به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از خرم آباد ،زن سالخورده در حالیکه دستهایش را روی هم بر سینه گذاشته و در بستر خشک شده روخانه " کشکان" در جوار شالیزار کوچکش ایستاده بود، مویه (آهنگ لری غمگین) می‌خواند، صدایش آنچنان سوزناک بود که گویی عزیزی را از دست داده است.

نامش " گل نسا" است، نوا‌های غمناک محلی را با آهنگی سوزناک زمزمه می‌کند و گاهی هم صدایش بلند می‌شود، اغراق نیست اگر بگوییم سیل اشک از چشمانش جاری است، همچنان که او را نگاه می‌کنم، " کشکان" هم در مقابل من نظاره گر گریه‌های سوزناک این مادر اهل شهرستان چگنی لرستان است.

شالیزار‌ها ترک برداشته اند و خبری از عطر برنج در فضا نیست، ویرانی‌های خشکسالی در آبادی‌های همسایه کشکان رود به چشم می‌آید، باورم نمی‌شود اینجایی که ایستاده ام و لب‌های زمین زیرپایم از خشکی ترک برداشته همان رودخانه کشکانی است که در سیل ۹۸ آنچنان طغیانگر و رام نشدنی بود که هرچه در مسیر حرکتش داشت با خود می‌برد و موج‌های سهمگینش بود که در خانه‌های مردم می‌رقصید و زندگی‌های چندین ساله را همچون پرکاهی در گرداب خود حرکت می‌داد.

اینجا همه غم دارند، پیرزنی که دلتنگ عطر شالیزار است، کشکانی که آب ندارد، آه ندارد با ناله سودا کند، کودکانی که به جای شنای تابستانی در حاشیه کشکان، خاک و غبار بستر خشک شده آن را بر سر و صورت دارند، مردانی که به خاطر خشکی سیلابی‌ترین روخانه لرستان کشاورزی را رها کرده و برای یافت شغلی هرچند موقت به شهر رفته اند، مادران اندوهگینی که دیگر بساط قالی شوییشان در دامان کشکان گسترده نیست؛ و من، وقتی به یاد می‌آورم فروردین سال ۹۸، سیل کشکان با هزاران خانه و زمین زراعی چه کرده بود باورم نمی‌شود اکنون در کف خشک آن رودخانه ایستاده ام.

کشکان دیگر نه سیلابی‌ترین رودخانه لرستان بلکه به نهری کوچک و بی جان تبدیل شده است و انگار جان ندارد حتی تکان بخورد، در برخی جا‌ها ارتباط رود قطع شده است و شن‌های داغ و زمین خشک است که خودنمایی می‌کند، اصلا به سختی می‌توانم خود را قانع کنم که اینجا رودخانه است.

کشکان که روزی مقصر اصلی خرابی‌ها در لرستان بود و موج‌های آن آنقدر بلند شده بود که سقف خانه‌ها و بالاتر از آن را در بر می‌گرفت امروز آنچنان فرودست و تهی دست شده است که حتی جایی برای ماهیان ندارد، آغوشش خالی از موج‌های کوتاه و بلند است، صدای جاریش به گوش نمی‌رسد چراکه ساکت و بی حرکت در حال جان دادن است.

در جا‌هایی هم که بستر کشکان همچنان نفس می‌کشد پایم را داخل آب می‌گذارم، به سختی تا مچ می‌رسد، مانند کسی که حوصله نداشته باشد کشکان هم آرام و بی تحرک در بستر خود سکوت کرده است و آفتاب سوزان تابستان هم بی محابا نفس‌های آخرش را تبخیر می‌کند و شاهرگ حیات لرستان نفسی برای کشیدن ندارد.

اینجا زمین و کشاورزی حکم عزیز دوست داشتنی را برای روستاییان دارد، مثل بچه شان است و کشکان بود که زندگی روستاییان چگنی، پلدختر و کوهدشت را سرسبز نگه داشته بود، وقتی آب نباشد، کشاورزی نیست و طبیعی است که پیرزنی بر بالین کشکان نیمه جان و کشت خود مویه بخواند و آن‌ها را همچون عزیزی از دست رفته بداند.

چند سال اخیر خشکسالی در لرستان بود، اما انگار امسال بدترین روی خود را به کشکان نشان داده است و قدرت نمایی‌های سیل ۹۸ را جبران می‌کند، این روز‌ها خشکسالی در مقابل کشکان قدعلم کرده است و موج‌های پی در پی گرما است که به جای موج آب خودنمایی می‌کند، درست مثل فواره‌ای که وقتی به اوج می‌رسد آغاز پایانش فرا می‌رسد، کشکان هم فروردین ۹۸ در اوج فواره بود و اکنون به آخرین مرحله‌های سقوط رسیده است.

کشکان خشک می شود

کشکان سیل خیزترین رودخانه لرستان و سرچشمه اصلی رودخانه کرخه می‌باشد و حوزه آبریز کشکان با مساحت بیش از ۶۶ هزار کیلومتر مربع در ناحیه جنوب غربی ایران واقع شده‌است.

کشکان رود در پنج کیلومتری شهر ویسیان چگنی در روستایی به نام دوآب به رودخانه "گلال" خرم آباد می‌پیوندد و حدود یک سوم خاک لرستان را در بر می‌گیرد که بخش عمده آن از شهرستان چگنی سرچشمه گرفته و می‌گذرد و رود‌های کوچکتری از شهرستان‌های نورآباد، خرم‌آباد، کوهدشت، الشتر و پلدختر در طول مسیر به آن اضافه می‌شوند.

حوزه آبخیز رودخانه کشکان در تقسیم‌بندی هیدرولوژی ایران جزئی از حوزه آبریز خلیج فارس به حساب می‌آید، در جنوبی‌ترین شهر لرستان به بیشترین وسعت و شدت می‌رسد و به صورت رواناب از این استان خارج و وارد خوزستان می‌شود، کشکان در ابتدا وارد رودخانه سیمره می‌شود و سپس به رودخانه زال، کرخه و در آخر به تالاب هورالعظیم می‌ریزد.

کشکان با طول ۳۰۰کیلومتر یکی از سیل خیزترین رودخانه‌های ایران به شمار می‌رود و قسمتی از آن که در شهرستان پلدختر قرار دارد که فروردین سال ۹۸ موجب عظیم‌ترین و بی سابقه‌ترین سیل ایران شد به نحوی که دبی آن در پلدختر از چهار هزار و ۶۰۰ متر مکعب در ثانیه گذشت و بر اساس اعلام مسئولان بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان خسارت در لرستان به ویژه پلدختر بر جای گذاشت.

به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان رودخانه کشکان در محل پلدختر اکنون با دبی ۴.۲ مترمکعب بر ثانیه نسبت به سال گذشته (با ۲۳ مترمکعب بر ثانیه)، حدود ۸۲ درصد و نسبت به خرداد سال جاری حدود ۸۷ درصد کاهش داشته است.

داریوش حسن نژاد گفت: کشکان در مقاطعی به طور کامل خشک شده است و پیش بینی می‌شود با توجه به گرمای هوا و کشت برخی محصولات آبدوست برخلاف الگوی کشت، کاهش دبی این رودخانه ادامه داشته باشد.

وی افزود: پمپاژ آب و افت شدید دبی کشکان موجب شده است اراضی و باغات در حاشیه این رودخانه در معرض بی‌آبی و نابودی قرار گیرد و حدود ۸۰ درصد کشاورزی پلدختر به دلیل این امر در حال تهدید است.

حسن نژاد افزود: کاهش نزولات جوی در سال آبی جاری باعث کاهش شدید منابع آب زیرزمینی و آبدهی رودخانه‌های استان شده است به طوری که دبی رودخانه‌های اصلی لرستان در خرداد ماه سال آبی جاری نسبت به دوره مشابه سال گذشته به طور متوسط ۶۹ درصد و نسبت به متوسط طول دوره آماری بلند مدت ۷۹ درصد کمتر شده است و رودخانه‌هایی، چون کشکان، سیلاخور، مادیان رود و کاکاشرف در مقاطعی با ۱۰۰ درصد کاهش آبدهی، کاملا خشک شده‌اند.

وی تصریح کرد: منابع آب رودخانه‌ای و چشمه‌های استان امسال در مقایسه با سال گذشته به ترتیب ۷۹ و ۵۸ درصد کاهش دبی داشته وافت آبخوان‌های استان نیز ۱۴۰ سانتیمتر گزارش شده است.

مدیرعامل آب منطقه‌ای لرستان اضافه کرد: بارندگی‌های سال آبی امسال در استان نسبت به سال گذشته ۴۳ درصد کاهش داشته و هم اکنون ۱۰۲ میلیون متر مکعب آب پشت ۶ سد استان وجود دارد که ۴۷ میلیون متر مکعب کمتر از مدت مشابه سال گذشته است.

منبع : ایرنا

انتهای پیام/ب