نمک، حاصل دست بخشنده طبیعت/ از سراب تا سرچشمه
سلامت ابعاد و جنبه‌های متعددی دارد که یکی از آن‌ها توجه به بهداشت تغذیه و آگاهی از مؤلفه‌های سلامت غذایی و عادات رفتاری آن است.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، نمک نامی عام از کلرور سدیم است که مقادیر مناسب مصرف آن برای سوخت و ساز مواد غذایی در بدن، انتقال پیام‌های عصبی و کارکرد صحیح عضلات لازم است.
سرانه مصرف نمک در جهان سه کیلوگرم عنوان شده که این شاخص در ایران شش کیلوگرم است و با وجود اینکه استاندارد مصرف نمک سه تا پنج گرم در روز برای هر بزرگسال عنوان شده ایرانی‌ها ۱۲ تا ۱۵ گرم از این ماده را روزانه می‌خورند که این عادت غذایی مولود بسیاری از بیماری‌ها از جمله پرفشاری خون، امراض قلبی و عروقی و کلیوی است.
بیشتر بخوانید
- بحران کرونا را چگونه پشت سر بگذاریم؟
- گامی در جهت بی نیازی/ تکمیل زنجیره آبزی پروری در چهارمحال و بختیاری
- بحران بی آبی و اَبَرچالشی که چندان دور از وقوع نیست/ خودسوزی دشت‌ها، پیامد خشکسالی
طی سال‌های اخیر به توصیه برخی از اساتید طب سنتی کشورمان، بسیاری از خانواده‌ها «نمک دریا» را جایگزین نمک‌های تصفیه شده حاوی ید موجود در بازار کشور کرده‌اند!
درحالیکه سید ابوالفتح شیرمردی محقق طب سنتی در چهارمحال و بختیاری در گفتوگو اظهار داشت: نمک دریا جنبه درمانی هم دارد، کارشناسان تغذیه مصرف نمک دریا را تهدید جدی برای سلامتی افراد می‌دانند.
نمک دریا مفید یا مضر؟
شیرمردی با اشاره به خواص بسیار نمک دریا بیان کرد: نمک دریا معمولا از نمک معمولی تیره‌تر و دارای طبع گرم و خشک است.
او افزود: نمک دریا دارای ۸۲ ماده مغزی از جمله سدیم، پتاسیم، کلسیم، کروم، آهن، مس و روی است که جنبه درمانی دارد.
شیرمردی سلامتی پوست و مو، لاغری و کاهش وزن، بهداشت دهان و دندان، عفونت زنان، درمان آکنه و جای جوش، درمان پسوریازیس، آرتروز، پوکی استخوان، گواتر، برطرف شدن پف و سیاهی زیر چشم، درمان کمردرد، دل درد، رفع قولنج و معده‌درد را از جمله کاربرد‌های استفاده از نمک دریا عنوان کرد.
او ادامه داد: برای درمان آکنه و جای جوش نمک دریا را به همراه آبلیمو مخلوط کرده و به مدت ۲ تا ۵ دقیقه روی جوش صورت زده و با آب گرم شسشتو داده شود، همچنین برای کمردرد باید کمی نمک دریا را در پارچه تمیزی ریخته و آن را گرم کرده و روی کمر ماساژ داد.
شیرمردی گفت: نمک دریا در درمان بی خوابی‌های شبانه مؤثر است، همچنین برای تقویت قلب و برای درمان بیماری‌ها به غذای طبخ شده اضافه شود، زیرا سدیم موجود در نمک دریا از نمک معمولی کمتر است.
او با اشاره به اینکه باید نمک دریا از فروشگاه‌ها و عطاری‌های معتبر خریداری شود اضافه کرد: نمک دریا تیره رنگ است و بعد از اینکه خورده شود فرد احساس می‌کند املاح دیگری در آن موجود است که حل می‌شود.
این محقق طب سنتی تاکید کرد: مصرف نمک دریا به دلیل سدیم موجود آن، موجب رفع تیروئید کم‌کار و خفیف می‌شود.
ابراهیم داوودی مدیر اداره نظارت بر مواد غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد اظهار داشت: طی چند سال اخیر تبلیغات طب سنتی برای استفاده از نمک دریا بیشتر شده است و از طرفی کارشناسان تغذیه مصرف نمک دریا را تهدید جدی برای سلامتی افراد می‌دانند.
او در خصوص مصرف نمک دریا افزود: مجوز استفاده از نمک دریا از سوی سازمان غذا و دارو صادر نشده است.
داوودی اضافه کرد: نمک دریا دارای ناخالصی و فلزات سنگین بوده که به سلامتی انسان ضرر می‌رساند و مصرف آن سرطان زا است.
او با اشاره به اینکه بیماری‌هایی همچون فشار خون به دلیل مصرف زیاد نمک است ادامه داد: به طور کلی مصرف نمک در ایران بسیار بالا است، اما بهترین نوع نمک، نمک ید دار تصفیه شده می‌باشد که در زمان تصفیه شدن، ید به آن افزوده می‌شود.
داوودی گفت: باید مصرف نمک را به حداقل رساند و فرهنگ سازی لازم در این زمینه صورت گیرد که متأسفانه تبلیغات بسیاری بر روی غذا‌های پر نمک و ناسالم انجام می‌شود.
او افزود: متأسفانه نمک‌های دریا که در فروشگاه‌ها و عطاری‌ها به فروش می‌رسد، بر روی بسته آن‌ها علامت سیب سلامت درج شده که مورد تأیید سازمان غذا و دارو نبوده و به صورت تقلبی در بازار عرضه می‌شوند.
داوودی اضافه کرد: ۹۹ درصد نمک‌های دریا تقلبی هستند، گر چه بر روی بسته بندی آن‌ها برچسب سیب سلامت درج شده است، اما هیچ گونه ارزش غذایی ندارند.
هشدار به استفاده کنندگان از نمک دریا
چندی پیش سرپرست واحد نظارت و ارزیابی فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل معاونت غذا وداروی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اعلام کرد در ایران نمک دریایی دارای مجوز وجود ندارد و تمامی نمک‌های موجود با این عنوان در عطاری یا حتی بعضی فروشگاه ها، غیر مجاز است و در صورت مشاهده حتما برخورد می‌شود.
رزیتا خوئینی گفت: در کشور‌های خارجی، نمک دریا از آب‌های روان و تمیز استخراج می‌شود و پس از انجام اقدامات لازم بر روی این نمک از جمله تصفیه آن، مصرف می‌شود، اما در ایران هیچ گونه نمک دریایی که دارای مجوز بوده و استاندارد باشد، وجود ندارد و تمام نمک‌های موسوم به نمک دریا که امروزه در عطاری‌ها به فروش می‌رسد، غیر مجاز و غیر قانونی است.
او افزود: هیچ گاه شهروندان به تبلیغات و مطالب فریبنده اعتنا نکنند، زیرا خطراتی که نمک‌های دریای موجود در عطاری‌ها دارند، جبران ناپذیر است.
خوئینی اضافه کرد: دلیل این مضر بودن هم این است که فاضلاب صنایع و کارخانجات متعدد به آب دریا سرازیر شده و نمک‌های موجود در دریا به انواع فلزات سنگین آلوده می‌شود، حتی رنگ این نمک‌ها بر خلاف تصور ما سفید نبوده و به رنگ قرمز کمرنگ دیده می‌شود.
شیوع بالای گواتر آندمیک به خاطر استفاده از نمک دریا
مردانی عضو هیأت علمی یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی گفت: چنانچه نمک دریایی که فاقد ید است و یا ید کمتری دارد را جایگزین نمک‌های یددار کنیم، یکی از مهمترین عوارض آن شیوع بالای گواتر آندمیک و عوارض آن در کودکان، نوجوانان و همه اقشار جامعه است.
او افزود: باید محتاط باشیم و نمک یددار را از سفره حدف نکنیم البته استثنائاتی وجود دارد، بخشی از جامعه که دچار پرکاری تیروئیدی هستند تحت نظر پزشک نباید نمک یددار استفاده نکنند و باید یک نمک تصفیه شده جایگزین آن کنند.
آیا منابع طب سنتی هم «نمک دریا» را تأیید می‌کنند؟
بررسی نمک بر اساس نظر حکمای اصیل و کهن طب ایرانی اسلامی در این میان، راهگشا است؛ حکیم بلند‌آوازه و طبیب حاذق ایرانی، مرحوم محمد‌حسین عقیلی خراسانی در کتاب «مخزن‌الادویه» بهترین نوع نمک را «سنگ نمک سفید و شفاف» می‌داند که به نمک اندرانی معروف است و در واقع همان سنگ نمکی است که متأسفانه امروزه به دلیل زیبایی و جلوه‌ای که دارد بیشتر برای مصارف تزئینی به کار می‌رود و کمتر از سوی مردم کشورمان به مصرف غذایی می‌رسد!
رتبه دوم نمک مناسب برای مصرف خوراکی، منسوب به نوعی نمک است که همراه آب از زمین می‌جوشد و افراد با خشک کردن آب آن، نمکش را استحصال می‌کنند، این نمک امروزه به نمک چشمه و سرگل معروف است که هرچند در مقدار کم، اما توسط برخی از اساتید طب سنتی در حال عرضه است.
عقیلی خراسانی در جای دیگر می‌نویسد: «.. و بدترین همه نمک به مصنوع از "آب دریا" است و این با اندک تلخی و حدّت می‌باشد زیاده از املاح دیگر».
دستان بخشنده دره‌ای عجیب در چهارمحال و بختیاری
شهرستان کوهرنگ در چهارمحال و بختیاری با مرکزیت شهر چلگرد به دلیل داشتن جاذبه‌های طبیعی فراوان و چشمه‌های جوشان یکی از شهرستان‌های توریستی کشور در تمام فصول سال محسوب می‌شود.
دره نمک در فاصله پنج کیلومتری شهر چلگرد مرکز شهرستان کوهرنگ واقع شده است که می‌توان در این دره سه چشمه آب شور، آب تلخ و آب شیرین را در یک قاب تجربه کرد، این چشمه در شش ماه از سال منبع درآمد تعدادی از مردم محلی این شهرستان است.
چشمه نمک در روستای سرآقاسید یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان کوهرنگ است که این چشمه هم اکنون محل کسب و کار برای زنان ساکن در این روستا شده است.
لطفعلی چراغپور رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان کوهرنگ در خصوص دره نمک واقع در روستای سر آقاسید، با بیان اینکه دره نمک در این شهرستان از عجایب خلقت محسوب می‌شود، اظهار کرد: مردم محلی این منطقه سالانه حدود ۲۰ تن نمک از این سه چشمه برداشت می‌کنند.
او ادامه داد: این چشمه در شش ماه از سال منبع درآمد حدود ۵۰ نفر از مردم محلی این شهرستان است.
محمدی یکی از اهالی شهرستان کوهرنگ گفت: نمکی که از دره نمک استخراج می‌شود مزه متفاوت تری نسبت به سایر نمک‌ها دارد.
او افزود: ما معمولا از این نمک برای کباب بختیاری و غذا‌های محلی استفاده می‌کنیم و معمولا مزه خوبی به غذا‌ها می‌دهد.
زنان محلی مجاور این چشمه ها، حوضچه‌های کوچکی را در این دره برای تهیه نمک ایجاد کرده اند و با مشقت فراوان آب را از چشمه با حلب روغنی بالا می‌آورند و آب را بر روی پلاستیک می‌ریزند؛ پس از تبخیر آب، نمک را برای خوردن و فروش استفاده می‌کنند.
کار طاقت فرسایی که از سوی زنان محلی برای برداشت نمک از چشمه‌های آب شور انجام می‌گیرد نشان دهنده سخت کوشی مردم مناطق محروم برای کسب درآمد اندک از این طریق است.
دست بخشنده طبیعت همیشه حامی مردم ساکن مناطق محروم در چهارمحال و بختیاری است، مردم این مناطق بخوبی آموخته اند چگونه می‌توان بدون چشم داشت از غیر، معیشت خود را بدون تخریب و آسیب از طبیعت پیرامون خود تأمین کنند.
شیرمردی محقق طب سنتی در چهارمحال و بختیاری، سلامتی پوست و مو، لاغری و کاهش وزن، بهداشت دهان و دندان، عفونت زنان، درمان آکنه و جای جوش، درمان پسوریازیس، آرتروز، پوکی استخوان، گواتر، برطرف شدن پف و سیاهی زیر چشم، درمان کمردرد، دل درد، رفع قولنج و معده‌درد را از جمله کاربرد‌های استفاده از نمک دریا و چشمه عنوان کرد.
او افزود:، اما نمک چشمه به دلیل کمتر بودن فلزات سنگین، برای استفاده غذایی خاصیت بیشتری دارد.
شیرمردی اضافه کرد: همچنین باید توجه داشت که سنگ نمک‌های شفاف و نمک‌های چشمه که در طب ایرانی مورد تأیید هستند، دارای کمترین میزان آلودگی محیطی بوده و این نوع نمک‌ها حاوی پتاسیم، ید طبیعی تا حد پنج میلی گرم در هر گرم، آهن، منگنز، منیزیم، کلسیم و روی هستند و مصرف حد مناسب و صحیح آن می‌تواند کاهنده فشار خون نیز باشد.
با توجه به اینکه انسان سالم محور توسعه پایدار است تمامی تلاش باید بر این قرار گیرد که حذف مصرف نمک دریا در اولویت باشد چرا که تمامی تبلیغاتی که از سوی سودجویان در رابطه با تاثیر مثبت نمک دریا می‌شود سرابی بیش نیست.
انتهای پیام/ف
