.

وی افزود: ما در حوزه خدمت در حرم امام رضا رتبه‌های خدمتی هم داریم و به هرمیزانی که دوره و سنوات خدمتی فرد افزایش پیدا می‌کند مفتخر می‌شود به رتبه مثل نشان و مدالی که به افرادی که در سازمان‌ها کاری را انجام می‌دهند که کار خاص باشد یا درجه‌ای از خدمت را طی می‌کنند به این رتبه نائل می‌شوند.

توکلی با اشاره به اینکه در حرم امام رضا و در وضعیت فعلی ۵ رتبه خدمتی داریم که رتبه خدمه رسمی موروثی است و این‌ها اجدادشان قالبا این بوده که املاکی، اراضی یا مستقلاتی به حرم امام رضا وقف کردند و در قبال این وقفی که داشتند مفتخر به دریافت حکم خدمت رسمی موروثی شدند و چون در موقوفات داریم که باید به نیت واقف عمل شود، این خواسته را داشتند که نسل شان به خدمت ادامه دهند و در خدمت حضور داشته باشند که از این طریق به خدمت مفتخر می‌شوند البته این فرد هم باید دوره گزینش را بگذراند و شرایط عمومی خدمت به حرم را داشته باشد که به افتخار خدمت رسمی موروثی که از اجدادش به آن ارث رسیده با تایید تولیت مفتخر شود.

وی افزود: یک عده خادمان رسمی هستند که خدمت به نسلشان منتقل نمی‌شود، اما خادمان پیشکسوتی هستند که حداقل بیش از دو دهه خدمت در حرم دارند یعنی یک دهه را در دوره خدمت تشرفی طی کردند و یک دهه را در دوره خدمت افتخاری طی کردند.

این‌ها هم با حکم تولیت مفتخر شدند به این رتبه از خدمت و شرایط خاص خودشان را دارند که البته در سال‌های اخیر حکم رسمی نداریم و در دوره فعلی کلا حکم رسمی لغو شده و در نهایت خادمی که ابتدا متقاضی است، بدون پیشینه قبلی از سوابق خدمتی خود و اجدادش به خدمت مفتخر می‌شود، تا رتبه افتخاری ارتقا پیدا می‌کند.

توکلی با بیان اینکه عده‌ای از خادمان نیز خادمان افتخاری هستند که حداقل ۱۰ سال خدمت در حرم در رتبه تشرفی داشتند و بعد از این مفتخر می‌شوند به این رتبه که به عنوان پیشکسوت خدمت آن‌ها را می‌شناسیم گفت: تعریفی که ما از خدمت در حرم امام رضا علیه السلام داریم این است که خدمت انجام وظیفه است در کمال اخلاص و ارادت برابر با نظم و ترتیبی که در "آیین نامه خدمت" تعریف شده است یعنی وقتی می‌بینید خادمی در یک نقطه‌ای خدمت می‌کند برابر با ماموریتی است که به او داده شده است و حتی زمان و مکانش نیز مشخص است.

معاون اماکن متبرکه بارگاه منور رضوی با تاکید براینکه تشکیلات حرم امام رضا (ع) جزو باسابقه‌ترین تشکیلات در دنیاست و ما چنین تشکیلاتی با این سابقه در دنیا نداریم که قدمت داشته باشد گفت: در حال حاضر بیش از ۴۰۰ کشیک در حرم مطهر داریم که در قالب ۸ کشیک دسته بندی می‌شوند، خادمین در مجموعه هرگروهی باسرکشیک خودشان مرتبط هستند سرکشیک برای آن‌ها تعیین تکلیف می‌کند که چه زمانی چه مکانی و چه ماموریتی را دنبال کنند و هیچ کشیک با کشیک دیگر تداخل ندارد.

وی افزود: در ایام خاصی مثل تحویل سال بالغ بر ۱۲ هزار نفر نیرو وخادم آماده خدمت هستند که دقیقا ماموریت این ۱۲ هزار نفر مشخص است و اگر بنا است تغییر مسیری برای تشرف زائر دهیم اینطور نیست که فی البداهه تصمیم بگیریم و فکر کنیم فردا صبح اجرا کنیم این در یک دوره آموزشی هشت روزه به همه خادمین آموزش داده می‌شود که بنا است به عنوان مثال امروز درب مسجد گوهرشاد به دلیل عملیات ساختمانی در بست شیخ بهایی در ضلع غرب بسته شود و تشرف زائر فقط از ضلع جنوب امکان پذیر است.

توکلی درباره نحوه ثبت نام برای خادمیاری نیز گفت: در حال حاضر که دوره کرونا است از طریق سایت و غیرحضوری ثبت نام انجام می‌شود، ولی اگر زمان حضوری ثبت نام انجام شد، زائران علاقه‌مند در ورودی بست شیخ طوسی می‌توانند به مرکز امور خادمین مراجعه کنند و تقاضای خدمت دهند و با توجه به توان شان و نیاز مجموعه شرایط خدمت برای آن‌ها فراهم شود.

معاون اماکن متبرکه بارگاه منور رضوی دارد درباره قدیمی‌ترین نوع خدمتی که در حرم منور رضوی انجام شد ه است گفت: در حرم سه خدمت قدیمی خادمی، دربانی و فراشی وجود دارد، از زمانی که پیکر مطهر حضرت در این مکان دفن شده خدمت شروع شده است و جالب است که بدانید اولین کسی که خدمت را در حرم داشته برابر با سوابقی که ما داریم یک خانم بوده است که از محله نوقان مشهد می‌آمده درب حرم حضرت رضا را روز‌ها برای زیارت زوار باز و مرتب می‌کرده است.

وی درباره چهار خدمت حافظی، دربانی، فراشی و خادمی گفت: در وضعیت فعلی خدمت خادمی و فراشی را یک خدمت مشترک می‌شناسیم اگرچه در گذشته تفاوت داشتند خادم امور نظم و انضباط و تشریفات حرم را برعهده داشته و مسئولیت فراش خدمات نظافت و تطهیر حرم بوده که با توسعه حرم این خدمات و ماموریتشان در یکدیگر ادغام شده است.

خدمت حافظی هم که براساس موقوفات و نیت واقف شکل گرفته که این افراد ماموریتشان قرائت قران در حرم است و نایب الزیاره‌هایی هستند که به نیابت از واقفین در اینجا زیارت کنند و اجرای مراسم سنتی صفحه هست که به صورت روزانه در صبح و شب انجام می‌دهند.

وی افزود: همچنین خدمت دربانی از اسمش پیداست که دربان حرم هستند، در گذشته صحن‌های قدیم مثل صحن آزادی، انقلاب، جمهوری اسلامی و مسجد گوهرشاد دروازه ورود به حرم بودند و خادمانی در درفضای باز درصحن‌ها خدمت می‌کردند که به عنوان دربان مشهور بودند، اما با توسعه حرم صحن‌هایی در پیرامون این صحن‌ها شکل گرفتند که ماموریت این صحن‌های جدید را خادمیاران انتظامات انجام می‌دهند و با همان هیبت و لباس درصحن‌های پیرامون و ورودی حرم مطهر انجام وظیفه می‌کنند.

توکلی با بیان اینکه خدمت کفشبانی نیز کاملا مشخص است گفت: کفشبان‌ها یا کفشداران دو ماموریت دارند که یک بخش بحث کفشداری حرم است و یک بخش خدمات کتب انبار است و هرآنچه که خدمات کتاب در حرم است توسط این مجموعه انجام می‌شود البته خدمت دیگری در حوزه خادمیاری با توجه به نیاز شکل گرفته است که صحافی است و گروهی از صحافان جمع شدند و این خدمت را شکل دادند و ما امروز هیچ کتابی از حرم خارج نمی‌کنیم و این افراد به صورت افتخاری کتاب‌هایی که فرسوده شده را صحافی و ترمیم می‌کنند.

مدیر امور خدمه آستان قدس رضوی همچنین یادآور شد: خدماتی مثل انتظامات که در گروه ارشاد شکل گرفتند تحت عنوان امر به معروف و نهی از منکر است، اما توسعه خدمات به سمت انتظامات نیز رفته است؛ همچنین خادمان امنیت را داریم که بعد از جریان بمب گذاری درحرم در سال ۱۳۷۳ شکل گرفت و این‌ها مسئول امنیت حرم هستند.

وی ادامه داد: خادمینی در حوزه صندلی چرخدار و زائربران به زائران خدمت می‌دهند که افراد سالمند و توانیاب را در صحن‌های حرم جا به جا می‌کنند، همچنین خادمینی در حوزه فنی به صورت گمنام فعالیت می‌کنند که دیده نمی‌شوند و آنچه در حوزه روشنایی حرم مطهر و امور فنی و فضای سبز و گل آرایی انجام می‌شود.

توکلی درباره خادمان فرهنگی نیز گفت: این خادمان در برگزاری نماز، حوزه تبلیغ و مراسمات حرم مطهر را فعالیت می‌کنند و حتی همین نباتی که بسته بندی دست زائر داده می‌شود توسط گروهی گمنام فعالیت می‌کنند و سالیانه بالغ بر ۷ تا ۸ میلیون بسته متبرک از خرما و نبات و نمک و بسته بندی‌های دیگری مثل طرح معیشتی را به صورت به دست زائران و نیازمندان می‌رسانند.

وی درباره موقوفات و نذورات حرم مطهر رضوی نیز گفت: تولیت محترم در مصاحبه‌ای که در دهه کرامت با رسانه‌ها داشتند به درستی این موضوع را برای همه زائران تشریح کردند و آن هم این است که هرآنچه در حرم اتفاق می‌افتد یا از طریق وقف است یا از نذر است.

در حال حاضر خادمانی در حوزه وقف و نذر داریم که به صورت افتخاری این بستر را برای ناظران و واقفان فراهم می‌کنند که اگر بنا است در حرم آینده‌ای برای خودشان ببینند، چون وقف منحصر به یک دوره خاصی نمی‌شود و بوده و هست و خواهد بود. نذر نیز ممکن است در یک دوره کوتاهی باشد، اما وقف عقبه و پیشینه‌ای دارد ودر واقع یک آینده‌ای دارد.

این‌ها راهنمایی می‌کنند به شکلی می‌توانند آن نیت خود را اجرا کنند، اما آنچه در حرم هست ما از قدیمی‌ترین موقوفاتی که در حرم بخواهیم یاد کنیم موقوفاتی است که مربوط به قرآن خوانی در حرم مطهر است و موقوفاتی که مربوط به روشنایی حرم است.

وی افزود: در مورد مهمان سرای حضرت خیلی صحبت شده است خیلی‌ها که به حرم رضوی مشرف می‌شوند این انتظار وجود دارد که از خوان پربرکت رضوی متنعم بشوند و بنا به تاکید تولیت محترم هرچقدر که وقف و نذورات در این حوزه بیشتر باشد می‌توانیم دامنه برخورداری زائر را از این خوان متبرک بیشتر کنیم.

در سال ۹۵ مهمانسرای شماره دو حرم مطهر که در صحن غدیر است افتتاح شد و از همین باب است که واقفان و ناذران شرایطی فراهم آوردند که در مهمانسرای حر عاملی با ظرفیتی که داشت امکان پاسخگویی و اجابت به نیات ناذرین و واقفین به طور کامل نبود.

وی ادامه داد: شیوه دعوت نیز در حرم در گذشته به صورت فیزیکی و حضوری بود، اما امروز نه دیگر به صورت حضوری که به صورت نرم افزاری و از طریق اپ رضوان و سامانه نعیم رضوان زائران امام رضا می‌توانند وارد سامانه شوند و درخواست شرکت در قرعه کشی و متنعم شدن از غذای حضرت رضا داشته باشند به میزانی که امکان پذیرایی روزانه وجود دارد در بین متقاضیان پذیرایی مهمان سرای امام رضا قرعه کشی می‌شود و رسما به اتفاق خانواده محترمشان که سقف آن ۵ نفراست می‌توانند از خوان پربرکت حضرت در آن دوره تعریف شده استفاده کنند.

توکلی در ادامه تصریح کرد: خادمی در حرم امام رضا (ع) اگر چه افتخار بسیار بزرگی است، اما یک مسئولیت بسیار سنگین‌تر و بزرگتر است و در حرم کسانی که واقعا توان دارند و شرایط را برای خدمت در خودشان می‌بینند که می‌توانند وقت کافی بگذارند اگر متقاضی خدمت هستند از قبل، این شرایط را ببینند چراکه ما در حرم وقتی یک نفر به عنوان خادم جذب می‌کنیم جای یک نفر عاشق و علاقه‌مند دیگر را گرفته است. این خدمت، مسئولیت و یک کار اجرایی سنگین است.

وی افزود:وقتی یک خادم در مناسبت‌های مختلف می‌تواند سرپا بایستد و مراسمی مثل تحویل سال را مدیریت می‌کند ضمن اینکه ارادت و علاقه قلبی که لازم هست و جزو لاینفک خدمت است و میتواند این تحمل را در مجموعه بوجود بیاورد توان و وقت گذاری مسئله مهمی است که انشاالله ارادتمندان حضرت رضا (ع) به این موضوع مهم توجه کنند و نباید گرد حضرت رضا در هیچ مقطعی خالی از خدمت باشد.

چرا که ما آن نقش دفاع از حرم را در لباس خدمت به امام رضا (ع) به درستی ایفا می‌کنیم و باید به نسل آینده این خدمت را انتقال دهیم و آنچه در حرم اتفاق می‌افتد فقط برای بهره وری معنوی زائر از فیض حضور در زیارت و عبادت است.

معاون اماکن متبرکه بارگاه منور رضوی در پایان تاکید کرد: در دوره کرونا ثابت شد که زائران امام رضا چقدر فرهیخته هستند و از ویژگی‌های خاص زائر برخوردارند و آداب و شرایط را به خوبی درک می‌کنند و با این همراهی و همکاری زائران امام رضا توانستیم خدمت شایسته‌ای در دوره کرونایی به زائران تقدیم کنیم وگرنه با این جمعیت و با این حجم ماموریت، این خدمت امکان پذیر نبود.

منبع: تسنیم

انتهای پیام/