به گزارش خبرنگار حوزه دریچه فناوری گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، اگر فکر می‌کنید زندگی بدون شبکه‌های اجتماعی بسیار سخت و دشوار خواهد بود، این یک علامت است، یعنی شما قربانی شبکه‌های اجتماعی شدید و اگر حضور خود در شبکه‌های اجتماعی را مدیریت نکنید، حتما اثرات منفی آن بر روی شما تاثیر گذار خواهد بود. شبکه‌های اجتماعی قطعا یکی از جذاب‌ترین و در عین حال منفی‌ترین دستاوردهای عصر اینترنت است. دنیایی که هر شخصی با مشخصات واقعی یا دروغین در آن حضور دارد و فعالیت می‌کند. فضایی که به یک رسانه پرمخاطب برای سیاسیون، هنرمندان، ورزشکاران، دانشمندان، کارآفرینان و مدیران تبدیل شده و از طرفی فاصله آن‌ها با مردم را به شدت کاهش داده است. فضایی برای گفتن حرف‌هایی که شاید رویمان نمی‌شود به صورت مستقیم در جمع دوستان و خانوادگی بزنیم، فضایی برای رفتارهایی که شاید نمی‌توانیم در جامعه آن‌ها را انجام دهیم و فضایی برای انجام کارهایی که نمی‌خواهیم هیچ‌شخصی از آن‌ها خبر دار شود.

حتما تاکنون مطالب زیادی در مورد مضرات شبکه‌های اجتماعی و تاثیرات منفی آن شنیده‌اید، اما این گزارش براساس آخرین تحقیقات کارشناسان تهیه شده و به مواردی اشاره می‌کند که شاید تا حال به آن‌ها دقت نکرده باشیم. با ادامه گزارش و بررسی تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی با ما همراه باشید:

آزادی بیش از حد، پرورش باطنی هنجار شکنی

یکی از جذابیت‌های شبکه‌های اجتماعی آزاد بودن آن است، شبکه‌های مجازی بزرگ توسط شرکت‌های غربی مدیریت می‌شوند و آن‌ها نیز روز به روز آزادی بیشتری در شبکه اجتماعی خود ایجاد می‌کنند. آزادی فراوان در شبکه‌های اجتماعی موجب می‌شود انسان‌ها از پوسته شخصیتی خود بیرون بیایند و بدون شناخته شدن، دست به رفتارهای ناهنجار مانند مدیریت صفحه‌های مطالب غیراخلاقی، توهین و فحاشی، اشاعه اخبار کذب، ایجاد شخصیت دروغین و کلاهبرداری از مردم بزنند. همه ما این نوع رفتارها و شخصیت‌های دوگانه در دنیای واقعی و شبکه‌های اجتماعی را دیده‌ایم و این خود می‌تواند برهانی بر مضر بودن آزادی فراوان باشد. نفس سرکش انسان گاهی تنها با محدودیت رام می‌شود و آزادی بیش از حد مانند سمی انسان را به سمت انجام کارهای هنجارشکن می‌برد.

اما زمانی این تاثیر منفی به یک فاجعه تبدیل می‌شود که انسان‌ها از این نوع آزادی و رفتار هنجارشکنانه در دنیای مجازی لذت می‌برند و به مرور زمان آن را به دنیای واقعی می‌کشانند. در طی مدتی کوتاه فرد، دیگر از بازگو کردن برخی سخنان حتی در محیط خانوادگی و دوستانه نیز ابایی ندارد، کارهایی که پیش‌تر در جامعه انجام نمی‌داد را انجام می‌دهد و حتی خبردار شدن دیگران از کارهای ناهنجار شخص، دیگر اهمیتی برایش ندارد. شبکه اجتماعی و آزادی آن یک شبه انسان‌ها را دگرگون نمی‌سازد، بلکه ذره ذره شخصیت‌ آن‌ها را تغییر می‌دهد، اگر مراقب خود نباشیم و حتی در صورت شناخته نشدن، به اصول رفتاری خود پایدار بمانیم، می‌توان از این فضای غیرواقعی نیز، به سلامت استفاده کرد.

روبه‌رو شدن با قلدرهای مجازی

در شبکه اجتماعی به راحتی دوست پیدا می‌کنید، البته به راحتی نیز قربانی  قلدرهای مجازی می‌شوید. زورگویی، قلدری و توهین، کارهایی است که تا چندی پیش، تنها با رو در رو شدن اشخاص حقیقی صورت می‌گرفت، به همین جهت به راحتی قابل پیگیری بود و افراد زیادی به این کارها روی نمی‌آوردند. اما حال چه؟ دنیای مجازی به شدت تحت تاثیر افرادی قرار گرفته که از آزادی بیش از حد خود سوءاستفاده می‌کنند و مدام به دیگران حمله‌ور می‌شوند. قطعا مورد توهین و ناسزا قرار گرفتن یا درگیری لفظی با اشخاص دیگر اصلا برای انسان‌ها جالب نخواهد بود، این موارد ذهن کاربران را درگیر می‌کند و افسردگی و اضطراب را افزایش می‌دهد. متأسفانه بیشتر کاربران شبکه‌های اجتماعی چندین بار با این افراد هم صحبت شده و این موارد را تجربه کرده‌اند، حتی شاید خود ما گاهی تنها برای ابراز نظر مخالف خود، سریعاً به فحاشی روی بیاوریم.

بیشتر بخوانید: کدام شبکه اجتماعی بیشترین تاثیر منفی را بر جوانان دارد؟ + اینفوگرافیک

البته این اتفاق بعدهای بسیار زیادی دارد، یکی از نمونه‌های آن حمله گروهی کاربران یک کشور به صفحه یک ورزشکار است که متأسفانه نمونه ایرانی آن زیاد رخ داده، با این اتفاقات چند هزار نفر باعث بدنامی ملتی چند ده میلیونی می‌شوند. یکی دیگر از بعد‌های قلدرمآبی در دنیای مجازی تهدید است، بسیاری از کاربران به خاطر کارهای خود یا کارهایی که قصد انجام آن را دارند در دنیای مجازی به روش‌های مختلفی تهدید می‌شوند. امثال این اتفاقات به شدت موجب برهم زدن آرامش روانی و افزایش استرس و اضطراب خواهد بود. وجود درگیری‌های لفظی به اتفاقی عادی در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده، این اتفاقات به جز درگیر کردن ذهن انسان‌ها و برهم زدن آرامششان، حاصل دیگری ندارند.

ترس از دیده نشدن، افزایش حسادت

  همه ما دوست داریم تا دیده بشیم، مورد تائید دیگران قرار بگیریم و شخصیتی محبوب باشیم، در دنیای مجازی تا حد زیادی می‌توان به این امر دست پیدا کرد، اما آیا دیده شدن، مورد تائید قرار گرفتن و محبوبیت دیگران، برای ما قابل تحمل است؟ FOMO یا ترس از نادیده شدن یکی از بزرگ‌ترین مضرات شبکه‌های اجتماعی است، شاید شخصی هزار دنبال کننده داشته باشد اما وقتی تمام دوستان و آشنایان وی، بیش از چند هزار دنبال کننده داشته باشند، این فرد باز هم احساس نادیده شدن خواهد داشت. این اتفاق نیز چند بعد بسیار منفی و تاثیرگذار دارد، یک آن که فرد برای دیده شدن حاضر می‌شود هر نوع کار هنجارشکنی را انجام دهد، بسیاری برای لایک بیشتر، حاضرند حیا، عفاف یا شخصیت خود را زیر پا بگذارند و گاهی با انتشار تصاویر نامناسب از خود و گاهی با انجام کارهای مضحک، جلب توجه کنند. این بلایی است که شبکه‌های اجتماعی بر سر ما می‌آورد. از طرفی ترس از دیده نشدن یا عقب ماندن از دیگران در دنیای مجازی خود یکی از دلایل اضطراب‌های روزمره کاربران است، این ترس و استرس نمی‌گذارد کاربران از دنیای مجازی لذت ببرند و در عوض آن‌ها را به سمت انجام کارهای غیراخلاقی می‌کشاند. حال تاثیرات منفی این نوع اضطراب‌ها بر سلامت انسان بماند، شاید بهتر است بیشتر به ریشه افزایش مریضی‌ها، ایجاد مرض‌های ناعلاج و کوتاه شدن عمر زندگی انسان‌ها بیندیشیم؛ همه تقصیرها بر گردن غذاهای سرخ‌کردنی و فست‌فودها نیست.

از دیگر بعد‌های منفی شبکه‌های اجتماعی، افزایش حس حسادت بین انسان‌هاست، شبکه‌های اجتماعی، محیطی دارند که هیچ‌کس در آن از مشکلات و گرفتاری‌های خود مطلبی منتشر نمی‌کند، زمانی که وارد اینستاگرام می‌شوید، همه خوشحال و خندان هستند و گویی هیچ مشکلی در دنیا وجود ندارد، این جمله که "ظاهر زندگی دیگران را با باطن زندگی خود مقایسه نکنید" را همه شنیده‌ایم، اما واقعا چند درصد به آن عمل می‌کنیم؟ همین ظاهرسازی‌ها در شبکه‌های اجتماعی ما را نیز به ظاهرسازی و فخرفروشی هدایت می‌کند. همه نیز می‌دانیم با این وضع به کجا خواهیم رسید، اما دست از این کار برنمی‌داریم.

نابودی سلامت شخصی و کاری

تا به این جا به برخی از تأثیرات منفی اضطراب‌های به وجود آمده در شبکه‌های اجتماعی اشاره کردیم، اما شبکه‌های اجتماعی بیش از این‌ها آسیب‌زننده هستند. یکی از محبوب‌ترین زمان‌ها در طول شبانه روز برای چک کردن شبکه‌های اجتماعی، قبل از خواب است، درست در زمانی که بدن به آرامش نیاز دارد، وارد محیط تنش‌زای مجازی می‌شویم و تمام استرس‌های گفته شده را ناخواسته به سمت خود جذب می‌کنیم، حال پس از صرف زمان طولانی در شبکه‌های اجتماعی و کاهش زمان خواب، با ذهنی آشفته و مشغول به خواب می‌رویم که کیفیت خواب را به شدت کاهش می‌دهد و این مورد خود علل بسیاری از بیماری‌هاست.

حال فرض کنید فردی در محیط کار خود برای دقایقی هم که شده سری به شبکه‌های مجازی بزند، این فرد با اتفاقات، موضوعات و مطالب بسیاری مواجه خواهد شد که تمرکز او را خواهد گرفت، به این ترتیب این شخص به هیچ وجه تا پایان روز بازدهی مناسبی نخواهد داشت. با ذهنی مشغول و درگیر شبکه‌های اجتماعی نه می‌توان به درستی استراحت کرد، نه به درستی کار و نه به درستی زندگی کرد.

فضای اعتیاد آور و ترک عادتی که موجب مرض است

اعتیاد تنها مختص مواد مخدر، سیگار و مشروبات الکلی نیست، در ابتدای گزارش به این نکته اشاره کردیم که اگر فکر می‌کنید زندگی بدون شبکه‌های اجتماعی ناممکن یا دشوار است، یعنی وابستگی بسیاری به این فضا پیدا کرده‌اید و این خود یک اعتیاد است، کاری مضر که نتوان آن را ترک کرد، اعتیاد محسوب می‌شود و حال به صورت ناخواسته خیلی از انسان‌ها به شبکه‌های اجتماعی اعتیاد دارند. جذابیت‌های شبکه‌های اجتماعی غیرقابل انکار است و صرف زمان زیاد برای بررسی آخرین مطالب ارسالی و یا چک کردن صفحه خود در شبکه‌های اجتماعی، کیفیت زندگی انسان‌ها را پایین می‌آورد. همه ما تنها یک بار حق زندگی داریم و با صرف چندین ساعت از زمان روزانه خود به شبکه‌های اجتماعی، تنها لذت انجام تفریحات دیگر، لذت دورهمی‌های واقعی خانوادگی و استفاده حداکثری از عمری که به سرعت می‌گذرد را از دست می‌دهیم. شبکه‌های اجتماعی آنقدر بر زندگی ما تأثیر گذاشته که حتی دلیل اصلی مسافرت‌های ما ثبت تصویر و به اشتراک گذاشتن در شبکه‌های اجتماعی است.

شبکه‌های اجتماعی با ما کاری می‌کند که مدام به فکر ظاهر خود باشیم و دغدغه اصلی ما در گشت و گذار‌ها، چگونه ژست گرفتن برای تصویر جدید پروفایل‌مان باشد. اگر به طور دقیق به رفتارهایمان دقت کنیم، متوجه می‌شویم که دلیل اصلی بسیاری از رفتارهایمان شبکه‌های اجتماعی است، شاید اگر شبکه‌های اجتماعی نبود، برای خرید لباس‌های خود هزینه‌ گزافی نمی‌کردیم، شاید اگر شبکه‌های اجتماعی نبود به‌جای صرف زمان زیاد بر روی ظاهر خود، زمان بیشتری برای لذت بردن از تفریحات‌مان در اختیار داشتیم. شاید اگر شبکه‌های اجتماعی نبود به جای رفتن به یک رستوران یا کافه گران‌قیمت، به جهت آنکه دکور جذاب و مناسب عکاسی دارد به محلی معمولی‌تر برای صرف غذا یا نوشیدنی می‌رفتیم و پول‌هایی را که به زحمت به دست می‌آوریم برای خلق اتفاقات جذاب‌تر در زندگی خرج می‌کردیم.

شبکه‌های اجتماعی حتی بازار تلفن همراه را نیز تغییر داده است، ویژگی دوربین باکیفیت برای هر تلفن هوشمندی مانند یک اصل اولیه شده که یکی از اصلی‌ترین دلایل آن، تمایل برای ثبت تصاویر هرچه بهتر و به اشتراک‌گذاری آن در شبکه‌های اجتماعی است.  به راستی اگر شبکه‌های اجتماعی نبود، تیپ و ظاهر ما در هر عکس، چیدمان منزل، دکوراسیون رستورانی که می‌رویم، کیفیت دوربین تلفن هوشمندمان، اصرار به انجام تفریحات گران‌قیمت و دیگر موارد، مانند حال برای ما اهمیت داشت؟ ثبت یک عکس و اشتراک آن در شبکه‌های اجتماعی چقدر برایمان خرج دارد؟ چقدر از عمرمان را هدر می‌دهد؟ چقدر ما را از زندگی واقعی دور می‌کند؟

طی چند روز آینده با گزارشی برای کاهش دادن زمان و وابستگی خود به شبکه‌های اجتماعی، در خدمتتان خواهیم بود.

گزارش از عبدالله مطیع

انتهای پیام/