به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، بهزاد عمران زاده، مسئول اندیشکده مطالعات اجتماعی و سبک زندگی در یادداشتی نوشت: معمولا در هر سختی، دشواری و مرارتی که چه در مقیاس فردی و چه در مقیاس کل جامعه بروز می‌کند، اگر از زاویه دید درستی به موضوع نگریسته شود و مواجهه فعالانه و امیدوارانه ای با مسئله انجام پذیرد، با وجود همه دشواری ها و نگرانیهایی که آن سختی و مرارت بوجود می آورد؛ میتوان تحقق مجموعه ای از دستاورد‌ها و برکات ارزشمند را متصور بود که از آن به قائده‌ی تبدیل تهدید به فرصت یاد میشود.

ماجرای پاندمی ویروس کرونا نیز از این قاعده مستثنی نیست. بر اساس همین منطق و قائده هست که در روز‌های اوجگیری این ویروس در کشور و ابتلای سراسری که به این بیماری شکل گرفت، مقام معظم رهبری (مدظله العالی) ضمن تشکر فراوان از همه دست اندرکاران امر بویژه جامعه پزشکی و پرستاری کشور، در پایان با اشاره به موضوع فوق، متذکر شدند که "تجربیّاتی که ما در این زمینه به دست می‌آوریم و فعّالیتی که مردم میکنند، دستگاه‌ها میکنند و در واقع یک رزمایش عمومی در این زمینه انجام میگیرد، این میتواند یک دستاورد باشد. اگر این دستاورد‌ها را داشته باشیم، بلا برای ما تبدیل میشود به نعمت، تهدید تبدیل میشود به فرصت" [۱]. حال که سیر گسترش ویروس کرونا در کشور مهار گشته و بستر سلامت عمومی و آرامش روانی زیادی در کشور فراهم گردیده است، شایسته است که از منظر فوق این پدیده مورد بررسی قرار گیرد. بر همین اساس برخی از مهمترین برکات و جلوه‌های تبدیل تهدید به فرصت در بستر این اپیدمی بیولوژیک در کشور را می‌توان شرح زیر نام برد:

ارتقاء انسجام اجتماعی در کشور

منظور از انسجام اجتماعی توافق جمعی میان اعضای یک جامعه است. معمولا سطح بالای انسجام اجتماعی زمانی است که کنشهای افراد، اخلاقی و معطوف به یک جمع باشد. در این کنشها مسئولیت و وفاداری در قبال دیگران به حد اعلای خود میرسد. درواقع میتوان انسجام اجتماعی را به احساس یکپارچگی افراد جامعه، روابط دوستانه و محبت آمیز آن‌ها بر اساس ارزش‌های مشترک و منسجم تعریف کرد.

طی دو ماه گذشته و از ابتدای بروز بحران کرونا در کشور، میزان بالای اتحاد و انسجامی که در سطح ملی و در میان همه افراد جامعه اعم از گروه‌ها و اقشار مختلف مردم، ذیل مفاهیمی، چون شکست کرونا، در خانه ماندن، رعایت پروتوکلهای بهداشتی و ... شکل گرفت، نمایشی زیبا از یک هماهنگی، همکاری و انسجام اجتماعی ملی و عمومی در راستای یک هدف مشترک بود که نتیجه خود را در "کنترل سریع" این بیماری در مقایسه با کشور‌های به ظاهر توسعه یافته نشان داد.

کسب تجارب ارزشمند در مدیریت بحرانهای بیولوژیک

جدای از تحلیل‌ها و تفسیر‌های متعددی که در خصوص منشاء انسانی یا طبیعی این بیماری وجود داشت و دارد، کل اقدامات انجام شده جهت کنترل این بحران در سطح کشور، اعم از تامین لوازم و تجهیزات مورد نیاز مردم و بیمارستان ها، نحوه مدیریت و نظارت بر توزیع آن ها، فعالیت رسانه‌ای و اطلاع رسانی در خصوص بیماری و نحوه پاسخ به افکار عمومی، پیشگیری از ابتلا‌های جدید و درمان بیماران و ...؛ تجارب ارزشمندی را در مدیریت این بحران و اپیدمی زیستی که برای اولین بار در این سطح وسیع در کشور بروز پیدا کرده بود، به دست داد که به شرط مستندسازی و تجربه نگاری میتواند در موارد مشابه آتی و جنگهای بیولوژیک احتمالی مورد استفاده و بهرهبرداری قرار گیرد.

نمایش مجدد «ما می‌توانیم» و اهمیت خودکفایی

دقیقا همانند زمان دفاع مقدس که ما در دسترسی به انواع تجهیزات و ادوات نظامی در محدودیت و تحریم قرار داشتیم، ولی با اراده و عزم راسخ این محدودیتها را تبدیل به فرصت کردیم و با شروع ساخت و تولید آن‌ها یکبار کشور را برای همیشه از وابستگی به شرق و غرب در زمینه نظامی رها کردیم، در موضوع کرونا نیز با وجود همه محدودیتها و تحریمهای ظالمانهای که توسط چند کشور سلطهگر بویژه در زمینه پزشکی علیه ما اعمال شده است، ساخت کیتهای آزمایشگاهی، تجهیزات و مواد ضدعفونی کننده، تولید گسترده وسایل مراقبتی اعم از ماسک، گان و ... جلوهی دیگری از توانمندی ملی بود که بار دیگر فعل توانستن و ما میتوانیم را در کنار اهمیت خودکفایی در ملزومات حیاتی در کشور به نمایش گذاشت. حال این حماسه در شرایطی رقم خورد که همان کشور‌های سلطهگر تحریمکنندهی مغرور خود برای تامین لوازم و تجهیزات فوق، مجبور به راهزنی و دزدی بینالمللی از همدیگر شدند.

جلوه گری فرهنگ عمومی والا در ایران و افول اخلاقی در غرب

بر خلاف برخی کشور‌های به ظاهر متمدن و توسعهیافته غربی که شهروندانشان با هجوم به فروشگاه‌ها و خالی کردن آن‌ها و دامن زدن به خشونتهای خانگی بویژه علیه زنان و کودکان و اقدام به خرید اسلحه جهت خودمراقبتی از دستبرد دیگران از یک طرف و نهاد‌های عمومی و بهداشتیشان با تقسیم بیماران به دو دسته ارزشمند و بی ارزش و نادیده گرفتن سالخورگان، پرده از ظاهر خودساختهی فریبنده و متمدنانه غرب کنار زدند؛ در مقابل ملت ایران اسلامی با یک متانت ملی و عمومی زیبا و پرهیز از هجوم و یورش به مراکز فروشگاهی و با حفظ آرامش خود نه تنها دچار آسیبهای فوق نشدند بلکه در مرتبهای والاتر با نمایش ایثارها، محبتها، فداکاریها، همدلیها و از خودگذشتگیها نشان دادند که مدنیت، اخلاق و فرهنگ عمومی والا گوهری است ارزشمند بر تارک جامعه اسلامی ایران، که معمولا خلاف آن توسط غرباندیشان و غربگرایان تبلیغ میشود.

اثبات کارآمدی نظام سیاسی و اجتماعی مردمسالاری دینی

با گسترش ویروس کرونا در غرب و استیصال و درماندگی نظامهای غربی در مقابل گسترش آن و تقدیم بیشترین تلفات انسانی در دنیا، بسیاری از اندیشمندان و استراتژیستهای غربی از عیان شدن باطن مدرنیته و ناتمام خواندن آن و ناکارآمدی نظام لیبرال سرمایهداری سخن میگویند. این در حالی است که در جامعه ایران با شکلگیری الگوی مشارکت اجتماعی اسلامی با محوریت مردم، نهاد‌های مردمی_اجتماعی و حاکمیت به عنوان سه ضلع این الگو، مشارکت ملی ویژهای در مدیرت بحران کرونا ایجاد شد.

مردم با همکاری فوق العاده و تبعیت از دستورات ستاد‌های مسئول و همچنین نقشآفرینی در کمک همدلانه به همنوعان خود؛ نهاد‌های اجتماعی مثل مسجد و هیئات از یک طرف و نهاد‌های مردمی مثل بسیج، گروههای جهادی و بخشی از سمنها از طرف دیگر با ایفای نقش اجتماعی گسترده در همهی عرصهها از تولید تجهیزات، کنترل و پیشگیری بیماری گرفته تا کمکرسانی به کادر درمان و مددکاری و یاریگری آسیبدیدگان از کرونا؛ و در نهایت حاکمیت اعم از نهاد‌های دولتی و نظامی مثل سپاه و ارتش و در راس همه این‌ها هدایت و راهبری کلان و بی بدیل رهبر معظم انقلاب (مدظلهالعالی) با مدیریت و اقدام به موقع موجبات اثبات کارآمدی نظام سیاسی و اجتماعی مردمسالاری دینی را در مقابل سایر نظامها فراهم کردند.

گرایش بیشتر مردم به دین و خدا و افزایش معنویت در جامعه

نظرسنجی‌ها و بررسی‌های مختلف نشان میدهد که علیرغم تعطیلی اماکن مذهبی در کشور اعم از مساجد، زیارتگاهها و هیئات و حسینیهها در دوران کرونا، بر اثر مرگآگاهی ناشی از این بیماری توجه مردم به دین و خداوند بیشتر شده است. از طرف دیگر همین نظرسنجیها نشان میدهند که اکثر مردم در ایران دوران برای حفظ آرمش روحی و روانی خود از دعا و راز و نیاز با خدا بهرهبردهاند و بخش زیادی از مردم اوقات فراغت خود را به این نحو گذراندهاند که برآیند همه این‌ها حاکی از افزایش دینداری و معنویت در جامعه میباشد. این همه در حالی است که سالهاست بنگاههای رسانهای و تبلیغی و ماهوارهای غربی از هیچ تلاشی در راستای دینگریزی مردم و کاهش تعلقات دینی و در نهایت تغییر سبک زندگی در کشور دریغ نکردهاند.

افزایش سرمایه اجتماعی جامعه پزشکی و پرستاری در کشور

طی سالهای اخیر و در پی برخی رویداد‌ها و همچنین پرداخت‌های رسانهای که با محوریت پزشکان صورت گرفته بود، از جمله در موضوع مالیات بر درآمد، افزایش تعرفه‌های پزشکی و موضوع تعارض منافع موجود در نظام مدیریت پزشکی، سرمایه اجتماعی این قشر از جامعه دچار خدشه و آسیب فراوان گردیده بود. در اپیدمی اخیر با توجه به نوع ایفای نقش جهادگرانه و ایثارگونهای که جامعه پزشکی و پرستاری کشور انجام داد و با تقدیم شهدای خدمت در این عرصه و فعالیت شبانهروزی همدلانه در رسیدگی به بیماران و در سایه مسئولیّت‌پذیری و تعهّد انسانی و دینیِ کادر مجموعه‌های درمانی کشور، سرمایه اجتماعی جامعه پزشکی و پرستاری کشور ترمیم و افزایش زیادی را شاهد بوده است. البته بدیهی است که ادامه و یا حفظ این روند منوط به حل برخی موضوعات مطرح در این حوزه از جمله مساله تعارض منافع و اجرای صحیح مالیات بر درآمد می‌باشد که به نظر میرسد قاطبهی پزشکان کشور بجز افراد معدودی همراهی لازم را در این زمینه دارند.

پی نوشت:
[۱]. بیانات پس از کاشت نهال در آستانه روز درختکاری ۱۳/۱۲/۱۳۹۸

منبع: فارس

انتهای پیام/