به گزارش خبرنگار حوزه دریچه فناوری گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، شیوع ویروس کرونا در چند ماهه اخیر و تداخل آن با عید باستانی نوروز، باعث شد خانواده‌ها به جای سفر و گشت و گذار مجبور به خانه نشین شدن شوند و سفرهای درون شهری و برون شهری در این ایام تا حد چشمگیری کاهش پیدا کرد. هر چند می‌توان گفت یکی از اصلی‌ترین عوامل در کاهش سفرها ایجاد طرح فاصله گذاری از سوی ریاست جمهوری بود تا از این طریق جلوی رشد بسیار سریع ویروس کرونا که تا پیش از نوروز به طور عجیبی در کشورافزایش داشت، گرفته شود. اما مسیریاب نشان گزارشی کامل از وضعیت سفرهای بین شهری و وضعیت مراجعه مردم به امکان عمومی در کل کشور را منتشر کرده است که به طور کلی نشان می‌دهد مسافرت‌ها در نوروز ۹۹ نسبت به نوروز ۹۸ با کاهشی ۷۱ درصدی در سطح کل کشور مواجه بوده‌اند.همچنین در این رابطه با حسین بخشائی مدیر استراتژی نشان گفت‌وگویی انجام شده است که به طور کامل شیوه اطلاعات بدست آمده و تحلیل آن‌ها را شرح می‌دهد.

کاهش سفرهای بین‌شهری

طبق اعلام تیم نشان، با شیوع کرونا در کشور از ابتدای اسفند ماه، پیش‌بینی می‌شد که سطح سفرهای بین‌شهری کاهش عمیقی نسبت به سال گذشته داشته باشد اما راهی برای سنجش این کاهش وجود نداشت. در این میان، نشان بررسی سفرهای بین شهری را از ۲۳ اسفند آغاز کرد. در این نمودار، مقایسه‌ی سفرهای بین‌شهری در نوروز ۹۸ با نوروز ۹۹ نمایش داده شده است.

تحلیلی بر داده‌های مربوط به سفرهای بین شهری

داده‌های نشان، گویاست که ۲۵ اسفند، روز اوج مسافرت‌ها بوده است و نسبت به سال گذشته، سفرهای بین‌شهری تنها ۳۶ درصد کاهش یافته‌اند. اما از طرفی می‌توان دید که پس از ورود به سال ۹۹ و نزدیک شدن به نیمه دوم تعطیلات، سفرها کمتر و کمتر می‌شوند؛ به گونه‌ای که در روز ۱۳ فروردین، حجم سفرهای بین‌شهری ۸۴ درصد کمتر از سال گذشته بوده است. شاید بتوان این مسئله را ناشی از تاثیر و هشدار رسانه‌های مختلف بر مردم جهت کاهش سفرها دانست.

موج دوم کاهش سفرها از هشتم فروردین آغاز می‌شود؛‌ جایی که برای اولین بار طرح فاصله‌گذاری اجتماعی مطرح و محدودیت‌های شدیدی برای ترددهای غیرضروری وضع شد. از سوی دیگر روز ۱۳ فروردین، کم‌سفرترین روز در جاده‌های کشور بوده است. دلیل این موضوع نیز ارتباط مستقیمی با تشدید محدودیت‌ها و اعمال جریمه ۵۰۰ هزار تومانی داشت.

در مجموع، این آمار نشان می‌دهد که به شکل میانگین، سفرهای بین شهری ۷۱ درصد کمتر از سال گذشته بوده‌اند.

اما شلوغ ‌ترین و خلوت‌ترین شریان‌های اصلی کشور کدام جاده‌ها بوده‌اند؟

تیم مسیریاب نشان در این رابطه اعلام کرد که میزان کاهش سفرهای بین شهری در بازه‌ زمانی ۲۳ اسفند تا ۱۶ فروردین در ۹ محور اصلی کشور را برای یافتن این پاسخ بررسی کرده است.

طبق بررسی‌های انجام شده از سوی نشان مشخص است که محور اصفهان-یزد با ۸۹ درصد کاهش ترافیک، کرج-چالوس با ۸۸ درصد کاهش ترافیک، اصفهان-شیراز با ۸۶ درصد کاهش، ۳ محوری بوده‌اند که بیشترین افت ترافیک را به نسبت تعطیلات سال گذشته تجربه کرده‌اند.

اما از طرف مقابل محور تهران-همدان فقط ۵۹ درصد کاهش ترافیک داشته است و شلوغ‌ترین جاده کشور در این دوران لقب گرفته است.  این احتمال مطرح است که انتشار آمارهای تفکیک شده‌ی استانی از سوی وزارت بهداشت، و وجود آمار کم از مبتلایان به کرونا در همدان، باعث شلوغی بیشتر در جاده‌ی این استان و سوق یافتن مسافرت‌ها به همدان شده باشد.

آیا فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت شد و کدام اماکن در این طرح با کاهش مراجعه مواجه شده‌اند؟

تیم نقشه و مسیریاب نشان در این باره اعلام کردند، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی را در ۸ شهر بزرگ ایران بررسی کرده است. این بررسی شامل گستره‌ی حضور مردم در محل‌هایی مانند بانک، ایستگاه اتوبوس، داروخانه، پمپ‌بنزین، بیمارستان، مساجد، مراکز دولتی محلی، پارک و سوپرمارکت‌ها می‌شود.

دیتا‌های موجود، میزان مراجعه به این مراکز در بازه زمانی ۲۰ اسفندماه تا ۲۰ فروردین را روی نمودار پیاده کرده است و میزان کاهش آن نسبت به میانگین مراجعه بهمن ماه که مردم زندگی عادی خود را داشته‌اند را محاسبه شده است. بر اساس این اطلاعات، مراجعه به جایگاه‌های سوخت در سراسر ایران، کمترین کاهش را داشته است. در واقع تعداد مراجعه کاربران نشان به پمپ بنزین‌ها تنها ۴۹ درصد کاهش داشته است. از سوی دیگر به علت شیوع کرونا، مساجد ۷۹ درصد کاهش مراجعه داشته‌اند.

همچنین زمانی که صرفا به آمارهای مربوط به تهران توجه کنیم می‌بینیم که مساجد با ۷۸ درصد و ادارات و سازمان‌ها با ۷۷ درصد کاهش مراجعه، خلوت‌ترین نقاط شهر تهران بوده‌اند. اما از سوی مقابل مراکز خدمات درمانی تنها ۴۶ درصد کاهش مراجعه داشته‌اند و شلوغ‌ترین نقاط پایتخت ایران بوده‌اند.

نقشه و مسیریاب نشان تلاش کرده است تا با بررسی طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، موفق بودن یا نبودن آن را با روایت آمار بررسی کند. به این شکل تصمیم‌گیران و مردم می‌توانند آگاهی بیشتری از موفق بودن یا نبودن این تصمیمات و همچنین مکان‌های پرخطر و شلوغ‌ داشته باشند.

روند تحلیل داده‌ها به چه صورت بوده است؟

در این رابطه جواد عامل، مدیرعامل نقشه و مسیریاب نشان درباره این داده‌ها، اعلام می‌کند که نشان از هفته‌های پایانی سال ۹۸ با آشکار شدن شرایط ویژه کرونا، بخش زیادی از فعالیت‌های ویژه نوروزی‌ خود رو متوقف کرد و سعی نمود در جهت کمک به شرایط گام بردارد. او در همین رابطه گفت: «اولین تلاش ما برای مقابله با کرونا، ارایه‌ی لایه‌ی آنلاین محل‌های پرتردد روی نقشه‌ی نشان بود تا افراد بتوانند محل‌های پرخطر و شلوغ را تشخیص دهند.»

به گفته عامل، گوگل‌مپس در روز‌های گذشته گزارشی از روند رشد یا کاهش تردد در برخی مکان‌ها را برای بیش از ۱۳۰ کشور منتشر کرد که ایران به دلیل تحریم در بین این کشور‌ها جایی نداشت: «به هر حال گزارش گوگل موارد خوبی برای یادگرفتن داشت. در گزارش گوگل روند‌های کلی هر کشور در کنار گزارش جزیی و تفکیکی شهر به شهر ارائه شده بود. بر همین اساس ما هم در کنار گزارش کلی سفر‌های نوروزی، روند‌های مراجعه کاربران به مکان‌های مختلف شهری در این مدت را هم گنجاندیم و البته مثل همیشه سعی کردیم فقط کپی نکنیم، بلکه جزییات و ایده‌های متفاوت‌تری را هم ارائه بدیم.»

آمارهای مربوط به طرح فاصله گذاری و تردد چگونه بررسی شده‌اند؟

مدیر عامل نشان در رابطه با این سوال اعلام کرد: مبدا و مقصد انتخابی کاربر، مهم‌ترین داده‌ای است که در اختیار یک مسیریاب قرار دارد. از سوی دیگر داده‌های مربوط به جستجو، به ما نشان می‌دهد که کاربران بیشتر به دنبال چه مواردی روی نقشه هستند. همچنین ما اخیرا به کاربران امکان داده‌ایم تا مکان‌های پرتردد را گزارش کنند. ترکیب این داده‌‌ها و تحلیل روندها به ما کمک کرد تا اولین نقشه‌ای باشیم که نواحی پرتردد شهر را با داده‌کاوی و مشارکت کاربران‌ خود ارائه می‌کنیم. ضمن آن‌که تنها نقشه‌ای هستیم که این محل‌ها را به صورت آنلاین و هر ساعت به روز می‌کنیم. در گزارش جدید خود نیز خروجی همین سرویس را برای پیدا کردن روند‌ها به کار گرفتیم.

عامل درباره چگونگی تحلیل داده‌های مربوط به سفرهای بین‌شهری نیز اعلام کرد: «این گزارش بر اساس تعداد کاربرانی که با نشان در جاده‌ها مسیریابی کردند ارائه شده. این گزارش نکات جالبی را درباره سفرها آشکار می‌کند که بعضی از آن‌ها را در خبرها دیده‌ایم. مطمئنم افراد خبره می‌توانند جزئیات و نتایج بیشتری را از این گزارش‌ برای تصمیم‌گیری استخراج کنند.»

در ادامه برای کسب اطلاعاتی بیشتر درباره داده‌های منتشر شده از سوی نشان گفت‌وگویی با حسین بخشائی مدیر استراتژِی نشان انجام شده است که در ادامه آن را مشاهده می‌کنید:

مسئولیت تخصیص دیتاها و تحلیل آن‌ها بر عهده چه کسانی بوده است و تیم جمع آوری و تحلیل از چند نفر تشکیل شده است؟

در رابطه با این موضوع حسین بخشائی مدیر استراتژِی نشان اعلام کرد: اگرچه تقریبا تمام تیم‌های نشان برای گردآوری این اطلاعات زحمت کشیدند اما در نهایت این گزارش محصول «تیم ترافیک» نشان است. در این گزارش، دو نفر از دیتاساینتیست‌های نشان با داده کاوی اطلاعات حدود ۴.۵ میلیون کاربر نقشه و مسیریاب نشان، به روند‌ها و ترندهای موجود، که در گزارش مشخص است، دست پیدا کردند.

این اطلاعات به شکل مشخص نشان می‌دهد که میزان سفرهای نوروزی در جاده‌های کشور چگونه بوده و همین‌طور محل‌های پرتردد در ۸ شهر را نمایش می‌دهد. این گزارش منتشر شده تا هم کاربران بتوانند از محل‌های پرخطرتر آگاه شوند و هم مسئولین قادر باشند با استفاده از این اطلاعات، تصمیم‌های مفید‌تری برای کنترل شیوع کرونا اتخاذ کنند.

آیا از اطلاعات گوگل مپ در بدست آوردن داده ها استفاده شده است یا صرفا نشان از گوگل الگو برداری کرده است؟

مدیر استراتژی نشان در پاسخ به این سوال جواب داد: گزارش نشان، شامل ۲ بخش است . بخش اول مربوط میزان کاهش سفرهای نوروزی و بین‌شهری است. این بخش از گزارش با توجه به افزایش همه ساله سفرهای نوروزی و ماهیت اپلیکیشن نشان، هدف اصلی تیم ما بود و پیش از شیوع کرونا نیز برای آن برنامه‌ریزی های مفصلی داشتیم. با شیوع کرونا تصمیم بر این شد که گزارش به شیوه‌ای که مشاهده کردید ارائه شود.

اما بخش دوم گزارش مربوط به میزان کاهش مراجعه به نقاط پرتردد در ۸ شهر کشور است. سایر اپلیکیشن‌ها در کشورهایی مانند چین و کره‌جنوبی در این زمینه پیش‌گام بودند و ما هم مثل همیشه، فعالیت آن‌ها را رصد می‌کردیم. تلاش ما این بود تا از کارهای خوبی که به مهار بحران کرونا کمک کرده استفاده کنیم. در همین راستا با تیم بایدو هم ارتباط گرفتیم و آن‌ها نیز تجربیات موفق خودشان را در اختیار ما گذاشتند. معتقدیم با توجه به ابعاد و مختصات ناشناخته بیماری کورنا، باید به سهم خود از تمام تجربیات مثبت دیگران نیز استفاده کنیم تا به درستی با این بحران مقابله کنیم.

ما با استفاده از این تجربیات، لایه«نواحی پرپیاده پیاده»را روی نقشه نشان پیاده سازی کردیم و اکنون تنها اپلیکیشنی هستیم که این اطلاعات را به صورت آنلاین، برای تمام ایران در اختیار قرار داده‌ایم.

از طرف دیگر، گوگل‌مپس که یکی از اصلی و کلیدی‌ترین بازیگران در حوزه نقشه و مسیریابی است، گزارش جامعی را بر اساس اطلاعات خود منتشر کرد اما متاسفانه در این گزارش که برای بیش از ۱۳۰ کشور جهان منتشر شده بود، ایران به دلیل تحریم‌ها جایی نداشت و اپلیکیشن نشان کاملا بر اساس اطلاعات ۴.۵ میلیون کاربر خود این تحلیل‌ها را ارائه داده است.

آیا دولت با نشان برای اضافه شدن ویژگی‌های مربوط به ویروس کرونا با نشان همکاری داشته و اصلا امکاناتی را در اختیار این مسیریاب قرار داده است؟

ما از همان ابتدا به وزارت بهداشت و وزارت ارتباطات اعلام آمادگی کردیم که برای مقابله با این ویروس و کمک به رفع بحران، از تمام توان خود استفاده خواهیم کرد. در همین راستا اطلاعات مراکز خدمات درمانی کرونا توسط وزارت ارتباطات در اختیار ما قرار گرفت  و بر اساس آن نشان، در کمترین زمان ممکن، این اطلاعات را در اختیار مردم قرار داد تا افراد بتوانند در صورت نیاز به سادگی مراکز درمانی را پیدا کنند.

پیشنهادهای دیگری نیز به دستگاه‌های مسئول ارائه شد که متاسفانه به دلایل مختلف، به سرانجام نرسید. نشان با تمام توان آمادگی خود را اعلام می‌نماید و حاضر است برای مقابله با این بحران، سرویس‌هایی را ارائه دهد؛ یکی از نمونه‌های این خدمات اپلیکیشن «ماسک» است  که در حال حاضر از وب سرویس‌های نقشه نشان استفاده می‌کند.

از سوی دیگر نشان از اولین استارت‌آپ‌هایی بود که به «کمپین نفس» که از طرف فعالان بخش خصوصی و با حمایت به اتاق بازرگانی ایران به منظور کمک به مقابله با بحران تشکیل گردید، پیوست. ما هم‌چنان آمادگی خود را برای هر نوع همکاری جهت کمک به کاهش بحران فعلی اعلام می‌کنیم.

از اطلاعات پلیس راهنمایی و رانندگی استفاده شده یا اصلا با این یگان همکاری داشته‌اید؟

نشان در اردیبهشت ۹۸ برای همکاری با پلیس راهور، تفاهم‌نامه‌ای امضا کرده است اما برای سرویس‌های مرتبط با کرونا و یا گزارش جامع سفرهای نوروزی، از داده‌کاوی اطلاعات سفرها در نشان استفاده شده و پلیس راهور داده‌ای را در اختیار نشان قرار نداده است. امیدواریم در آینده همکاری‌های بیشتری داشته باشیم.

ایا نشان برای آینده برنامه خاصی را مد نظر دارد؟

نشان در این مدت، قابلیت‌هایی مانند نقشه آفلاین، امکان جستجوی آفلاین در کل ایران و مسیریابی آفلاین را به اپلیکیشن خود افزود و از سوی دیگر امکان مسیریابی برای دوچرخه و عابرپیاده نیز فراهم گردیده است. بر خلاف وسایل حمل و نقل عمومی که این روزها به دلیل بیماری کرونا باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرند، تردد به‌وسیله دوچرخه یکی از امن‌ترین شیوه‌های حمل‌و‌نقل در این ایام می‌باشد و مورد استقبال بسیاری از شهروندان نیز قرار گرفته است. نشان در حالی مسیریابی پیاده و دوچرخه را به عنوان یک قابلیت جدید در اختیار کاربران قرار داده، که شهروندان در شهرهای مختلف ایران می‌توانند با استفاده از لایه «نواحی پرتردد پیاده»، با دیدن این مناطق تا حد امکان از عبور از این محل‌ها اجتناب کنند.

در حال حاضر نقشه ماهواره‌ای اپلیکیشن نشان، در دسترس قرار گرفته و کاربران می‌توانند تجربه کاربری جدیدی را با این مسیریاب تجربه کنند.

از آنجا که اطلاعاتی مانند این گزارش در کشور‌های دیگر مبنای خیلی از پژوهش‌ها و تصمیم‌ها به عنوان یک پارامتر تاثیرگذار در مقابله با کرونا است، نشان گزارش‌دهی مستمر را برای ماه‌های آینده در برنامه خود قرار داده است تا بتواند قدمی در راه مقابله با کرونا بردارد.ما با تجربه‌ای که در طی این مدت، به عنوان محبوب‌ترین و پراستفاده‌ترین مسیریاب فارسی بدست آوردیم امیدواریم بتوانیم با کمک کاربران‌مون به زودی قابلیت‌های مفید بیشتری را هم در اختیار مردم قرار دهیم.

در کنار گزارشات منتشر شده فعلی نشان، وبسایت traffic.Neshan.Org به صورت آنلاین ترافیک شهرهای مختلف را نمایش می‌دهد و این اطلاعات به صورت آزادانه در اختیار همگان قرار دارد.

در انتها نیز مدیرعامل نقشه و مسیریاب نشان درباره حفظ حریم خصوصی کاربران در فرآیند جمع‌آوری داده‌ها برای تهیه این گزارش توضیح داد: کاربران جهت استفاده از مسیریاب نشان، نیاز به ارائه‌ی هیچ اطلاعات هویتی ندارند و بدون نیاز به لاگین یا داشتن حساب کاربری می‌توانند از تمام قابلیت‌های نقشه و مسیریاب استفاده کنند.

ساختن یک حساب کاربری و ورود به آن، کاملا اختیاری است و صرفا به کاربر کمک می‌کند تا بتواند نقشه را شخصی سازی و اطلاعات مورد نظر خود را برای آینده ذخیره‌سازی کند. با این حال باز هم برای لاگین کاربر را ملزم به ارائه شماره موبایل نکرده‌ایم و کاربر برای ثبت نام صرفا به یک آدرس ایمیل نیاز دارد. نکته مهم‌تر اینکه در مجموع، کمتر از ۱۰ درصد کاربران نشان وارد حساب کاربری می‌شوند و بیش از ۹۰٪ به شکل کاملا ناشناس از سیستم استفاده می‌کنند.

گزارش از علی زحمت کش

انتهای پیام/