به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، تالاب‌ها از جمله دارایی‌های با ارزش محیط زیست هستند که این روز‌ها به دلیل کم آبی و کمبود بارش تعدادی از آن‌ها با تنش خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند. ایران نزدیک به ۱۴۳ تالاب در سطح کشور دارد، که با هماهنگی وزرات نیرو تحت عنوان پیوست قانون حفاظت از تالاب‌ها ثبت شده و هر کدام از آن‌ها زیستگاه‌ حیوانات و گیاهان خاصی هستند که هرگونه عملکرد مثبت و منفی بشر بر زیستگاه این موجودات تأثیرگذار است.

تالاب‌ها به دلیل اینکه در پست‌ترین نقاط حوزه‌های آبخیز قرار می‌گیرند با مشکلاتی چون، کاهش آب ورودی به تالاب‌ها از منابع آب سطحی و زیرزمینی حوزه آبخیز و دشت‌های اطراف، اجرای طرح‌های توسعه‌ای و زیر بنایی بزرگ، ورود انواع آلاینده‌های بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی گسیل شده از مزارع کشاورزی و شهرها، شکار و صید غیرمجاز و بی رویه و برداشت علوفه و سایر محصولات تالابی، بیش از حد توان تجدید پذیری تالاب، تغییر کاربری اراضی تالابی برای امور کشاورزی و غیره، راه یابی گونه‌های غیر بومی و مهاجم به تالاب‌ها و تغییر اقلیم و خشکسالی رو به رو هستند.

بیشه دالان، آقگل، آلاگل، آلماگل، استیل، انزلی، تنگلی، چغاخور، زردابه، سولقان، شادگان، کمجان، سولدوز، گاوخونی، گندمان، میقان، پریشان، ساهون، هامون، هورالعظیم، گمیشان و ... از جمله تالاب‌های ایران هستند.

وابستگی تالاب‌ها به بارش باران

مسعود باقرزاده کریمی مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره آخرین وضعیت تالاب‌های کشور، اظهار کرد: هنوز فصل بارش‌ها تمام نشده است، اما به طور کلی تالاب‌های فلات مرکزی ایران بیشتر از سایر تالاب‌ها وابسته به بارش‌ها هستند و اگر بارش‌ها کم باشد وضعیت خوبی نخواهند داشت.

او بیان کرد: وضعیت تالاب‌های کوهستانی، چون دریاچه ارومیه، شادگان، هورالعظیم خوب است و تالاب‌های ساحلی نیز کم آبی ندارند و این روز‌ها تنها با آلودگی دست و پنجه نرم می‌کنند.

باقرزاده کریمی درباره آخرین وضعیت تالاب گاوخونی، تصریح کرد: ۱۵ سال است که بیشتر مساحت تالاب گاو خونی خشک شده و اکنون نزدیک به ۹۶ درصد آن خشک است.

مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها با اشاره به اینکه تالاب گاوخونی ۱۷۶ میلیون متر مکعب از زاینده رود حق آبه دارد، گفت: متاسفانه حق آبه این تالاب داده نمی‌شود و به دلیل مصرف بیش از حد آب این تالاب به حد مطلوبی نرسیده است.

باقرزاده کریمی درباره تالاب میانکاله خاطرنشان کرد: تالاب میانکاله ۱۰۰ هزار متر مکعب مساحت دارد که در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از پهنه آبی آن خشک شده است.

او درباره آلودگی تالاب‌ها گفت: آلودگی تالاب‌ها در جنوب کشور بیشتر نفتی و در شمال کشاورزی و فاضلاب‌های نیتراتی است.

کریمی تصریح کرد: در تالاب‌های کویری و فلات مرکزی میزان تبخیر بسیار بیشتر از بارش است و در نتیجه با کم‌آبی و ایجاد میدان‌های گرد و غبار روبرو هستند.

مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها گفت: نکته مهم در انتخاب تالاب‌ها و تلاش برای احیای شان کارکرد‌های اکولوژیکی آن هاست؛ تالاب‌ها مهم‌ترین تولید کننده حیات گیاهی و جانوری هستند، چرا که بیشترین تنوع را دارند.

او با اشاره به دستاورد‌های اخیر در حوزه تالاب‌ها گفت: در دولت یازدهم و دوازدهم در این حوزه قانون وجود داشت، مسئولیت تالاب‌ها با رئیس جمهور است و اعضای حقیقی دارد بخش‌های غیردولتی و متخصصان و دانشگاه هم با حق رأی در این ستاد حضور دارند.

کریمی عنوان کرد: به لحاظ اکولوژیکی و تجاربی که بشر در حفظ تالاب‌ها دارد، نباید در وضعیت تالاب‌‌ها دخالت کنیم، چرا که تالاب زمان بیشتری آب خود را نگه می‌دارد.

او مطرح کرد: برای اینکه تالاب به وضعیت مطلوب برسد باید رویکرد دولت سازگار با تغییر اقلیم باشد و خودش را با طبیعت سازگار کند، یعنی انتقال آب انجام نشود.

تالاب‌ها یکی از منابع اصلی آب کشور هستند که در چند سال اخیر به دلیل و با تخصیص نیافتن حق آبه به آن‌ها در شرایط بحرانی به سر می‌برند و با وجود اینکه ایران در مدار خشک و نیمه خشک کره زمین قرار دارد، اما به دلیل عدم مدیریت در برداشت و استفاده از منابع آبی هم اکنون تعداد زیادی از این تالاب‌های با ارزش در معرض خشک شدن هستند، بنابراین انتظار می‌رود مسئولان مربوطه به ویژه سازمان حفاظت محیط زیست در این امر توجه ویژه داشته باشند.

بیشتر بخوانید:

• احیای تالاب‌ها نیازمند تأمین حقابه‌ها است
• احیای تالاب ها یک موضوع فرابخشی است/ آب گیری 80 درصدی تالاب هورالعظیم
• احیای تالاب هامون با استفاده از جریان‌های سیلابی